Social development
Hoofdstuk 2: Research Methods: Tools for Discovery
Achtergrondinformatie, wel tentamenstof
Hoofdstuk 4: Attachment: Forming Close Relationships
Hechtingen bieden ons een kans om te kijken naar de sociale ontwikkeling en emotioneel welzijn van
kinderen.
Hechtingstheorieën
1. Psychoanalytische theorie (Freud): kinderen raken gehecht aan hun moeder, omdat ze hun
moeder associëren met de bevrediging van instinctieve drive om plezier te behalen door
zuigen en mondelinge stimulatie (niet juist, maar nadruk op vroeg contact wel belangrijk)
2. Leertheorieën: moeder associëren met verminderen van honger of spanning
Operante-conditionering: voeding niet de basis, maar de visuele-, gehoor- en
tastbare stimulatie (denk aan voorbeeld aap)
Hechting is niet automatisch: het ontwikkelt zich over de tijd als een resultaat van
voldoende interacties met verantwoordelijke volwassenen
Probleem: waarom hechten aan een ouder die mishandelt?
3. Cognitieve ontwikkelingstheorie: enerzijds kunnen kinderen onderscheid maken tussen
bekende en onbekende mensen, anderzijds is het bewustzijn van kinderen dat mensen
blijven bestaan ook al zie je ze niet. Ouders hoeven naarmate kinderen ouder worden minder
fysiek aanwezig te zijn. Ook belangrijk is het geven van uitleg.
Piaget object permanence = objecten (waaronder mensen) bestaan buiten de baby
zijn interacties met hen
4. Ethologische theorie (Bowlby): imprinting/ biologische reactie op elkaar/ ontdekken met een
beschermer in de buurt/ actieve rol van het sociale signaalsysteem van kinderen/
wederzijdse hechting
4 fases van hechting
1. Pre-hechting (+/- 2 maanden)
2. Hechting in de making: onderscheid tussen bekende mensen en vreemdelingen
3. Scherp-omlijnende hechting (rond 7 maanden)
4. Doel-gecorrigeerde vennootschap (rond 2 jaar): begrijpen gevoelens, doelen, etc van
anderen en ze worden echte partners
Scheidingstress/ scheidingprotest: boos worden/ huilen als hechtingspersoon weggaat. De meest
voorkomende hechtingspersoon is de moeder, maar kinderen kunnen zich aan meerdere mensen
hechten, zoals de vader, grootouder of broer/zus.
Soorten hechtingen: veilige, onveilige-vermijdende, onveilige-ambivalente en onveilige-
desoriënteerde hechting.
Je kunt de hechting ook beoordelen op: nabijheid en contact zoeken (1), onderhouden contact (2),
vermijding (3) en weerstand (4).
Kinderen die veilig gehecht zijn laten meer breinactiviteit in de positieve (linkse) kant van de
prefrontale cortex zien, terwijl onveilig gehechte kinderen meer breinactiviteit laten zien aan de
negatieve (rechtse) kant. Hechtingsveiligheid wordt weerspiegelt in neurologische activiteit.
Biologische voorbereiding ouders
1. Oestrogeen levels in vrouwen zorgen ervoor dat ze responsiever zijn voor schattigheid
2. Hormonale veranderingen die ze sensitiever maken voor gehuil
3. Oxytocine die vrijkomt tijdens borstvoeding is gerelateerd aan synchronische en sensitievere
patronen van ouderlijk gedrag
4. Bij vaders dalen testosteron levels (sympathieker, responsiever)
Links tussen zorggever en hechting
Nauw contact
, Sensitieve en responsieve zorgverlening
Ouders met inzicht: motieven/ intenties kinderen begrijpen
Goede zorgverlening blijft belangrijk als kinderen ouder worden
Baby’s lijden aan opdringerige en prikkelbare zorgverlening (onveilig-vermijdend)
Baby’s lijden aan niet-affectieve en inconsequente zorgverlening (onveilig-ambivalent)
Baby’s lijden aan verwaarlozende en misbruikende zorgverlening (onveilig-desoriënteert)
Andere belangrijke factoren: relatie vader-moeder, SES, temperament.
Interne werkmodellen/ hechting representaties: reflecteert ouderstijlen en interacties. Als kinderen
zelf ouders worden neigen ze ernaar om deze relaties en werkmodellen te repliceren.
Volwassenen in 4 groepen als het gaat om jeugdrelaties
1. Autonoom: objectief: zien goede en slechte eigenschappen veilige hechting
2. Afwijzen (dismissing): claimen incidenten uit jeugd niet meer te herinneren en idealiseren
ouders vermijdende hechting
3. In gedachten verzonken (preoccupied): conflict-geladen incidenten herinneren, maar kunnen
ze niet organiseren in een coherent patroon ambivalente hechting
4. Earned secure: ouders die hun onveilige hechting overwonnen hebben
Minder veilige hechting als kinderen naar kinderopvang gaan, tegenargumenten (Strange Situation)
1. Kinderen die dagelijks gescheiden zijn van ouders, zijn minder snel verstoord als ouders even
niet aanwezig zijn
2. Moeders die waarde hechten aan onafhankelijkheid minder snel werkzaam?
3. Stress bij zowel het hebben van een kind als werken: minder sensitief/ responsief
ligt ook aan de kwaliteit van de kinderzorg (maken van veilige hechtingen).
Meestal is de hechting stabiel, maar soms verandert de hechting ook over tijd.
Gevolgen:
Gevorderde cognitieve ontwikkeling: meer ontdekking, minder huilen, hoger IQ
Emotioneel positief, empathisch, sociaal competent
Meer zelfvertrouwen
Uitleg effecten op latere ontwikkeling dankzij hechtingstheorie
1. “Extreme early effects” vroege hechting beschermt kinderen tegen latere trauma’s en
ervaringen
2. “Mediating experiencs” continuïteit over tijd: ouders gedrag en milieuvoorwaarden
3. Dynamische interactie proces
Hoofdstuk 5: Emotions: Thoughts about feelings
Primaire emoties: emoties die introspectie of zelfreflectie vereisen en in de vroege jaren voorkomen.
Secundaire/ zelfbewuste emoties: zijn afhankelijk van een zelfgevoel en bewustzijn van de reacties
van anderen, het ontwikkelt zich pas in de latere jaren.
Functies emoties
1. Manier om andere mensen te laten zien wat ze voelen
2. Emoties zijn gelinkt aan sociaal succes
3. Emoties zijn gelinkt aan mentale en fysieke gezondheid
3 perspectieven die aspecten van de emotionele ontwikkeling van kinderen beschrijven
1. Biologische perspectief: basisemoties, emotionele uitdrukkingen gebaseerd op anatomische
structuren, breinactiviteit in hemisferen, genen
2. Leerperspectief: leren van zorgverlener, straffen en belonen
3. Functioneel perspectief: doel van emoties is het bereiken van sociale en overlevingsdoelen/
emotionele signalen geven feedback die andere mensen een richtlijn geeft/ vroegere
emoties vormen hoe jij reageert op nieuwe situaties
Primaire emoties: plezier, angst, “distress”, woede, verbaasdheid, verdriet, interesse en walging.
Plezier: reflex lach (interne staat baby), dan bij 3 tot 8 weken reageert hij op externe stimuli, baby’s
tussen de 2 en 6 maanden heeft de baby een sociale lach. Baby’s hebben vaak ook een speciale lach
, voor hun moeder (Duchenne lach). Je hebt ook de speellach (mond open) en de Duplaylach
(combinatie speellach en Duchenne lach).
Angst: eerste fase (behoedzaam en geïnteresseerd) en tweede fase (echte angst). Angst en “distress”
hangen af van wie de vreemdeling is, hoe hij/zij zich gedraagt, waar de ontmoeting plaatsvindt en de
ervaringen van kinderen met vreemdelingen. Sociale referentie: kijken naar de moeders gezicht om
de situatie in te schatten. Scheidingsangst: bang zijn gescheiden te worden van zorgverlener.
Woede: ontwikkelt zich rond de 2/3 maanden, komt voort uit pijn of frustratie.
Verdriet: om steun te krijgen van zorgverlener, zorg en comfort uitlokken
Secundaire emoties: trots, schaamte, jaloezie, schuld en empathie.
Trots en schaamte: definiëren van eigen gevoelens en die van anderen.
Jaloezie: in situatie met iemand anders die een voordeel hebben.
Schuld: motiveert kinderen om excuses aan te bieden.
Empathie: emotionele reactie op de emoties van anderen. “quasi-egocentrische empathisch distress”
= kinderen reageren empathisch, maar kunnen nog geen onderscheid maken tussen de eigen
gevoelens en die van anderen.
de expressie van alle primaire en secundaire emoties is kind-afhankelijk (temperament).
Het is niet alleen belangrijk om emoties te uiten, maar ook om emoties (van anderen) te begrijpen
(3/4 jaar oud). Kinderen begrijpen eerst negatieve emoties en daarna pas positieve emoties.
Emotionele scripts = stellen kinderen in staat om emotionele reacties op bepaalde gebeurtenissen te
identificeren en voorspellen (weten welke emoties past bij de situatie).
Het hebben van meerdere emoties tegelijk en gevoelens die elkaar tegenspreken (ouder dan 6/7
jaar).
3 periodes in het denken over emoties
1. Externe aspecten van emoties begrijpen (jaar 3)
2. Psychologische aard van emoties (jaar 7)
3. Reflecteren op een situatie vanuit verschillende perspectieven en andere emoties (jaar 9)
Emotionele regulatie: kinderen voelen zich beter als ze emoties onder controle hebben en mensen
zullen positief reageren op kinderen. Kinderen gaan zich bijvoorbeeld richten op spelen om zo hun
angst te vergeten. Rond de leeftijd 8/10 jaar kunnen kinderen lachen, ook al zijn ze ongelukkig.
Kinderen die een betere emotionele regulatie hebben, hebben later minder vaak problemen, zijn
sociaal competenter en worden leuker gevonden door hun peers.
3 manieren waarop mensen de emoties van kinderen socialiseren (Denham)
1. Modellen van emotionele uitingen
2. Reageren op kinderen op een manier die ze aanmoedigt of ontmoedigt
3. Emotionele coaches door te praten over hun eigen emotionele reacties en die van anderen
5 aspecten van opvoeden die emotionele coaching vormen: bewustzijn van de emoties van kinderen
(1), herkennen van emotionele uitdrukkingen als een kans voor intimiteit en onderwijzen (2),
empathisch luisteren en gevoelens van kinderen bekrachtigen (3), het labelen van emoties die het
kind kan begrijpen (4) en het helpen van kinderen om een probleem geschikt op te lossen of om
geschikt om te gaan met een bedroevende situatie (5).
Emotionele ontwikkeling gaat fout: depressie. Dit kan leiden tot zelfmoord(pogingen).
Oorzaken jeugd depressie:
1. Biologische oorzaken: breinfuncties, genen
2. Sociale oorzaken: depressieve moeder, buitensluiting (peers), temperament (verlegen)
3. Cognitieve oorzaken: geleerde hulpeloosheid (geen invloed op resultaten)
Interventies: medicijnen, cognitieve gedragstherapie, preventieprogramma’s
Hoofdstuk 6: Self and Other: Getting to Know Me, Getting to Know You (blz 156-172)
3 gebieden van ontwikkeling: zichzelf begrijpen – anderen begrijpen – communiceren met anderen.
Soorten zelf
1. Individuele zelf: aspecten die een individu uniek maken
