Positieve psychologie
Student kan de (ontstaansgeschiedenis van de) positieve psychologie als
stroming toelichten en uitleggen in relatie tot de traditionele psychologie.
Ontstaansgeschiedenis
• Het idee is niet nieuw, maar de wetenschap wel
• Een holistische benadering t.o.v. het menselijk bestaan door onderzoek naar betekenis,
waarden, vrijheid, tragedie, persoonlijke verantwoordelijkheid, menselijke potentie en
zelfverwezenlijking
• Voorbeelden: Abraham Maslow, Carl Rogers, Viktor Frankl
• Oorsprong humanistische psychologie (50's)
o Reactie op het behaviorisme (straffen en belonen, mens is stimulus - response machine)
en de psychoanalyse (neurose, instincten, focus op veel negatievere aspecten) die
daarvoor waren
• Probleem in humanistische psychologie: gebrek aan wetenschappelijke methodologie
Positieve psychologie
= de wetenschappelijke studie van de krachten en deugden die mensen in staat stellen om te bloeien
(Definitie University of Pennsylvania, Martin Seligman)
• Benadering van humanistische psychologie, maar met wetenschappelijke methodologie
• Het is geen nieuw idee; er zijn eigenlijk alleen goede nieuwe vragenlijsten gemaakt
• Het is de wetenschap van geluk en welbevinden, dus echt een wetenschappelijke studie van
optimaal menselijk functioneren
Verschil traditionele en positieve psychologie
• Psychopathologie (traditionele psychologie) = verlichten van omstandigheden die het leven
ellendig maken
o Eerst puur gericht op het beter maken van zieke mensen
o Meer de klinische psychologie
• Positieve psychologie = welke omstandigheden maken het leven de moeite waard?
o Nu wordt er steeds meer omgedacht naar levensvoldoening en geluk
o Na 2000, vrij nieuw
Ziektemodel (Psychopathologie) Gezondheidsmodel (Positieve Psychologie)
Neurose, woede, angst, depressie, Geluk, tevredenheid, vreugde, positieve spanning
psychose (excitement)
Focus op tekortkomingen (klacht) Focus op kwaliteiten (kracht)
Verhelpen van deficiënties Versterken van competenties
Ongeluk vermijden Geluk, welbevinden bevorderen
Neutrale toestand (0) als plafond Geen plafond = een levenslang leerproces
Aandacht voor zowel positieve als (omgaan met)
negatieve ervaringen
Subjectief well-being
= o.a. satisfaction with life + affect (hetzelfde als happiness)
1
,Positieve psychologie
3 thema’s in de positieve psychologie
1. Positieve beleving van de ervaring van het verleden, het heden en de toekomst; termen als
optimisme en dankbaarheid
2. Positieve eigenschappen van mensen, namelijk naar hun krachten en hun deugden: termen als
moed en doorzettingsvermogen
3. Positieve instituties en gemeenschappen en hun werking op menselijk leven. Een voorbeeld
hiervan zijn organisaties of samenlevingen waar hoog gescoord wordt op geluk: steeds meer
landen kijken niet alleen maar economisch of ze het goed doen, maar ook meer naar het geluk
Student neemt kennis van en doet ervaring op met het werken met en het
inzetten van positieve eigenschappen, middels de VIA-survey of Character
Strengths en geeft een kritische blik hierop.
VIA-survey
• Zie de VIA-survey of Character Strengths: https://www.viacharacter.org/Account/Register
• Zie ook het toetsdoel Student kan een aantal meetinstrumenten (VIA, LOT en waardenlijst)
vanuit de positieve psychologie noemen, het doel ervan beschrijven en de uitslag interpreteren
en in een casus toepassen voor een uitgebreide uitleg van deze test
Kritische blik
• De classificatie is gebaseerd op de volgende veronderstellingen:
o De krachten/sterkten van een mens zijn niet ondergeschikt aan zwakheden,
denkbeelden of bijverschijnselen
o We kunnen de krachten van een mens wetenschappelijk verklaren
o De krachten van een mens zijn voor iedereen verschillend
o De krachten van een mens zijn vergelijkbaar met karaktertrekken, maar kunnen ook
beïnvloed worden door omgevingsfactoren
• Het opbouwen van de lijst van kwaliteiten verliep door met meerdere mensen te
discussiëren over welke kwaliteiten er zijn en daar de hoofdkwaliteiten van te benoemen
• Het verschil tussen een talent en een kwaliteit is onduidelijk
• Het onderverdelen van de kwaliteiten onder de 6 categorieën zou ook op een andere
manier kunnen. Bijvoorbeeld vergevingsgezind zou beter onder rechtvaardigheid geplaatst
kunnen worden
2
, Positieve psychologie
Student kan verschillende vertegenwoordigers van de positieve psychologie
noemen, de theorie/uitgangspunten, onderzoeksresultaten en toepassingen
van de desbetreffende vertegenwoordigers uitleggen en toepassen op een
casus.
Student kan vanuit iedere theorie minimaal één interventie/toepassing
noemen, uitleggen en toepassen op een casus uit het beroepenveld.
Zie ook toetsdoel Student kan middels casussen de positieve psychologie toepassen in de
(TP)beroepscontexten: arbeid en organisatie, onderwijs, gezondheidszorg/welzijn (Positieve
Gezondheid), jeugdcriminaliteit/veiligheid domein (preventie), positieve psychologie in de
wijk/gemeente (sociaal ondernemen) voor verdere uitleg
Martin Seligman (1942) = grondlegger positieve psychologie
• Missie: praktijk en wetenschap samenbrengen
• 1997: Nikki-principe. Zijn dochter liet hem zien dat hij meer de nadruk kon gaan leggen op de
positieve punten i.p.v. de zwakke punten
• Herstel de balans: kwaliteiten (strengths)
• 'Wanneer het gaat om de ontwikkeling van mensen, is er meer te winnen door bestaande
kwaliteiten uit te bouwen, dan door te proberen hun zwaktes te repareren'
• Definitie positieve psychologie (University of Pennsylvania) = de wetenschappelijke studie van
de krachten en deugden die mensen in staat stellen om te bloeien
5 pijlers van Seligman (PERMA-model): rode draad van de Positieve Psychologie
= model van welbevinden, authentiek geluk
Staat voor:
P = positive emotions --> het plezierige leven
E = engagement (betrokkenheid) --> het goede leven
R = relationships (relaties) --> het hebben van positieve relaties
M = meaning (betekenisvol, zingeving) --> het zinvolle leven
A = accomplishment (iets afmaken) --> iets bereiken in je leven
3
