Wat is filosofie?
________________________________________________________________________________
Filosofie: systematisch onderzoek naar de fundamentele concepten en principes die ten grondslag
liggen aan een (willekeurig) onderwerp
Filosofische methodologie: methoden van filosofisch onderzoek
• 2 methoden:
o Conceptuele Analyse
o Logica / Argumenten
Het Utilitaristische Principe
= je moet een handeling verrichten die, van alle handelingen die voor jou beschikbaar zijn,
resulteert in de grootste som van (individueel) welzijn
• Vertelt ons wat moreel gezien de juiste handeling is
• Speelt belangrijke rol in (welvaarts-)economie
Conceptuele Analyse
Hoe moet ik handelen? dwz. Wat een moreel juiste handeling?
Wanneer filosofen vragen wat is X?, vragen ze om:
- Verduidelijking van de betekenis van X
- Principes die uitleggen hoe we X gebruiken
- Principes die uitleggen hoe X gerelateerd is aan andere concepten
- Een conceptuele analyse van X
Een conceptuele analyse van X heeft als doel ons begrip van X te vergroten door principes te
specificeren die aangeven hoe X gerelateerd is aan andere concepten
• Filosofische methode die (conceptuele) principes voor X formuleert, test en herziet (via
gedachte-experimenten) om ons begrip van X te vergroten
5 kennisprincipes die specifiëren hoe kennis gerelateerd is aan concepten:
1) Als A weet dat p, dan is p waar
• Dit verband tussen kennis en waarheid lijkt zelfevident:
o Volgt onmiddellijk uit een reflectie op het kennis concept of, zoals wel eens
gezegd wordt, uit “intuïtieve observatie”
o Om overtuigend over te komen, is er nauwelijks een argument voor nodig!
2) Als A weet dat p, dan gelooft A dat p
3) Als A weet dat p, dan is A gerechtvaardigd om te geloven dat p.
4) Als A gerechtvaardigd gelooft dat p en p waar is, dan weet A dat p.
5) GWO: (1) & (2) & (3) & (4)
Een principe kan worden begrepen als een conceptuele hypothese. Filosofen testen dergelijke
hypothesen via gedachte-experimenten
De meeste principes zijn echter niet zelf-evident. (b.v. het UP ) Filosofen geven argumenten voor of
tegen dergelijke principes / proposities
,Het (ideale) resultaat van een conceptuele analyse van X bestaat uit:
Individually Necessary and Jointly Sufficient (INJS) voorwaarden voor X
= x is X dan en slechts dan als voorwaarde1(x) en, . . . , en voorwaarden(x)
Epistemologie
Epistemologie: tak van de filosofie die systematisch de fundamentele concepten en principes
onderzoekt die ten grondslag liggen aan de vraag: wat kunnen we weten?
Houdt zich bezig met de vragen:
1. Wat is kennis?
• 3 soorten:
o Propositionele kennis (‘’John weet dat Feyenoord het Nederlandse
voetbalkampioenschap heeft gewonnen in 22-23”)
o Vaardighedenkennis (“John weet hoe hij een band moet plakken”)
o Vertrouwdheidskennis (“John kent Ann”, “Ann kent Rotterdam”)
2. Wat kunnen we weten?
3. Hoe kunnen we het beste kennis verwerven als we aannemen dat dat kan?
Filosofen hebben een hekel aan het doorbijten van zure appel: ze willen ons intuïtieve oordeel
verklaren in termen van principes:
intuıties zijn (de) data van de filosofie!
,Dus:
Doel van filosofie:
- “Het doel van filosofie, abstract geformuleerd, is om te begrijpen hoe dingen in de breedst
mogelijke zin van het woord met elkaar samenhangen in de breedst mogelijke zin van het
woord” (Wilfred Sellars)
- Filosofie streeft ernaar te begrijpen hoe precies , d.w.z. op grond van welke principes en
concepten, dergelijke proposities gerelateerd zijn
- Filosofie streeft naar een principieel, systematisch beeld van de wereld.
- Filosofie streeft ernaar om ons denken over een onderwerp zo helder, duidelijk en
consistent mogelijk te maken
• Je denken over een onderwerp S is inconsistent wanneer de proposities die je
gelooft over S gezamenlijk inconsistent zijn, d.w.z. wanneer het onmogelijk
is dat al deze proposities gezamenlijk waar zijn
o In het algemeen zijn de proposities die je gelooft:
▪ (Intuıtieve) oordelen over specifieke gevallen
▪ (Algemene) principes
Reflectief evenwicht
Conceptuele analyse wordt gebruikt om een reflectief evenwicht te bereiken
Causaliteit en Schuld-Oorzaak
Schuld-oorzaak principe: Als agent A schuldig is aan situatie S, dan moet de handeling van A een
van de oorzaken van S geweest zijn.
• Ethische vraag: wat is schuld? Wanneer is een agent schuldig?
Causaliteit principe: Gebeurtenis C was een van de oorzaken van gebeurtenis E d.e.s.d.a. als C niet
had plaatsgevonden, dan had E ook niet plaatsgevonden
• Metafysische vraag: wanneer is de ene gebeurtenis de oorzaak van een andere?
, Principes uit verschillende takken van de filosofie kunnen “samenhangen”:
• Metafysica en Ethiek zijn takken van filosofie die systematisch onderzoeken welke
fundamentele begrippen en principes er spelen bij het bespreken van de vragen,
respectievelijk: wat is de aard van de werkelijkheid? en hoe moeten we
handelen?
Het UP en INJS voorwaarden
Utilitaristische principe (UP): Je moet een handeling verrichten die, van alle handelingen die voor
jou beschikbaar zijn, resulteert in de grootste som van (individueel) welzijn
• UP: A moet h doen d.e.s.d.a, van alle handelingen die voor A beschikbaar zijn, h de grootste
som van (individueel) welzijn oplevert
o Deze alternatieve formulering toont aan dat het UP INJS-voorwaarden formuleert
voor wat een agent, moreel gesproken, zou moeten doen, d.w.z. voor een moreel
juiste handeling
5 principes van UP:
Waarbij P2, P3, P4 en P5 vanuit de gesommeerde welzijnsordening zijn ontmanteld.
= ene uitkomst is beter dan en slechts dan als het gesommeerde (individuele) welzijn in de eerste groter is
dan in de laatste