Samenvatting
Arbeidsrecht voor de ondernemer
Door Arwin Basdew | Student Rechten Saxion Hogeschool
v.1
Boek Hoofdstukken en paragrafen
Arbeidsrecht in de 1.1 t/m 1.6
praktijk van D.M. van 2.4
Genderen. 3.6 en 3.8
4.4.1 en 4.4.2 + 4.10.1 t/m 4.10.4
5.1 t/m 5.6
6.2, 6.3, 6.4 (m.u.v. 6.4.7 en 6.4.8), 6.8
,Hoofdstuk 1: De arbeidsovereenkomst
1.2 De arbeidsovereenkomst
1.2.1 Kenmerken van de arbeidsovereenkomst
Op de arbeidsovereenkomst is een uitgebreid stelsel van wettelijke regels van toepassing, die veelal de
bescherming van de werknemer beogen. Deze bescherming heeft als doel de ongelijkheid tussen de
economisch afhankelijkere partij, de werknemer, en de veelal sterkere partij, de werkgever te compenseren.
Voldoet een overeenkomst zowel aan de omschrijving van een arbeidsovereenkomst als aan die van een
andere door de wet geregelde overeenkomst (bijv. koopovereenkomst), dan zijn beide stelsel van wettelijke
bepalingen naast elkaar van toepassing. Bij strijd tussen deze bepalingen, gaan de bepalingen over de
arbeidsovereenkomst, art. 7:610 e.v. BW voor.
Art. 7:610 noemt de kenmerken van de arbeidsovereenkomst:
a. De werknemer verbindt zich persoonlijk arbeid te verrichten;
b. Tegen loon;
c. In dienst van de andere partij, de werkgever (gezagsverhouding)
Of aan de criteria wordt voldaan (vooral omtrent de gezagsverhouding) hangt af van de waardering van de
omstandigheden in hun onderlinge verhouding. De wijze van uitvoeren van de overeenkomst kan mede-
beslissend zijn voor het antwoord op de vraag of partijen al dan niet door een arbeidsovereenkomst
gebonden zijn (geraakt).
1.2.2 Verplichting persoonlijk arbeid te verrichten
De werknemer is verplicht zelf arbeid te verrichten. Hij mag het werk niet aan een ander overlaten (art.
7:659). De persoonsgebondenheid brengt mee dat een rechtspersoon, zoals een besloten vennootschap,
geen werknemer kan zijn. Wanneer is overeengekomen dat degene die de werkzaamheden uitvoert de
werkzaamheden ook aan andere mag overlaten, dan zal er in het algemeen geen sprake zijn van een
arbeidsovereenkomst.
Het begrip arbeid heeft een ruime strekking. Arbeid kan ook bestaan in het beschikbaarheid zijn voor werk
(bijv. beschikbaarheidsdiensten). Dat er maar een aantal uren per week wordt gewerkt is hiervoor niet
relevant. Maar een overeenkomst op grond waarvan feitelijk geen arbeid wordt verrichten (bijv. met als doel
de fiscus of een bank op het verkeerde been zetten) is geen arbeidsovereenkomst in de zin van de wet, ook
al draagt de schriftelijke overeenkomst die aanduiding.
De arbeid moet hoofdzakelijk in het belang van de werkgever zijn. Wanneer iemand stage loopt (wat vooral is
bedoeld om de kennis en/of vaardigheden van de student te verbeteren) komt er dus geen
arbeidsovereenkomst tot stand. Wanneer in de loop van de stage toch steeds meer productieve arbeid wordt
verricht (tegen loon), kan dat ertoe leiden dat op enig moment een overgang naar een arbeidsovereenkomst
plaatsvindt.
1.2.3 Tegen loon
Bij een arbeidsovereenkomst hoort een loonafspraak. De benaming van de tegenprestatie is niet bepalend
(bijv. stipendium; beurs, is ook loon). Ook een geringe hoogte van het loon (bijv. €0,80 per uur) hoeft niet uit
te sluiten dat voldaan is aan het element beloning in de definitie van een arbeidsovereenkomst. Het enkele
feit dat er zo nu en dan onverplicht iets wordt betaald, is echter onvoldoende om over loon te spreken.
Onder loon wordt ex art. 7:624 verstaan: de vergoeding die de werkgever is verschuldigd voor de bedongen
arbeid. Fooien vallen daarom niet onder dit begrip. Ook een onkostenvergoeding is geen loon. Loon bestaat
vaak uit geld, maar kan ook (volledig) uit andere elementen bestaan, zoals bijv. huisvesting.
1.2.4 Gezagsverhouding
Relevant is of de werkgever de bevoegdheid heeft de werknemer bij de uitvoering van het werk instructies of
aanwijzingen te geven. Het is niet noodzakelijk dat de werkgever van deze bevoegdheid daadwerkelijk
gebruikmaakt (het is namelijk slechts een bevoegdheid).
Samenvatting arbeidsrecht voor de ondernemer |1
, Soms is het lastig om een gezagsverhouding te herkennen. Bijkomende factoren, zoals de omstandigheid dat
een ander bijv. de werktijden en de vakantiedagen vaststelt, kunnen evenwel ook bij quasi-zelfstandig
werkenden een gezagsverhouding doen ontstaan.
Naarmate de werknemer een grotere eigen verantwoordelijkheid m.b.t. de inhoud van het werk heeft, zullen
bijkomende omstandigheden bepalend zijn: wie deelt de werkzaamheden in, wie bepaalt de werktijden, mag
werk worden geweigerd, is er een ziekmeldingsprocedure, moeten werkzaamheden worden verantwoord etc.
1.3 Aanneming van werk
Bij aanneming van werk verbindt de aannemer zich om voor de andere partij, de opdrachtgever, buiten
dienstbetrekking tegen een bepaalde of redelijke prijs een bepaald werk van stoffelijke aard tot stand te
brengen en op te leveren. Geregeld in art. 7:750 e.v. Het kan bij aanneming van werk gaan om het maken
van een nieuw object, maar ook om het bewerken van een reeds bestaand voorwerk, bijv. het repareren van
een dak of het stomen van een jas. Niet de inspanning, maar het resultaat staat centraal.
De aannemer hoeft het werk niet zelf te verrichten, maar kan het onder zijn leiding door een ander laten
doen. De opdrachtgever maakt het meestal niet uit wie het doet, als het maar goed en op tijd wordt gedaan.
De aannemer die het werk heeft aangenomen blijft wel jegens zijn opdrachtgever aansprakelijk voor fouten
van door hem ingeschakelde onderaannemers.
Bij een aannemingsovereenkomst voert de aannemer zelfstandig zijn werkzaamheden uit. Tussen
opdrachtgever en aannemer bestaat geen gezagsverhouding. De wet geeft regels voor de wijze waarop
partijen zich jegens elkaar horen te gedragen, zoals tijdig informeren en waarschuwen. In art. 7:765 e.v.
staan enige bijzondere regels voor die gevallen waarin de opdrachtgever een natuurlijk persoon is, die
handelt als particulier
1.4 Overeenkomst van opdracht
Bij een overeenkomst van opdracht verbindt de ene partij, de opdrachtnemer, zich jegens de andere partij, de
opdrachtgever, buiten dienstbetrekking werkzaamheden te verrichten die in iets anders bestaan dan tot het
tot stand brengen van een werk van stoffelijke aard, het bewaren van zaken, het uitgeven van werken of het
vervoeren van personen of zaken (art. 7:400). Bijv. geknipt worden bij de kapper.
Opdrachtovereenkomsten hebben veelal betrekking op werkzaamheden met een dienstverlenend
karakter, zoals de werkzaamheden van gespecialiseerde adviseurs (bijv. accountant).
Net als de aannemer handelt de opdrachtnemer bij de overeenkomst van de opdracht zelfstandig. De
opdrachtgever kan niettemin binnen zekere grenzen instructies geven aan de opdrachtnemer. De
opdrachtnemer is verplicht zich in te spannen om de opdracht zo goed mogelijk uit te voeren, maar is niet
altijd verplicht een van tevoren bepaald resultaat te behalen. Bij een medische ingreep kan bijv. niet altijd een
goed resultaat worden gegarandeerd. Voor de opdracht hoeft geen vaste prijs overeengekomen te zijn. Bij
sommige overeenkomsten, de opdracht aan een makelaar bijvoorbeeld, wordt weleens een tarief
afgesproken op ‘no cure no pay’-basis.
Een opdrachtgever kan de overeenkomst opzeggen met inachtneming van een redelijke termijn. De
opdrachtnemer die beroeps- of bedrijfsmatig handelt kan, behoudens gewichtige redenen, de overeenkomst
slechts opzeggen als deze voor onbepaalde duur geldt en niet door volbrenging van de opdracht eindigt (art.
7:408).
1.5 Tussen arbeidsovereenkomst en opdracht
Het is niet altijd gemakkelijk om te bepalen of werk wordt verricht op grond van een arbeidsovereenkomst of
op grond van een andersoortige overeenkomst, met name een overeenkomst van opdracht.
1.5.1 Rechtsvermoeden van de arbeidsovereenkomst (art. 7:610a)
Art. 7:610a geeft een rechtsvermoeden voor het geval dat de aard van de overeenkomst onduidelijk is. Deze
bepaling komt degene tegemoet die op basis van bijv. een opdrachtovereenkomst is gaan werken, terwijl de
feitelijke invulling van de overeenkomst duidt op een arbeidsovereenkomst. Volgens art. 7:610a wordt een
arbeidsovereenkomst aangenomen, indien iemand tegen beloning voor een ander gedurende drie
opeenvolgende maanden, wekelijks of voor ten minste twintig uur per maand arbeid verricht. De werknemer
die in zo’n situatie bijv. een beroep op ontslagbescherming wil doen, kan op dat rechtsvermoeden wijzen.
Wordt aan de criteria van art. 7:610a voldaan, dan wordt als uitgangspunt genomen dat er sprake is van een
arbeidsovereenkomst. De werkgever zal vervolgens het tegenbewijs moeten leveren dat er geen
arbeidsovereenkomst bestaat (bijv. geen sprake van loon -> art. 7:610).
Samenvatting arbeidsrecht voor de ondernemer |2
