Hoofdstuk 12. Coping
De wijze waarop mensen op een medisch probleem reageren bepaald door de betekenis die de
persoon in kwestie eraan hecht.
12.1 Ziekte als adaptieve opgave
Coping pogingen die mensen in werk stellen om stress te hanteren (door denken en dus
cognitieve coping of gedragsmatige coping). Cognitieve coping positieve herinterpretatie (positive
reappraisal) denken wat de voordelen zijn aan je ziekte, dus vaker thuis bij je gezin.
Gedragsmatige coping door minder te bewegen ook minder klachten waardoor stress over
verloren vitaliteit ook afneemt.
12.2 Copingstrategieën
Fight or flight kan door probleemgerichte (informatie zoeken, oplossingen bedenken en handelen)
en emotiegerichte coping (beheersbaar maken van eigen emoties, afleiding zoeken, bidden). Het is
een adaptatieproces waarin individu eerst zeker emotioneel evenwicht moet hervinden, alvorens
concreet met de gevolgen van zijn of haat lichamelijke handicap aan de slag te kunnen.
12.2.1 Proactieve coping
Het omgaan met risico-informatie en leefstijladvies en het al dan niet omzetten van deze kennis in
leefstijlverbetering kan ook als coping worden beschouwd proactieve coping voordat stresor
zich voordoet, anticiperen op moeilijke situatie om zo mogelijke negatieve gevolgen ervan te
beperken of te voorkomen.
12.3 Determinanten van coping
De wijze waarop iemand naar de stressvolle situatie kijkt (appraisal) bepaalt hoe hij reageert. Twee
stappen:
- Persoon schat in hoe ernstig/bedreigend (medische) situatie is.
- Mate waarin iemand denkt dat hij de betreffende situatie het hoofd kan bieden.
Individuele inschatting kan samenhangen met een algemeen laag zelfvertrouwen, maar vaak
specifiek voor bepaalde taak of situatie self-efficacy door aanbieden van voorlichting en de
mogelijkheid tot oefening (mastery) kan de self-efficacy van patiënten versterkt worden, met
gunstige gevolgen voor het ziektebeloop.
Verschillen in coping tussen mensen hangen samen met persoonlijkheid en ervaring en
omgevingsfactoren. Mensen die meer steun hebben, ervaren minder stress. Sociale steun kan van
materiële aard zijn (financieel, praktisch), informatief (raad) en emotioneel (begrip, luisterend oor
, bieden). Te weinig steun (door te stressvolle naasten) maar ook te veel steun kan het copingproces
nadelig beïnvloeden, het gaat dan over naar bemoeienis (miscarried helping).
12.4 Het meten van coping
Gegevens vraaggesprek, vragenlijstenonderzoek, gedragsobservatie. Het vaststellen en bespreken
van iemand copingstijl kan behulpzaam zijn bij het afstemmen van de medische behandeling op de
mogelijkheden en behoeften van de patiënt. Naast copinglijsten ook ziektespecifieke
copinginstrumenten ontwikkeld (kanker, reumatische artritis, diabetes en pijn). Voor een goed begrip
van ziektepercepties en hiermee samenhangende copingreacties is aandacht nodig voor
familiegeschiedenis, cultuur en religie van patiënten.
12.5 Copinginterventies
Problemen met coping vaak samen met frustratie, angst, somberheid, verminderd sociaal
functioneren. Eerst patiënten lichte hulp aanbieden in de vorm van informatie en zelfhulp en
lotgenotencontact. Daarna meer intensieve hulp al dan niet binnen medische setting. In vrijwel alle
copinginterventies wordt aandacht besteed aan ontspanningstechnieken, activiteiten plannen en
grenzen stellen, en aan het omgaan met ziekte in de sociale omgeving.
12.6 Tot slot
Coping is niet goed of slecht, maar een poging van de betrokkene om stress te hanteren en het
emotioneel evenwicht te herstellen. De wijze waarop patiënten reageren, heeft alles te maken met
hoe zij tegen de ernst van de medische situatie aankijken en met hun inschatting van de
beheersbaarheid van het probleem.
Niet altijd hebben patiënt en hulpverlener dezelfde taxatie en dat kan tegenwerken. Naast
individuele educatie en begeleiding, kunnen groepsprogramma’s patiënten helpen om de
noodzakelijke copingvaardigheden te ontwikkelen, met betere medische en psychosociale
uitkomsten als gevolg.
Kernpunten
- Coping verwijst naar de wijze waarop mensen de last van het ziek-zijn en medische
behandeling hanteren, met als doel hun psychologisch evenwicht te bewaren of te
herstellen.
- Coping volgt op individuele inschatting (appraisal) van de situatie door de patiënt; hierbij
gaat het om de ernst van de situatie en het eigen vermogen om de situatie aan te kunnen.
- Analoog aan de fgiht-or-flight-reactie, onderscheiden we probleemgerichte en
emotiegerichte coping
- Onderlinge verschillen in coping hangen samen met zowel de specifieke eisen die een ziekte
stelt als met persoonsgebonden kenmerken.
- Sociale steun (social support) is een belangrijke bron van coping voor patiënten
- Het in kaart brengen van copingstrategieën is een belangrijk onderdeel van de medische
consultvoering, eventueel gebruikmakend van vragenlijsten.
- Copinginterventies zijn erop gericht patiënten te helpen je last van het ziek-zijn beter te
hanteren en zelfmanagement van de ziekte te bevorderen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bentebrandsma. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
