Polariseert Nederland? Ontwikkelingen in politiek-culturele tegenstellingen (Dekker en Den Ridder)
Politiek-cultureel, omdat het niet alleen over inhoudelijke politieke tegenstellingen gaat, maar ook
over houdingen en gevoelens ten aanzien van de politiek.
Onderzoeksvragen polarisatie
1. Is er meer politiek-culturele verdeeldheid in de bevolking ontstaan?
2. Zijn politiek-culturele verschillen tussen bevolkingsgroepen groter geworden?
3. Is de samenhang van politieke voorkeuren met zelfvertrouwen sterker geworden?
4. Zijn we vaker gaan denken dat er grote tegenstellingen bestaan?
Deze onderzoeksvragen zijn beantwoord aan de hand van bevolkingsenquêtes uit twee langlopende
onderzoeken. Dit omdat deze twee studies de beste mogelijkheden bieden om over een lange
periode politiek-culturele tegenstellingen en hun sociale verankering te onderzoeken. Ze zijn echter
niet opgezet vanuit de huidige interesses van het onderzoek en het reservoir aan identieke relevante
vragen is beperkt.
3 politieke tegenstellingen (culturele veranderingen 1970-2013)
1. Pro-nivellering (gelijktrekking van inkomens)
2. Antiautoritarisme
3. Links-rechtszelfplaatsing
Ook houding tegenover politiek gemeten als politiek zelfvertrouwen.
De grootste veranderingen doen zich voor bij antiautoritarisme: sterke stijging voor antiautoritaire
voorkeuren tot 1996, dan daling tot 2004 en dan weer stijging.
Onderscheid tussen bepaalde bevolkingsgroepen: man en vrouw// jong en oud// lager- en
hogeropgeleiden// onkerkelijken en kerkelijken.
Antwoorden op de onderzoeksvragen:
1: Is de bevolking meer verdeeld geraakt? Dat is zeker niet over de hele linie het geval geweest.
Tegenover gevallen van polarisatie (politiek zelfvertrouwen tot in de jaren tachtig, Europa sinds
midden jaren negentig) staan gedepolariseerde kwesties (euthanasie, inkomensnivellering) en
dubbelzinnige polarisatietrends (minder extremen én meer blokvorming in de links-
rechtszelfplaatsing).
2: Zijn verschillen tussen bevolkingsgroepen groter geworden? Meestal niet; dan vonden we geen
ontwikkeling, convergentie of tegenstrijdige onderzoeksresultaten. In enkele gevallen wel: de link-
rechtstegenstelling nam toe tussen de seksen (vrouwen werden linkser) en tussen lager- en hoger--
opgeleiden (lager-opgeleiden werden rechtser), op inkomensnivellering polariseerden jong en oud
(oud meer pro) en op EU hoger- en lager-opgeleiden (hoger-opgeleiden meer pro).
3: Zijn de relaties tussen inhoudelijke politieke voorkeuren en politiek zelfvertrouwen sterker
geworden? Ook op deze vraag gaven de geanalyseerde data geen ondubbelzinnig antwoord. We
constateerden echter wel dat de samenhang van politiek zelfvertrouwen met globaliseringskwesties
relatief sterk is. Een toenemend belang van die kwesties in de politiek zou polarisatie tot gevolg
hebben in de zin van een verbredende politiek-culturele tegenstelling.
4: Zijn we vaker gaan denken dat er grote tegenstellingen bestaan? Niet als het om tegenstellingen
tussen politieke partijen gaat, maar gemiddeld wel bij de vergelijking van sociale groepen. Achter dat
gemiddelde gaan echter tegengestelde veranderingen schuil en er is weinig grond om een
toenemend ‘tegenstellingendenken’ te veronderstellen.
Samenvattend: er is geen algehele versterking van de samenhang tussen inhoudelijke tegenstellingen
en tegengestelde houdingen tot de politiek. Nederlanders zijn in de afgelopen decennia minder
(partij)politieke polarisatie gaan zien maar zien wel vaker sociale tegenstellingen. Er is weinig reden
, om te veronderstellen dat er steeds meer ‘tegenstellingendenken’ is. Er is dus weinig reden om zich
zorgen te maken over een alom toenemende politiek-culturele polarisatie in Nederland.
Cultureel-etnische segregatie in het onderwijs: achtergronden, oorzaken en waarom te bestrijden
(Bakker)
Vrijwel overal wordt de cultureel-etnische segregatie in het onderwijs als een ongewenst fenomeen
beschouwd. Daarom voeren de meeste overheden een desegregatiebeleid.
De komst van grote groepen migranten gedurende de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw vormden in
Europa de segregatie. De komst van de gastarbeiders zou de cultureel-etnische segregatie in de
samenleving en onderwijs verbreden én verdiepen. Deze arbeiders hebben vaak een zwakke
sociaaleconomische positie en leven daarom in achterstandswijken. Bovendien is er sprake van een
‘witte vlucht’, waardoor niet alleen de segregatie, maar ook de concentratie van de etnische
minderheidspopulaties bevorderd werd.
Voordeel segregatie: optimaal recht te doen aan eigen taal en cultuur van minderheidsgroepen,
empowerment, zelfbepaling en emancipatie.
Oorzaken segregatie:
1) Kenmerken van het onderwijssysteem (grote verschillen per land) publiek of privaat
gefinancierd/ openbare en confessioneel-bijzondere scholen: toegang weigeren
2) Ruimtelijke of residentiële segregatie in met name de stedelijke gebieden: homogener
worden van de populaties in de gesegregeerde woonwijken gevolgen:
achterstandswijken, integratie in de weg, minder interetnisch contact, bedreiging sociale
cohesie
3) Het schoolkeuzegedrag van ouders: woonsegregatie creëert schoolsegregatie
Problematisch: leerlingpopulaties die qua cultureel-etnische diversiteit geen
weerspiegeling zijn van de bevolkingssamenstelling van de buurt waarin ze liggen
(ouders sturen hun kind naar een school in een andere buurt). Dit komt door het
schoolkeuzegedrag van de ouders (zelf-segregatie)
‘Witte vlucht’ van ouders naar de ‘betere’ scholen
Het ‘vermarkten’ van het onderwijs (concurrentie) had een averechts effect:
segregatie nam juist toe
Effectiefst: controlled choice-politiek: verschaffen lokale overheden de mogelijkheid
om schoolkeuzeprocessen van ouders zodanig te sturen én de wettelijke verankerde
onderwijsvrijheid recht wordt gedaan, én een dreigende onderwijssegregatie in de
kiem wordt gesmoord.
‘Ouderinitiatieven’ = (groep) ouders die hun kinderen op een ‘zwarte’ school
plaatsen om daarmee bij te dragen aan zijn cultureel-etnische diversiteit
Verschillen Blacks en Whites
1. Niet dezelfde onderwijskansen
2. Staat zelfwaardering Blacks in de weg
3. Hindernis voor volwaardige, interetnische verhoudingen
Grote prestatieverschillen tussen leerlingen in cultureel-etnisch gemengde klassen kunnen verklaard
worden door de vooroordelen van leerkrachten. Deze leerkrachten hadden duidelijk lagere
verwachtingen van kinderen uit cultureel-etnische minderheidsgroepen.
Leidt interetnisch contact tot de afbouw van vooroordelen en stereotypen? Etnisch gemengd
samengestelde schoolklassen leiden niet onvermijdelijk tot het interpersoonlijk contact dat aan
attitudeverbetering ten grondslag ligt. De interactie kan namelijk oppervlakkig zijn of een negatieve
attitudeverandering met zich meebrengen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merel-koreman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.