Onderzoeksvoorstel adviesverslag
1
,Inhoudsopgave
1 Inleiding ................................................................................................................................ 3
1.1 Aanleiding en relevantie ............................................................................................... 3
1.2 Doelstelling.................................................................................................................. 4
1.3 Vraagstelling ................................................................................................................ 4
2 Methoden ............................................................................................................................. 4
2.1. Onderzoeksmethoden ................................................................................................... 4
2.1.1 Onderzoeksdesign..................................................................................................... 4
2.1.2 Setting...................................................................................................................... 4
2.1.3 Doelgroep, steekproef en onderzoekspopulatie .......................................................... 5
2.1.4 Dataverzameling ....................................................................................................... 5
2.1.5 Data-analyse............................................................................................................. 5
2.2 Ethische aspecten ........................................................................................................ 5
3 Praktische zaken om te komen tot het eindproduct ................................................................. 7
3.1 Productspecificaties ..................................................................................................... 7
3.2 Projectplanning ............................................................................................................ 7
3.3 Contact met betrokkenen ............................................................................................. 8
3.4 Afspraken met betrokkenen ......................................................................................... 8
4 Literatuurlijst......................................................................................................................... 9
Bijlagen .......................................................................................................................................11
Bijlage 1: Zoekstrategie .............................................................................................................11
Bijlage 2: Format IC formulier ....................................................................................................13
Bijlage 3: Checklist zorgvuldigheid persoonsgebonden data ........................................................14
Bijlage 4: Topiclijst ....................................................................................................................15
Bijlage 5: Individuele afspraken samenwerkingsovereenkomst ....................................................17
2
, 1 Inleiding
1.1 Aanleiding en relevantie
Pijn en dementie zijn gezondheidsproblemen met een toenemende vraag naar de gezondheidszorg
vanwege de vergrijzing van de bevolking (Achterberg et al., 2020). Dementie treft miljoenen mensen
en is momenteel de zevende belangrijkste doodsoorzaak onder ouderen wereldwijd (World Health
Organisation, 2023). Dementie is een progressieve, chronische aandoening die onomkeerbaar is
(Dudink et al., 2021). Pijn is een veel voorkomend probleem bij ouderen met dementie. Sampson et
al. (2015) rapporteerden in hun onderzoek dat ongeveer 16% van de patiënten met dementie
opgenomen in algemene ziekenhuizen pijn ervaart in rust en minstens 57% ervaart pijn bij bewegen.
Dit kan het gevolg zijn van diverse (chronische) aandoeningen, zoals artrose, spier- en
skeletaandoeningen, kanker, osteoporose en vele andere (chronische) ziekten, die veel voorkomen
bij mensen met dementie (Bakker et al., 2019). Er worden verschillende definities van pijn
aangehaald in de literatuur. Een veel gebruikte is die van de International Association for the Study of
Pain. Daarin wordt pijn omschreven als een onplezierige, sensorische en emotionele gewaarwording
(Verenso, 2016). Anderen suggereren dat pijn een subjectief gevoel is (Dudink et al., 2021).
Nadelige uitkomsten die geassocieerd worden met pijn bij mensen met dementie tijdens
ziekenhuisopname zijn herhaaldelijk vallen, delier, cognitieve functionele achteruitgang en een
langere opnameduur (Feast et al., 2018).
Studies tonen aan dat neuropathologische veranderingen die optreden bij verschillende soorten
dementie (vasculaire dementie en Alzheimer), leiden tot een verhoogde pijnbeleving (Achterberg et
al., 2020). Echter blijkt uit onderzoek dat pijn bij mensen met dementie vaak niet herkend wordt
door hulpverleners (Innovatiekring Dementie, 2022). Pijn kan neuropathische symptomen zoals
agitatie en rusteloosheid veroorzaken of verergeren. Volgens Regier & Gitlin (2018) associëren
verpleegkundigen deze symptomen vaak meer met dementie dan met pijn met als gevolg
behandeling met antipsychotica in plaats van pijnstillers. Ouderen met dementie blijken minder
pijnstillende middelen te gebruiken dan ouderen zonder dementie, terwijl er juist aanwijzingen zijn
dat zij een verhoogde pijnbeleving hebben (Schim van der Loeff- van Veen, 2017).
Pijnmanagement bij ouderen met dementie is complex, omdat hun vermogen om pijn aan te geven
door hun cognitieve achteruitgang verminderd kan zijn en omdat pijn soms tot uiting komt in
gedragingen die verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden of over het hoofd worden gezien als
tekenen van pijn (Minaya-Freire et al., 2021). Deze beperkingen in communicatie leiden tot minder
betrouwbare zelfrapportages van pijn bij mensen met dementie, met als gevolg een groter risico op
inadequate beoordeling en behandeling van pijn (Ngu et al., 2015). Vooral onbehandelde pijn bij
oudere patiënten met dementie heeft veel nadelige gevolgen zoals slaapstoornissen, angst,
depressie, rusteloosheid, cognitieve stoornissen, achteruitgang in mobiliteit en dagelijks
functioneren, isolatie, polyfarmacie en ondervoeding (Schofield, 2018). Onvoldoende
pijnmanagement als gevolg van onjuiste pijnbeoordeling resulteert in een slechte kwaliteit van zorg
voor oudere patiënten met dementie. Deze negatieve uitkomsten leggen een extra druk op de
gezondheidszorg en beïnvloeden het verlenen van optimale zorg voor mensen met dementie (Tsai et
al., 2018).
Verpleegkundigen spelen in de beroepspraktijk een cruciale rol in het identificeren en op passende
wijze beoordelen van pijn (Minaya-Freire et al., 2020). Uit het onderzoek van Jonsdottier et al. (2021)
is gebleken dat verpleegkundigen pijnbeoordeling bij mensen met dementie een uitdaging vinden
vanwege de complexiteit van signalen en symptomen en de moeilijkheid om onderscheid te maken
tussen pijn en gedragsstoornissen bij dementie.
3
