Samenvatting Mondialisering
Wereld in beweging
- Internationale betrekkingen in het mondiale tijdperk
Inhoudsopgave
Samenvatting Mondialisering......................................................................................................................... 1
Wereld in beweging - Internationale betrekkingen in het mondiale tijdperk...................................................1
1. Inleiding Mondialisering & Internationale organisaties..................................................................................1
2. Economie..........................................................................................................................................................7
3. Sociaal-maatschappelijk................................................................................................................................11
4. Politiek-juridisch.............................................................................................................................................14
5. Demografie.....................................................................................................................................................17
6. Ecologie..........................................................................................................................................................20
7. Technologie....................................................................................................................................................21
1. Inleiding Mondialisering & Internationale organisaties
Mondialisering: staat voor de toegenomen verbondenheid van mensen en landen door ontwikkeling
op het gebied van beleid, en technologie (moderne communicatietechnologieën).
Verschillende optiek: mondialisering kan vanuit verschillende optiek worden benaderd:
Economische mondialisering: heeft te maken met de toename in buitenlandse investeringen
door bedrijven en overheden en internationale handel.
o Veel bedrijven zijn constant op zoek naar nieuwe markten en mogelijkheden
goedkoop te produceren in landen met lage lonen en milde ecologische richtlijnen.
o WHO heeft wereldwijd geleid tot het afschaffen van handelsbarrières. Steeds meer
vrijmarkteconomie.
Politieke mondialisering: betreft de onderlinge afhankelijkheid van landen in de huidige
wereldpolitieke verhoudingen. Belangrijke beleidskwesties worden besproken binnen
verdragsorganisaties, zoals Europese Unie of Verenigde Naties. Ook zijn er steeds meer niet-
gouvernementele organisaties (ngo’s), zoals Greenpeace en Amnesty International.
Culturele mondialisering: betreft de toenemende overheersing van de westerse cultuur en
de verdwijning van culturele diversiteit. Denk aan ‘amerikanisering’ met merken zoals
CocaCola en McDonalds of de BigMac-index, waarmee wisselkoersen en het prijspeil van
landen kunnen worden vergeleken.
Positieve impact mondialisering: Positief kan zijn de verhoging van de productiviteit en
levenstandaard betere arbeidsverdeling en betere arbeidscondities en door schaalvoordelen voor
bedrijven. Ook kan kapitaal verplaatst worden naar elk land met de meest productieve
investeringsmogelijkheden, met economische groei als gevolg.
Negatieve impact mondialisering: Een negatief effect kan zijn de toenemende competitie met en
tussen lageloonlanden leidt tot banenverlies in rijkere landen. Een prijzenoorlog kan ontstaan,
waarin landen lonen, belastingen, sociale uitkeringen en milieucontroles zullen verlagen, om hun
concurrentiepositie te versterken. De druk om te concurreren zal het vermogen van overheden hun
eigen beleid te vormen overschaduwen, wat zal leiden tot deregulering en een afname van hun
vermogen de belangen van hun burgers te beschermen.
1
,Delokalisering: veel activiteiten, die voorheen lokaal plaatsvonden, worden nu op grote afstanden
uitgevoerd. Delokalisering vindt vooral plaats in sociale en economische uitwisselingen. Door nieuwe
technologieën hebben mensen steeds minder lichamelijk contact. Lokale overheden worden
gedwongen zich aan te passen aan transnationale marktinvloeden.
Multinationale ondernemingen: zijn sterk in opkomst gekomen door het mondialiseringsproces.
Vaak vestigen zij zich in landen/regio’s waar goedkope arbeid en middelen aanwezig zijn. Soms leidt
dit tot verhoging van de welvaart, maar het kan ook ongelijkheid met zich mee brengen. Zij hebben
ook veel invloed op nationale overheden en internationale organisaties.
Alternatief globalisme (kritiek): Bij velen groeide de overtuiging dat de voordelen van het
mondialiseringsproces, vooral het westen ten goede komen en nauwelijks of niet opwegen tegen de
economische verliezen en sociale ontwrichting in veel niet-westerse/ontwikkelingslanden.
Andersglobalisten: menen dat een “andere wereld mogelijk is” en streven naar de constructie van
een nieuwe wereldorde. Het gaat deze organisatie (NGO’s) daarbij om de bescherming van het
milieu, eerlijke handel, eerlijke internationale arbeidsverhoudingen, mensenrechten en
vrouwenkwesties.
Realisme: gebaseerd op de visie dat het in internationale betrekkingen gaat om strijd om macht. Is
ontstaan in 1930 door Hans Morgenthau. Staten handelen rationeel in hun eigen belang en gericht
op economische en militaire expansie. Realisten stellen dat het machtsstreven nu eenmaal de
boventoon voert en de hoofdtaak is om verstoring van vrede door aanvalsoorlogen te voorkomen.
Als staten eigen belang en veiligheid nastreven, is er weinig ruimte voor IO’s. Die spelen in de theorie
van het realisme een ondergeschikte rol. Een staat zorgt voor zijn eigen veiligheid. Na een aanval,
slaat een staat zelf terug of doet dat samen met een bondgenoot. Internationale betrekkingen zijn in
deze theorie een zero sum game: de winst van de een is het verlies van de ander. Het uitbreken van
de Eerste Wereldoorlog bewijst dat de theorie van het Realisme voor de negentiende en begin
twintigste eeuw toch niet altijd klopte.
Neorealisten: erkennen dat de wereld ingewikkelder in elkaar zit dan het klassieke realistische model
veronderstelt, maar beschouwen machtsstrijd nog steeds als de essentie van internationale politiek.
Collectieve veiligheid: houdt in dat de wereld bestaat uit autonome staten zonder wereldregering,
met als hoofdprobleem dat landen soms oorlog tegen elkaar voeren. Daartegen moet een organisatie
worden opgericht, die het gebruik van geweld verbiedt, tenzij uit pure zelfverdediging of wanneer
gebruik van geweld door de organisatie is gelegitimeerd.
De Volkenbond is opgericht vanuit de gedachte van collectieve veiligheid (voorloper van de
VN). Amerikaanse Senaat weigerde het Volkenbondverdrag te ratificeren (= definitief
goedkeuren). Het betekende een ernstige verzwakking van de Volkenbond, omdat een sterke
mogendheid buiten Europa nodig was om de vrede in het Europese statensysteem te
handhaven.
De collectieve veiligheid is een poging om een vredessysteem te organiseren in een
anarchistische wereld zonder centrale overheid.
De VN is opgericht als een verbeterde versie van de Volkenbond in 1945
Collectieve veiligheidsgedachte is de basis van de VN maar het is niet waar de VN het beste in
is.
Staten moeten met elkaar een verdrag sluiten, waarin zij zich verplichten agressie te bestrijden en
gezamenlijk op te treden tegen landen die agressie plegen en het vredessysteem ondermijnen. Als
een land oorlog gaat voeren, moeten de overige landen gezamenlijk optreden om deze agressie
ongedaan te maken.
2
, De VN en collectieve veiligheidstheorie: De VN is opgericht als verbeterversie van de Volkenbond.
De landen die vetorecht hebben binnen de VN zijn; VS, VK, Frankrijk, China en Rusland. De VN is
meestal niet in staat haar taak van vredeshandhaving uit te voeren.
De Veiligheidsraad: is gebaseerd op de theorie van collectieve veiligheid. De Veiligheidsraad bestaat
uit vijftien landen. Vijf landen hebben een vaste zetel en een vetorecht, tien zetels zonder vetorecht
rouleren als regel om de twee jaar tussen de andere leden. De Veiligheidsraad kan commissies en
instellingen oprichten, zoals het Joegoslavië-tribunaal, de wapeninspectie in Irak, en besluiten tot
vredesoperaties.
Secretaris-generaal: is niet de ‘baas’ van de VN. Dat zijn de grote landen die de macht hebben om
resoluties aan te nemen of tegen te houden. De SG is de “topambtenaar” en geeft leiding aan de
organisatie van de VN en aan het Secretariaat.
De theorie van collectieve veiligheid strookt vaak niet met de werkelijkheid. Zie tabel.
Veiligheidsraad is representatief voor de lidstaten: de veiligheidsraad dient volgens de
veronderstellingen van de collectieve veiligheidstheorie een afspiegeling te zijn van de huidige
machtsverhoudingen. Zou de VN nu worden opgericht, dan zouden landen als India, Brazilië, Nigeria,
Zuid-Afrika en Japan misschien ook een zetel in de Veiligheidsraad krijgen. En wellicht zou de EU één
gemeenschappelijke zetel kunnen innemen.
Vetorechtlanden aanpassen: Er bestaat echter nog geen uitvoerbare aanpak om de huidige veto-
houdende landen hun veto te ontnemen of het vetorecht in te perken. Daartoe zou het Handvest
eigenlijk moeten worden aangepast. Daarvoor is een tweederde meerderheid in de Algemene
Vergadering vereist en de huidige Veiligheidsraad moet ermee akkoord gaan.
3
