Vetzuren hebben vier belangrijke rollen; het zijn brandstof moleculen, vetzuren zijn bouwblokken
voor fosfolipiden en glycolipiden, veel eiwitten worden gemodificeerd door het aanzetten van
vetzuren en tot slot kunnen producten van vetzuren gebruikt worden als hormonen en signalen.
Vetzuren worden opgeslagen als triacylglycerols, deze worden opgeslagen in adipocyten in adipose
weefsel. Vetzuren worden geoxideerd om energie te produceren.
Vetzuur degradatie en synthese bestaat uit vier stappen die chemisch gezien elkaars omgekeerde
zijn. Degradatie is een oxidatief proces die vetzuren omzet in geactiveerde acetyl eenheden (acetyl
CoA) die gebruikt kunnen worden in de citroenzuurcyclus. Een geactiveerde vetzuur wordt
geoxideerd om een dubbele binding te krijgen, deze wordt gehydrolyseert om een hydroxyl groep
aan te zetten, het alcohol wordt geoxideerd tot een keton. Tot slot wordt het vetzuur gekliefd door
coenzym A waardoor acetyl CoA en een vetzuur van 2C korter wordt gevormd. Bij een even en
onverzadigd vetzuur wordt dit proces steeds herhaald.
Bi de synthese wordt een geactiveerde acetyl groep aan een malonyl eenheid gecondenseert
waardoor een C4 fragment ontstaat. De carbonyl groep wordt gereduceerd tot een methyleen groep
(middels reductie, dehydratatie en reductie). Uiteindelijk is een butyryl CoA gevormd die kan
condenseren met een volgende malonyl eenheid.
Omdat vetzuren meer gereduceerd zijn dan koolhydraten en eiwitten levert de oxidatie meer
kaloriën. Daarnaast zijn de triacylglycerols niet-polair waardoor er weinig water bij in de buurt kan
komen, een gram vet levert dus automatisch meer energie dan een gram koolhydraten met veel
water. Glycogen en glucose voorraden voorzien energie voor 24 uur, waat triacylglycerols voor het
overleven van meerdere weken zorgen. De voornaamste plek van triacylglycerol accumulatie is het
cytoplasma van adipose cellen (vet cellen). Het brandstof rijke weefsel bevindt zich vooral onder de
huid en rond de organen. Druppels triacylglycerol vormen samen lipid droplets. De lipid droplet
wordt omsloten door een membraan van fosfolipiden en eiwitten nodig voor de triacylglycerol
metabolisme.
De meeste lipiden worden ingenomen als triacylglycerols en worden afgebroken tot vetzuren voor ze
opgenomen worden door de ingewanden. Intestinale enzymen genaamd lipases (gesecreteerd door
de alvleesklier) breken de triacylglycerols af tot vrije vetzuren en monoacylglycerol. De lipiden zijn
niet water oplosbaar en verlaten de maag als een emulsie; blaasjes triacylglycerol worden omringd
door cholesterol. De blaasjes worden bekleed met bile acids (amfipatische moleculen geproduceerd
uit cholesterol in de lever en afgegeven door de galblaas). De ester bindingen van de lipiden liggen
richting het oppervlakte van het blaasje. Het eiwit colipase is nodig om lipase aan het blaasje te
binden en zo lipid degradatie mogelijk te maken. De producten van deze afbraak worden door
micellen naar het epitheel van de ingewanden gebracht waar ze over het plasmamembraan worden
getransporteerd. Door onjuiste gal zout productie wordt veel vet afgevoerd door de feces, dit wordt
steatorrhea genoemd.
In de intestinal mucosal cellen worden de triacylglycerols geresynthetiseerd en in lipid transport
blaasjes (chylomicrons, 200 nm) verpakt. De blaasjes bestaan uit triacylglycerols en apo (apoliprotein)
B-48. Chlycomicrons vervoeren ook vet oplosbare vitaminen en cholesterol. De chlycomicrons
worden afgegeven aan het lymfe stelsel en dan aan het bloed. De blaasjes binden aan membraan
gebonden lipases in adipose weefsel en spieren. Hier worden de triacylglycerols weer afgebroken, ze
worden weer geresynthetiseerd voor opslag in het juiste weefsel.
Om aan de energie opslag van de lipiden te komen moeten deze eerst gemobiliseerd worden,
hiervoor worden triacylglycerols afgebroken tot vetzuren en glycerol, deze worden afgegeven aan
, het bloed en naar het energie behoevende weefsel vervoerd. Eenmaal bij deze weefsels aangekomen
moeten de vetzuren geactiveerd worden en naar de mitochondria getransporteerd worden. Tot slot
worden de vetzuren stap voor stap afgebroken tot acetyl CoA.
Door een hormonaal gecontroleerde lipase worden triacylglycerols gehydrolyseerd. Glucagon en
epinephrine binden aan 7 TM receptoren en activeren zo de cAMP cascade wat eiwit kinase A
activeert. Eiwit kinase A activeert perilipine en de lipase. Door de activatie van perilipine worden de
triacylglycerols beter beschikbaar voor mobilisatie, daarnaast zorgt de activatie voor het vrijkomen
van een cofactor voor adipose triglyceride lipase (ATGL). ATGL initieert het loslaten van een vetzuur
van triacylglycerol waardoor diacylglycerol overblijft. Door de lipase wordt diacylglycerol omgezet tot
een vrij vetzuur en monoacylglycerol. Door monoacylglycerol lipase wordt hier het laatste vetzuur en
glycerol uit geproduceerd.
Vervolgens binden de vetzuren aan albumine, een bloed eiwit. Glycerol die gevormd wordt bij de
fosfoysis wordt door de lever geabsorbeerd en gefosforyleerd. Het wordt geoxideerd tot
dihydroxyacetaat fosfaat, dit wordt geïsomerizeerd tot glyceraldehyde 3-fosfaat (een tussenproduct
van de glycolyse en de gluconeogenese). Glyerol kan dus in de lever worden omgezet tot pyruvaat of
glucose.
Middels transport eiwitten kunnen de vetzuren van albumine over het membraan verplaatst worden.
In de cel worden ze verplaatst door vetzuur bindende eiwitten. Door een thioester (tussen
carboxylgroep en hydroxylgroep) met coenzym A worden de vetzuren geactiveerd aan het
mitochondriale buiten membraan, hiervoor wordt ATP gebruikt. De reactie wordt gekatalyseerd door
acyl CoA synthetase.
- Eerst reageert het vetzuur met ATP om acyl adenylaat te vormen. De carboxyl groep van het
vetzuur zit gebonden aan de fosforyl groep van AMP. De andere twee fosforyl groepen
komen vrij als pyrofosfaat.
- De sulfhydryl groep van coenzym A valt acyl adenylaat aan, waardoor acyl CoA en AMP wordt
gevormd.
- In totaal wordt er een hoog transfer potentiaal (ATP) gekliefd maar ook een hoog transfer
potentiaal gevormd (thioester acyl CoA). De reactie wordt gedreven door de snelle hydrolyse
van pyrofosfaat. Door de hydrolyse van het anorganische fosfaat is de reactie niet
omkeerbaar.
De geactiveerde vetzuren worden bevestigd aan carnitine (een alcohol zwitterion). De acyl groep
wordt verplaatst van het sulfur atoom van CoA nar de hydroxyl groep van cartinine om acyl carntine
te vormen. De reactie wordt gekatalyseerd door het membraan gebonden cartinine acyltransferase I.
Door een translocase wordt acyl cartinine over het binnenmembraan verplaatst. Aan de matrix zijde
wordt de acyl groep weer naar CoA verplaatst, gekatalyseerd door carntine acyltransferase II. Door
de zitterion staat van carnitine zijn beide reacties thermodynamisch gunstig. De translocase ruilt de
carnitine voor een inkomende acyl carnitine.
Een acyl CoA wordt gedegradeerd door een sequentie van oxidatie door FAD, hydratatie, oxidatie
door NAD en thiolysis door coenzym A. Door deze reacties wordt het vetzuur verkort met 2C, wordt
NADH, FADH en acetyl CoA gevormd. De oxidatie vindt plaats bij het beta koolstof (tweede koolstof
na de carboxyl groep) en wordt ook wel de beta-oxidatie pathway genoemd.
1. Acyl CoA wordt geoxideerd door acyl CoA dehydrogenase waardoor een enoyl CoA met een
trans dubbele binding tussen C-2 en C-3 wordt gevormd. De dG is niet voldoende om NAD te
reduceren, waarom FAD gebruikt wordt. FADHH verplaatst de elektronen naar elektron
transfering flavin protein (ETF), die de elektronen afstaat aan ETF:ubiquinone reductase.
Hierdoor wordt ubiquinone gereduceerd tot ubiquinol. Hierdoor wordt dus 1.5 ATP gevormd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper FFV. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.