Helpen d.m.v. gesprek is een vrije jonge vorm van helpen. Het vakmanschap – hoe we helpen door
gesprekken – is nog steeds in ontwikkeling.
EPH: Ervaringsgerichte Psychosociale Hulpverlening
KOT: Kortdurende Oplossingsgerichte Therapie
Niet gericht op probleemanalyses en veranderpunten, maar het accepteren en waarderen van
wie de cliënt is en hoe die zijn problemen en oplossingen ziet. Een persoonlijke werkrelatie
wordt nagestreefd. De cliënt wordt geholpen zijn doelen helder te krijgen, laten ontdekken
van zijn kwaliteiten en zijn eigen oplossingen en wie hem kan helpen.
Twee grote veranderingen in het vak:
1. Helpen is verwetenschappelijkt: het is losgemaakt van de natuurlijke sociale verbanden. Het is een
vak geworden met inzet van methoden en technieken, die evidence based zijn.
2. Helpen is verschoven van iets wat je uit liefde doet naar een vrijemarktsituatie.
Waar het níét om gaat:
▪ Dat je achterhoudt wat je weet, omdat je geen expert mag zijn en je cliënt slechts mag coachen.
▪ Dat je geen uitleg mag geven omdat je cliënt ‘het zelf moet ontdekken’.
▪ Dat je geen heldere diagnose mag geven, omdat je dan een etiket opplakt.
Waar het wél om gaat:
▪ Dat je leert om iets menselijks toe te voegen aan jouw expertise.
▪ En ook aan jouw vaardigheid op het gebied van gesprekstechnieken.
▪ Dat je leert om je deskundigheid een plek te geven in een ‘menselijke’ manier van helpen: een
ontmoeting met je cliënt.
Het gaat om iets van jezelf inbrengen in het gesprek. De relatie met de cliënt is een werkplaats. Een
plek waar deze kan doormaken en oefenen wat voor zijn ontwikkeling goed is.
Helpen doe je vanuit bepaalde opvattingen. Jouw eigen filosofie van helpen. Die bepaald wat jij
gaat doen en laten en de manier waarop.
Vier opties hoe je de cliënt kunt zien:
1. Een mens die nog niet af is. Iemand die aan zichzelf moet werken.
2. Een mens die vooruit wil. Hij is op weg naar een doel.
3. Een mens waarbij ‘de waarheid vanbinnen zit’. Alles wat nodig is voor een gezond leven is in hem
aanwezig.
4. Een mens die verlangt naar zingeving, juist nu hij het moeilijk heeft.
Jouw visie op de cliënt werkt door in hoe je die cliënt wilt helpen. Het heeft gevolgen hoe je dat
gaat doen en voor de verandering die je wil bereiken.
Helpen is vooral relationeel.
Helpende activiteiten krijgen een plek binnen de werkrelatie. Die werkrelatie is op voet van
gelijkwaardigheid.
Hulp is helpend wanneer (De Vries, 2007):
Erkenning voor wie ze zijn in hun situatie: geaccepteerd worden als volwaardig mens.
Veiligheid: een‘angstvrije’ gespreksruimte.
Een persoonlijke, op gelijkwaardigheid gerichte werkrelatie.
Hoop door een positief perspectief.
1
, Hulp bij het helder krijgen van de eigen doelen en het ontdekken van de eigen mogelijkheden die
doelen te bereiken.
Zeggenschap in wat de doelen zijn, wat de inhoud van het traject is en hoe jullie met elkaar werken.
Een inzichtelijke structuur van de hulpverlening.
Concrete steun bij materiële problemen en concreet advies bij de implementatie van
gedragsveranderingen.
Een cliënt die hulp wil, vraagt dus:
1. Accepteer mij.
2. Luister naar mij.
3. Praat met mij.
4. Help mij.
Zonder acceptatie kun je niet goed luisteren. Als je niet goed kunt luisteren kun je ook niet
doeltreffend spreken en helpen. De voorwaarden om goed te kunnen helpen én tegelijk al helpend
zijn: accepteren, luisteren en spreken.
Definitie van helpen: twee basisbenaderingen;
1. Het medische model:
Gericht op (be)handelen. Problemen analyseren, behandelplan opstellen en in de uitvoering daarvan
confronteren en adviseren. Hiërarchische werkrelatie. Focus op wat ontbreekt en de nadruk op
kennis, techniek en protocollen. Weerstand is een individueel probleem, de behandeling is gericht
op heden en verleden, problemen zijn intra- of interpsychisch.
2. Empowermentmodel:
Gericht op het begeleiden en het leren hanteren van problemen. Gelijkwaardige werkrelatie, gericht
op samenwerking. Focus op hulpbronnen die al aanwezig zijn. Cliënt is de expert, geeft zelf
betekenis aan wat hij ervaart, stelt zelf doelen en vind ook zelf oplossingen. Weerstand is een
signaal dat er iets niet klopt in de werkrelatie. Gericht op heden en toekomst. Problemen zijn
contextueel.
Voor ‘helpende’ gesprekken kan men het best uitgaan van een ‘empowermentbenadering’, want:
▪ Uit onderzoek blijkt dat de sleutel bij het helpen vooral in handen van de cliënt ligt.
▪ Het helpen zelf ontwikkelt zich in de richting van een menselijke ontmoeting met een deskundige
die ook serieus neemt wat bij de ander aan doelen en hulpbronnen aanwezig is.
▪ Mensen die hulp zoeken hechten veel waarde aan onbevooroordeelde acceptatie, luisteren en (dan
pas) spreken.
Definitie van helpen die past bij de empowermentbenadering:
Helpen is een daad van in staat stellen van de cliënt om te doen wat hij het liefst wil doen. Iemand
een zinvolle ervaring bieden die tot verandering leidt. Die ervaring is de relatie met jou.
Het bevorderen van psychische en sociale zelfredzaamheid op basis van eigen
verantwoordelijkheid.
Korte definitie van helpen:
1. Er zo zijn voor de ander.
2. dat die toekomt aan zichzelf en zijn situatie.
3. en zo een ontmoeting met jou kan doormaken en oefenen wat voor zijn ontmoeting goed is.
Wat werkt?
Wetenschappelijk onderzoek zet grote vraagtekens bij de bepalende rol de hulpverlener en de
bijdrage van methoden en technieken.
Wat werkt zijn de common factors:
2
, ● Cliëntfactoren (40%-87%): de actieve deelname van de cliënt is beslissend en de beste
voorspeller van het effect van de hulp.
● Therapeutische relatie (22%-30%): een goede werkrelatie (door de cliënt positief ervaren) is
bepalend voor het effect van de hulp.
● Therapeutfactoren (9%-20%): goede hulpverleners hebben een niet-oordelende houding. Ze zijn
betrokken, warm en persoonlijk en kunnen flexibel en deskundig omgaan met de veranderende
situatie van de cliënt.
● Placebo-effecten (4%-15%): de verwachting van de cliënt dat hij geholpen gaat worden, dat die
hulp effectief zal zijn en de hoop die dat geeft zijn bepalend voor het effect van de hulp.
● Therapeutische modellen en technieken (8%-10%): geven structuur en focus aan de gesprekken
en houvast aan de hulpverlener.
Gevolgen voor het helpende gesprek
In ieder helpen gesprek is er:
1. Cliënt (hulpvrager).
2. Hulpverlener.
3. Werkrelatie.
4. Hoop en verwachting van de cliënt.
5. Een bepaalde manier van structureren (methode).
A) Cliënt
Actieve deelname van de cliënt is de meest bepalende factor voor het effect. Hoe stel je in een
gesprek de cliënt en zijn ervaringen centraal:
● Ruimte geven aan het verhaal van de cliënt
● Leren van de ander.
● De ander aanvaarden.
B) Relatie
Een goede relatie (vanuit het perspectief van de cliënt) is van grote invloed op het effect van de
hulp. Wat kun je doen om in gesprekken een relatie te scheppen die de ander als positief ervaart?
● Een veilige plek bieden: de cliënt accepteren wie hij is, zonder oordelen.
● De ander uitnodigen tot cocreatie: nodig de cliënt uit om vanaf zijn kant te werken aan de relatie.
● Waar nodig de relatie herstellen.
C) Hulpverlener
Er is nauwelijks verschil tussen het effect van de verschillende methoden, maar wie helpt maakt
veel uit. Goede helpers blinken o.a. uit in het creëren van een werkrelatie en het ‘betrokken zijn’ op
de cliënt. Hoe bereik je dit?
● Werken aan interpersoonlijke vaardigheden: een positieve, niet-veroordelende houding
combineren met een op gelijkwaardigheid gebaseerde interactie.
● Vanuit sterk geloof in de ander én jezelf betrokken zijn.
● Jezelf zijn en op een persoonlijke manier leidinggeven.
● Met plezier blijven leren.
Wat maakt helpen professioneel?
Deskundigheid een plek geven binnen het echt ontmoeten van je cliënt. Het gaat om de subtiele
balans tussen emotionele betrokkenheid (‘er zijn’) en de relationele bewustheid van de situatie,
omstandigheden en gevoeligheden van de cliënt.
Misvattingen ‘young professionals’ weerlegd
▪ Helpen is níét een kwestie van het toepassen van een methode.
▪ Helpen is lang niet altijd haalbaar.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper corneliamvandorp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
