Klinische lessen
Hoorcollege 1
Tentamen: Je krijgt geen vragen over individuele patiënten/ervaringsdeskundigen, wel over
discrepantie tussen theorie en praktijk.
- Meerkeuzevragen plus casus (3 werkhypotheses opstellen + vragen daarbij)
Classificatie van psychische stoornissen volgens de DSM
DSM
Classificatiesysteem voor psychiatrische stoornissen, uitgegeven door APA
Diagnostic
• doel = clinici helpen bij het classificeren van psychische stoornissen
• beschrijvend! Samenvatting van de symptomen – zegt niets over de oorzaak of theorie
Statistical manual
• gebaseerd op empirische gegevens
• Symptoomclusters
• Effectieve behandeling
Expertwerkgroepen -> experts hebben toevoegingen gedaan aan de DSM
Dynamisch -> dit maakt de DSM een dynamisch document
Classificatie voor één gezamenlijke taal
- Classificatie betekent verlies van informatie en nuance
• ja / nee
• gezond / stoornis
• label of juist geen label?
- Maar ook standaardisering
• verbetert betrouwbaarheid en validiteit
- En één gezamenlijke taal (iedereen houdt zich aan hetzelfde)
• klinische praktijk; specialisten, prognose, behandelplan, DBC
• onderzoek en theorievorming
Kritiek
- ‘Afsprakenboek’ criteria weinig verband oorzaak of prognose
- Niet alle klachten te ‘vangen’
- Perverse prikkel: zonder diagnose geen betaling
- Keuzemenu (300 stoornissen) meer diagnosen gesteld dan nodig
- Valse epidemieën door verandering classificatie (bv. meer autisme doordat het beter
gedefinieerd wordt en dus nu sneller gegeven als diagnose)
- Eindstadium? Proces?
- Classificatie bij laag begaafden (hoe doe je dit)
- Onvoldoende ruimte voor cultuurverschillen
Klachten of symptomen is niet een stoornis
Voldaan aan criterium A:
Aanwezigheid van obsessies (dwangedachten), compulsies (dwanghandelingen) of beide
… betekent nog geen OCD
DSM stelt specifieke en uitgebreide voorwaarden
- Dimenies A t/m …
- Criteria 1 t/m …
- Tenminste …
,Klinische lessen
Wanneer spreek je van een stoornis -> DSM
- Stoornis
• syndroom van klinisch significante symptomen op gebied van cognitie,
emotieregulatie of het gedrag
• uiting van een dysfunctie in een psychologisch, biologisch of ontwikkelingsproces
• significante lijdensdruk
• beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren
- Geen stoornis
• een (geaccepteerde) reactie op een veelvoorkomende stressor of verlies
• sociaal afwijkend gedrag (politiek, religieus of seksueel), mits oorsprong niet in
disfunctie ligt
Classificatie omvat persoon én context
- Cognitie
➔ Aandacht, denken, geheugen
- Waarneming
- Bewustzijn
- Gevoel en verlangen
- Expressie en motoriek
- Zelfbeleving
- Maar dus ook:
➔ Omgevingsfactoren en fysiek welbevinden!
DSM als onderdeel van het diagnostisch proces
1. Aanvraag
2. Intake
3. Psychodiagnostisch onderzoek
4. Structuurdiagnose en classificatie DSM
5. Indicatiestelling
Classificatie in DSM V
- Classificatie bevat minimaal 3 elementen
1. Klinische syndromen, persoonlijkheidsproblematiek en medische aandoeningen
2. Psychosociale stressoren – andere problemen die een reden voor zorg kunnen zijn
3. Niveau functioneren
- Verschil met voorgaande edities: dimensies in plaats van subtypes. Grenzen van
categorieën en stoornissen zijn minder strikt dan eerder werd aangenomen -> vb.
autisme
➔ Ruimte voor specificaties: ernst, aard en beloop
Structuurdiagnose
- Structuurdiagnose leidt tot indicatie en behandelplan en omvat beschrijvende én
verklarende diagnostiek
• nauwkeurige voorgeschiedenis
• hypothese over onstaansvoorwaarde en ontstaanswijze
• samenvatting van predisponerende, luxerende (iets wat de aanleiding gaf voor het
probleem), beschermende en instandhoudende factoren
• persoonlijkheidsontwikkeling
,Klinische lessen
Informatie voor classificatie
- Anamnese, observatie
- Gestructureerd interview, testmateriaal
> Instrumenten
MINI
SCID I, II, III
NPO / IQtest
Symptoomlijsten (DBI)
Persoonlijkheidsvragenlijsten
Reden van aanmelding
- Huidige klachten
- Symptomen: aard, ernst, begin, duur, beloop
- Geschiedenis psychische problemen
- Huidige situatie, recente levensgebeurtenissen
- Eigen begrip situatie? Theorie over ontstaan klachten?
- Wat al geprobeerd?
- Overige symptomen (hypothese gestuurd)
- Hulpvraag?
Context
- Volg de levensloop
- Familie
• geboorte, ijkpunten in de ontwikkeling, overgangen
• huishouden, onderlinge verhoudingen
• psychiatrische familiegeschiedenis
- Onderwijs
• soort school, sterke/zwakke punten, drop-out, doublures
- Sociaal / seksueel
• vriendschappen
- Beroepsmatig functioneren
- Diversiteit
• cultuur/religie etc.
- Juridische problemen
- Trauma
- Middelen
- Somatiek
• gezondheid
- Wat is er nog niet ter sprake gekomen en is wel van belang
Differentiaal diagnose
DSM criteria beiden sturing voor differentiaal diagnose
- Hiërarchische indeling
- Specifieke vermelding
When it rains it pours
Comorbiditeit
- Samen voorkomen van (onafhankelijke) stoornissen
- Meer regel dan uitzondering
- Toename
, Klinische lessen
- Zoveel mogelijk stellen?
- Validiteit onafhankelijke stoornissen
- Grenzen symptoomclusters blijven punt van discussie
Diagnose is niet altijd nodig of gewenst
Denk na over effect van labelen
- Erkenning versus stigma
- Opties voor behandeling
- Passen bij de hulpvraag?
• evalueer intensiteit, frequentie, duur en patroon van moeilijkheden
