Hoorcollege 4 – Consumentenrechten
In het algemeen: wie de bewijslast heeft, verliest de procedure.
Begrip koopovereenkomst: art. 7:1 BW
Overeenkomst
Geven van een zaak (of dier)
Zaak: voor menselijke beheersing vatbaar stoffelijk object (art. 3:2 BW): Gas, water,
elektriciteit?
Dieren (art. 3:2a BW)
Tegen prijs in geld
Art. 7:4 BW: geen concrete prijs: redelijke prijs
Toepasselijk op koop recht (art. 7:47 BW), ruil (art. 7:50 BW), koop standaardsoftware
HR 27 april 2012, ECLI:NL:HR:2012:BV1301, NJ 2012, 293 (De Beeldbrigade BV/
Hulskamp Group BV)
Overeenkomst wilsovereenstemming
Titels 3.2 (Rechtshandelingen), 3.3 (Volmacht), 6.5 (Overeenkomsten in het
algemeen) BW van toepassing
HR 23 december 2005, ECLI:NL:HR:2005:AU2414, NJ 2010, 62 (De Rooy en Van
der Wal/Van Olphen):
Uitleg koopwoning (onderhandse koopakte) in de regel conform Haviltex-
maatstaf. die akte wordt dus volgens de haviltex norm uitgelegd. Maar
vervolgens wordt er een transportakte opgemaakt, welke moet worden
ingeschreven in de openbare registers, om de eigendom overdacht te
bewerkstellen, die transportakte heeft gevolgen voor derde en dat betekent
dat de transportakte anders dan de onderliggende koopakte (onderhands)
objectief wordt uitgelegd. Derde moeten kunnen vertrouwen op de juistheid
van de openbare registers, zij kunnen de onderliggende stukken niet kennen,
dus moet objectief uitgelegd worden (HR 8 december 2000). Nuancering: als
het gaat om de uitleg van de transportakte ten aanzien van de oorspronkelijk
bij de overeenkomst betrokken partijen dan is in ieder geval volgens de
Rechtbank Rotterdam verdedigbaar dat ten aanzien van hen de transportakte
wel volgens de haviltexnorm moet worden uitgelegd (RB 5 november 2014).
Of dit algemeen geldend is, is nog discussie over. Het is dus van belang of je
te maken hebt met akte die mede voor derde bedoeld is of de zuiver
contractuele verhouding.
HR 8 december 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA8901, NJ 2001, 350 (Eelder woningen):
Objectieve uitleg notariële akte van levering
Rechtbank Rotterdam 5 november 2014, ECLI:NL:RBROT:2014:9018: wel
Haviltex indien geen belangen van derden betrokken
HR 17 april 2009, ECLI:NL:HR:2009:BH2955, NJ 2009, 196 (Verwijmeren/Van
Rijen):
Koopwoning met of zonder financieringsvoorbehoud? Bewijslastverdeling.
Ging om de vraag: als partijen niet met zoveel woorden iets over gezegd
hebben, ging over koop van een woning door een particulier, kan je dan
stilzwijgend aannemen dat daar wel of geen een financieringsvoorbehoud is
gemaakt door de koper. Voor de koper is zo’n financieringsvoorbehoud
belangrijk onderdeel van de koopakte en ook de verkoper heeft er belang bij
want als hij in dat vroege stadium geen zekerheid krijgt over of de koper de
financiën rond krijgt, dan kan de verkoper er belang bij hebben om zo snel
mogelijk van de koopovereenkomst af te zijn en opzoek te gaan naar een
nieuwe koper. Aan de andere kant als die koopakte niet wordt ontbonden en
de koper neemt uiteindelijk het pand niet af omdat hij het niet kan betalen,
1
, dan heeft de verkoper in beginsel recht op de contractuele boete, die er in een
koopakte voor onroerende zaken altijd staat (normaal 10% van de koopprijs).
Dus voor de verkoper kun je zeggen die heeft zowel belang bij het standard
opnemen van zo’n ontbindende voorwaarde als het niet opnemen van een
ontbindende voorwaarden. HR zegt: hier geldt simpelweg de normale regels
van het bewijsrecht, als koper stelt dat een financieringsvoorbehoud is
overeengekomen, dan moet hij dat bewijzen. Financieringsvoorbehoud moet
uitdrukkelijk schriftelijk zijn overeengekomen.
‘Consumentenbescherming’ bij koop onroerende zaken
Art. 7:2 BW: koopwoning door consument
Schriftelijkheidsvereiste
HR 9 december 2011, ECLI:NL:HR:2011:BU7412, NJ 2013, 273
(schriftelijkheidsvereiste bij de koop van woningen tussen particulieren) is
verkoper gebonden aan mondelinge overeenstemming? Particuliere koper is
dat zonder meer niet, hij kan hoe dan ook gebruikmaken van zijn bedenktijd.
Maar is die verkoper dan wel gebonden aan de mondelinge
overeenstemming? Of moet je zeggen er geldt hier een vormvoorschrift en
niet naleving daarvan brengt volgens artikel 3:39 nietigheid van de
rechtshandeling met zich mee. En als je die opvatting zou hanteren, dan is de
verkoper net als de koper totaal vrij. Als je gaat zeggen nee, dat
vormvoorschrift dat dient toch vooral om de koper te beschermen en een
objectieve datum vast te stellen voor het ingaan van de bedenktijd, dan hoeft
nietigheid niet noodzakelijkerwijs het gevolg te zijn van het niet in acht
nemen van het vormvoorschrift. HR heeft hierin middenweg in bewandeld: als
de verkoper ook een particuliere partij is, dan gaat het om bescherming van
de ene consument tegen de andere consument: het is dus eigenlijk niet te
rechtvaardigen dat de particuliere verkoper wel gebonden zou zijn aan de
mondelinge overeenstemming en de particuliere koper niet. Beide partijen
zijn vrij, totdat de wilsovereenstemming op papier is gezet. Gaat het
daarentegen om een professionele verkoper, dan is de situatie anders.
Daarbij moet je bedenken dat als we te maken hadden gehad met een
professionele koper dan was de mondelinge overeenstemming voldoende
geweest. Voor die professionele verkoper is het feit dat zijn koper toevallig
een particulier is het niet relevant voor de vraag of hij wel of niet aan de
mondelinge overeenstemming gebonden is en die professionele verkoper zit
dus wel vast aan de mondelinge overeenstemming. Dit onderscheid is niet
terug te vinden in de wet.
Hof Arnhem 30 oktober 2012, ECLI:NL:GHARN:2012:BZ6245
Koper wacht 2 maanden met tekenen koopakte
Is professionele verkoper nog gebonden aan mondelinge ovk.?
doordat koopakte nog niet getekend is, is de bedenktijd ook nog
niet gaan lopen. Als de particuliere koper 2 maanden heeft gewacht,
dan kan je niet vergen van de professionele verkoper dat hij ook nog
steeds gebonden is aan de mondelinge overeenstemming. Dus in
ieder geval na 2 maanden is de verkoper ook er vanaf. Dit arrest
geeft dus aan dat het vormvoorschrift bedoeld is om de koper
weliswaar enigszins te beschermen tegen al te snelle gebondenheid,
maar dat dat niet kan met veronachtzaming van de belangen van de
verkoper, want hij heeft ook zijn belang.
Rechtbank Midden-Nederland, locatie Lelystad, 2 oktober 2013,
ECLI:NL:RBMNE:2013:3669
Door koper ondertekende akte moet verkoper hebben bereikt
Vervolgens is van belang wanneer precies de overeenkomst
gesloten is? kantonrechter zei: overeenkomstig de hoofdregel van
2