Literatuur Gouden Eeuwen
VITRUVIUS - HANDBOEK BOUWKUNDE
Een architect moet kennis hebben door ambachtelijk handwerk en verstandelijke
beredenering. Hij moet aanleg hebben en gemakkelijk kunnen leren. Verder moet hij over
kennis beschikken van: schrijven, meetkunde, rekenkunde, geschiedenis, filosofie,
muziek, medische wetenschap, recht en astronomie.
Bouwkunde bestaat uit:
1. Ordening; uitgebalanceerd dimensioneren van de onderdelen
2. Schikking: juiste plaatsing van de onderdelen (plattegrondschets, aanzichttekening en
perspectieftekening)
3. Harmonie: elegante uiterlijk, een aanblik die goed geproportioneerd aandoet door de
compositie van de geledingen
4. Evenwichtige verhouding: passende overeenstemming tussen de geledingen van
het bouwwerk zelf en de wisselwerking tussen de afzonderlijke delen en de aanblik
van de totale vorm
5. Decorum: onberispelijke aanblik van een gebouw dat met vakkennis is
opgebouwd uit delen die aan de eisen voldoen. Decorum wordt bereikt door
geldende voorschriften of volgens de traditie of door aanpassing van de natuur.
—> Bijvoorbeeld voor de goden Minerva, Mars en Hercules moeten tempels in
Dorische stijl worden gebouwd (krijgshaftigheid behoort zonder franje), voor Venus,
Flora, Proserpina en de bronnimfen behoren tot de Korintische tempels (zachte aard,
slanke vormen gesierd met bloemen, bladeren en voluten) en voor Juna, Diana, Liber
Pater Ionische tempels, als een middenpositie.
6. Economie: passende verdeling van bouwmaterialen en bouwgrond, en een zuinige en
rationele beheersing van de bouwkosten.
De architectuur heeft drie deelgebieden: het maken van gebouwen, zonnewijzers en
machines. Bij de uitvoering hiervan moet aandacht worden geschonken aan
duurzaamheid, doelmatigheid en uiterlijk schoon.
Gebouwen Voor de gemeenschap op Voor de verdediging
openbare plaatsen
Voor de godsdienst
Voor het algemeen nut
Particuliere woningen
Zonnewijzers
Machines
Altaren moeten op het oosten zijn gericht en altijd lager geplaatst zijn dan de
godenbeelden in de tempel, zodat degene die bidden en offeren opkijken naar de godheid.
, Forum en basilica
• Grieken leggen een forum vierkant aan, met dubbele zuilenhallen, die ze versieren met
een dichte haag van zuilen, stenen of marmeren architraven. In Italië kan dit niet,
vanwege de gladiatorenspelen op het forum.
• De zuilen op de bovenverdieping moeten een vierde deel kleiner zijn dan die eronder,
vanwege het minder dragen van belasting en de natuurlijke groeiwijze, bijvoorbeeld
van bomen.
• Basilica’s moeten aangrenzend aan het forum worden gebouwd, en wel aan de kant die
het warmst is.
Schathuis, kerker en raadhuis
• Deze moeten met de markt in verbinding staan, hun afmeting en verhoudingen moeten
met die van het forum overeenstemmen.
• Binnen moet op halve hoogte kroonlijsten worden aangebracht, zodat het stemgeluid
niet in de hoogte verdwijnt.
Theater
• De ligging van het theater moet zo gezond mogelijk, niet van moerassige of andere
besmette streken
• Opening niet naar het zuiden
• Het liefst tegen een heuvel
• Gelijk opklimmende rijen zitplaatsen
