Samenvatting Psychiatrie Hoofdstuk: 1
1.1.1 Wat is afwijkend gedrag?
*Psychopathologie= Een deelgebied van de psychiatrie en de psychologie dat zich
bezighoudt met het beschrijven van psychische stoornissen, oorzaken daarvan en
behandelingen daarvoor.
*Psychiatrie= Medisch specialisme dat zich richt op de diagnostiek en behandeling van
psychische stoornissen.
*Klinische psychologie= Tak van de psychologie die zich bezighoudt met de beschrijving, de
oorzaken en de behandeling van psychische stoornissen om het geestelijk welzijn te
bevorderen.
*Psycholoog= Iemand die de universitaire studie psychologie heeft voltooid.
*Gz-Psycholoog= Psycholoog die na zijn studie een aanvullende opleiding heeft gevolgd en
in BIG-register staat, is bevoegd tot het diagnosticeren en behandelen van psychische
stoornissen. GZ= Gezondheidszorg.
*Psychotherapeut= Iemand die na psychologie of geneeskunde een vervolgstudie heeft
gedaan, hierdoor is hij/zij bevoegd tot het geven van psychotherapeutische behandelingen.
Hij/zij moet BIG-geregistreerd zijn.
-Circa 1 op de 2 mensen in Nederland krijgt ooit rechtstreeks te maken met een
diagnosticeerbare psychische stoornis. Elk jaar lijd gemiddeld ⅕ tot ⅓ eraan.
*Psychiater= Iemand die na geneeskunde een vervolgopleiding heeft gedaan, waarin hij/zij
zich heeft gespecialiseerd in het diagnosticeren en behandelen van patiënten met
psychische stoornissen. Mag medicatie voorschrijven.
*Psychische stoornis= Geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragspatronen dat
onder andere wordt gekenmerkt door een storing in het functioneren en (persoonlijk) lijden.
*Symptomen= Specifieke kenmerken of eigenschappen die passen bij een bepaalde
psychische stoornis.
,1.2.1 Criteria voor afwijkend gedrag
1. Uitzonderlijk
2. Sociaal afwijkend; Als de beslissing over normaal of afwijkend wordt gebaseerd op sociale
normen, kan de neiging ontstaan om mensen die niet voldoen aan die sociale norm als
geestelijk gestoord te zien.
3. Foute perceptie of interpretatie van de realiteit.
4. Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon; Persoonlijk lijden is het gevolg van
problematische emoties, zoals angst en depressie kunnen afwijkend zijn.
5. Ongepast of contraproductief gedrag; Gedrag dat geen bevrediging, maar onprettige
gevoelens oproept, vinden we afwijkend.
6. Gevaar; Gedrag dat gevaar oplevert voor de persoon zelf of voor anderen.
1.2.2 Culturele aspecten van afwijkend gedrag
Concepten van gezondheid en ziekte kunnen in verschillende culturen een andere inhoud en
betekenis hebben.
Voorbeeld: Angst; Westerlingen ervaren angst vaak in de vorm van bezorgdheid over het
niet kunnen betalen van de hypotheek of over de mogelijk van verlies van zijn/haar baan.
Terwijl de Afrikaanse cultuur angst ziet in de vorm van vrees dat men zich niet kan
voortplanten.
We noemen gedrag afwijkend als het uitzonderlijk is of sociaal afwijkt van een bepaalde
norm. Een foute perceptie of interpretatie van de realiteit geldt ook als afwijkend gedrag, net
als emotioneel lijden en ongepast gedrag.
1.3 Historische visies op afwijkend gedrag
1.3.3 Hippocrates
-Hippocrates (ca. 460-366 v. Chr.), beroemde arts uit de gouden eeuw van Griekenland.
-Ziekte van lichaam en geest waren het gevolg van natuurlijke oorzaken, niet van
bezetenheid door geesten.
-Stelde dat de gezondheid van het lichaam en de geest wordt bepaald door een evenwicht in
de humores of lichaamssappen (slijm, gele/zwarte gal en bloed).
-Humores= Term voor essentiële lichaamssappen.
-Afwijkend gedrag komt door een verstoring in het evenwicht.
-Lethargisch of traag: overschot slijm (flegma)
Depressie (melancholie): overschat zwarte gal
Vrolijk, zelfverzekerd, optimistisch: overvloed aan bloed
Korzelig, driftig: overvloed aan gele gal
-Heeft bijgedragen aan het moderne denken, hij classificeerde abnormale gedragspatronen
aan de hand van 3 hoofdcategorieën:
1. Melancholie= Buitensporige depressie
2. Manie= Uitzonderlijke opwinding
3. Bezetenheid= Schizofrenie
1.3.2 Arabische Psychiatrie
-Ontstond tussen de 8ste en de 16de eeuw. Ze openden het eerste ziekenhuis voor
geesteszieken in 705 in Bagdad.
Typerend voor de Arabische psychiatrie is de mensgerichte benadering, mede dankzij de
Koran.
,1.3.3 Exorcisme en heksenvervolgingen
-Geloof in bovennatuurlijke oorzaken neemt toe vooral de doctrine (theorie, leer) van de
bezetenheid. ‘Bezeten’ mensen werden het liefst door middel van exorcisme
(duiveluitbanning) of uitdrijvingen behandeld.
-Einde van de 15de eeuw tot ver in de 17de eeuw waren er heksenvervolgingen die werden
uitgevoerd door inquisiteurs, honderdduizend vrouwen werden er in die tijd vermoord.
1.3.4 Gekkenhuizen
-Rond 1600 werden in Europa gekkenhuizen gebouwd.
-Bewoners lagen vastgeketend aan hun bedden, lagen in hun eigen vuil of zwierven zonder
toezicht rond op het terrein.
1.3.5 Vanaf 1800: Hervormingen
-Visie van Jean- Baptiste Pussin en Philipe Pinel:
Mensen met afwijkend gedrag waren gewoon ziek, daardoor hadden ze recht op menselijke
bejegening.
-Door deze twee artsen ontstond er een behandelfilosofie, genaamd: Morele therapie.
*Morele therapie= Gebaseerd op het idee dat patiënten door menselijke bejegening en een
verblijf in een ontspannen en respectvolle omgeving weer normaal zouden gaan
functioneren.
1.3.6 De anti- psychiatrische beweging
-Deze beweging ging ervan uit dat psychische stoornissen niet bestaan, maar een product of
gevolg zijn van de maatschappij.
-Patiënten moeten NIET behandeld worden.
-De keerzijde van het ‘liberale’ beleid werd duidelijk: Patiënten werden aan hun lot
overgelaten, als ze niet mee wilden werken. Kwamen terecht aan de zijlijn van de
maatschappij, verwaarloosden zichzelf of werden zwerver of dakloze. Er ontwikkelde zich
‘Bemoeizorg’ (outreachende zorg), dit is een vorm van hulpverlening waarbij gericht is op de
zorgmijders.
1.3.7 Hedendaagse trends
Er ontstonden veranderingen…
1. In 2007 ging de WMO (wet maatschappelijke ondersteuning) in, om hoge zorgkosten
te verminderen, door burgers zelf verantwoordelijk te maken voor zorg en steun.
2. In 2012 kwam de omslag van de klassieke verzorgingsstaat naar de participerende
samenleving, dit betekent dat de burgers meer zeggenschap en verantwoordelijkheid
krijgen om hun zelf in te zetten en te regisseren.
3. Zorg moet ingekocht worden door de gemeente.
4. In de psychiatrie kwam de nadruk op de eigen kracht en het empoweren.
1.3.8 Evidence- Based Medicine
Evidence- Based Medicine= Deze streven om gebruik te maken van het beste bewijs bij het
maken van een keuze voor de behandeling van een patiënt.
, 1.4 Ethiek in onderzoek
2 belangrijke ethische principes:
1. Informed consent; Vereist dat proefpersonen de vrijheid moeten hebben ervoor te
kiezen al dan niet mee te doen aan een onderzoek.
2. Vertrouwelijkheid; Het gaat erom dat degene die meewerken aan een onderzoek
anoniem zullen blijven.
