Hii, dit is een uitgebreide samenvatting voor het derde jaars vak Neuropsychologie van de veroudering/Neuropsychology of Aging voor de psychologie bachelor aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Gebaseerd op al het collegemateriaal en geschreven in het Nederlands!
Neuropsychologie van de
veroudering
Inhoudsopgave
college 1 – introductie....................................................................................3
onderzoeksdesign........................................................................................................... 3
Breinverandering in normale veroudering......................................................................4
College 2 – normale cognitieve veroudering.....................................................6
1. Het effect van normale cognitieve veroudering op geheugen....................................6
Werkgeheugen............................................................................................................... 7
Episodisch geheugen...................................................................................................... 8
Semantisch geheugen.................................................................................................... 8
Procedurele/non-declaratieve/impliciet geheugen..........................................................9
Algemene cognitieve tekorten........................................................................................9
2. Het effect van normale cognitieve veroudering op executieve functies.....................9
Theorieën over de invloed van veroudering op EF........................................................10
3. Het effect van normale cognitieve veroudering op infoverwerkingssnelheid............11
4. Het effect van normale cognitieve veroudering op taal............................................12
College 3 – SCD & MCI...................................................................................12
Subjective Cognitive Decline........................................................................................12
Prevalentie SCD............................................................................................................ 14
Onderscheid tussen SCD, MCI en dementie..................................................................14
Verbeteringen voor SCD diagnose instrumenten..........................................................15
Risicofactoren voor dementie.......................................................................................15
Mild cognitive impairment............................................................................................ 15
Criteria voor MCI vroeger (1999)..................................................................................15
Criteria voor MCI nu (2011)...........................................................................................16
Etiologie MCI................................................................................................................. 16
Typen MCI..................................................................................................................... 17
Prevalentie MCI............................................................................................................. 17
Structurele breinveranderingen MCI.............................................................................18
Diagnostiek naar MCI.................................................................................................... 20
Interventies MCI............................................................................................................ 21
College 4 – Alzheimers..................................................................................22
Criteria voor een diagnose Alzheimer...........................................................................22
Etiologie/neuropathologie............................................................................................. 23
, Risicofactoren Alzheimer..............................................................................................24
Cognitieve achteruitgang in Alzheimer.........................................................................25
College 5 – vasculaire dementie....................................................................26
Oorzaken...................................................................................................................... 27
Vroege criteria voor diagnose.......................................................................................28
Criteria voor dementie (alle soorten) volgens de DSM-5...............................................29
Risicofactoren vasculaire dementie..............................................................................29
Cognitieve stoornissen.................................................................................................. 30
Verschillende profielen vasculaire dementie.................................................................30
Onderzoek naar vasculaire dementie...........................................................................31
Interventies................................................................................................................... 31
College 6 – fronto-temporale dementie..........................................................32
Etiologie van FTD.......................................................................................................... 33
FTD vs AD..................................................................................................................... 33
Variantspecidifieke neuropathologie van gedragsvariant FTD (bvFTD).........................33
primaire progressieve afasie (PPA)...............................................................................35
Criteria voor de drie specifieke PPA varianten:.............................................................36
Cognitieve beperkingen bij alle taalvarianten, in vergelijking met controlegroepen.....37
Motor varianten van FTD.............................................................................................. 38
College 7 – dementie met lewy bodies en parkinson’s dementie.....................39
Risicofactoren............................................................................................................... 40
DLB vs. PDD.................................................................................................................. 40
Neuropathologie van DLB en PDD.................................................................................40
Neuropathologie........................................................................................................... 42
Neuroimaging............................................................................................................... 42
Diagnostische criteria voor DLB....................................................................................42
Neuropsychologie van DLB........................................................................................... 43
Diagnostische criteria voor PDD...................................................................................44
Verschillen tussen dementie met lewy bodies (DLB) en alzheimer...............................46
vroege symptomen van DLB......................................................................................... 46
Behandeling.................................................................................................................. 46
college 8 – diversiteit in veroudering en dementie.........................................47
3 factoren van culturele diversiteit...............................................................................48
Greenfield (1997)’s 3 karakteristieken van culturele diversiteit...................................48
Geschiedenis van diversiteit in culturen en cognitie.....................................................48
Diversiteit in cultuur en het brein.................................................................................50
Sociale cognitie............................................................................................................. 50
Veroudering.................................................................................................................. 51
, Culturele informatie verkrijgen in een klinische setting................................................52
ongepaste testaspecten voor diverse culturen.............................................................52
Vertaling en tolken........................................................................................................ 52
Geschikte test kiezen.................................................................................................... 52
College 9 – gedragsproblemen bij dementie...................................................53
Dementie in een verzorgingstehuis..............................................................................53
Gedrag in dementie...................................................................................................... 54
werken in een verzorgingstehuis..................................................................................55
College 10 – TBI en delirium..........................................................................56
classificatie van TBI...................................................................................................... 56
Typische problemen na tbi............................................................................................57
Criteria DSM.................................................................................................................. 57
TBI symptomen >65 jaar.............................................................................................. 57
Risicofactoren na TBI.................................................................................................... 58
het effect van meerdere tbi’s.......................................................................................58
Delirium........................................................................................................................ 59
Prevalentie.................................................................................................................... 60
diagnose van delirium................................................................................................... 60
College 11 – interventie................................................................................61
Farmacologische interventies.......................................................................................61
niet farmacologische interventies.................................................................................62
college 1 – introductie
Contextual approaches: age differences in cognitive functioning influenced
by context, attitudes, interests
Biological approaches: effects ageing on different brain areas reflected in
different cognitive effects
Information-processing approach = different components of cognition
affected differently by ageing
Integrative approaches = effects of ageing influenced by biological,
psychological and social factors – biopsychosocial model
onderzoeksdesign
Een kritieke variabele in onderzoek naar veroudering is leeftijd.
Typische chronologische leeftijd = het aantal jaren sinds de geboorte.
Leeftijd is een organismische variabele = kan niet gemanipuleerd
worden
,Je kunt niet zeggen jij bent nu 67 jaar oud wanneer iemand in
werkelijkheid 65 jaar is, leeftijd is een natuurlijk gegeven.
Dus er zijn maar twee manieren waarop leeftijd onderzocht
kan worden =
1. Het vergelijken van verschillende personen, die verschillen in
leeftijd, maar op de andere domeinen zoveel mogelijk hetzelfde zijn
(cross sectioneel)
2. Het vergelijken van dezelfde persoon op verschillende momenten in
de tijd, wanneer ze een andere leeftijd hebben (longditudaal)
1. Cross-sectionele onderzoeken = Leeftijd van de participanten
verschilt, geen veranderingen die gepaard gaan met de veroudering,
leeftijdseffect wordt afgeleid van verschillende personen die geboren
waren in de verschillende jaren/decades.
- probleem hierbij is cohorteffect
Cohort = een generatie van personen die rondom dezelfde tijd
geboren zijn. Personen uit hetzelfde cohort hebben vaak dezelfde
ervaringen wanneer ze opgroeien, wat testresultaten in de
volwassenheid kan beïnvloeden.
2. Longitudinale onderzoeken = Brengt leeftijdsgerelateerde
veranderingen in kaart, Veranderingen tussen tijdstip 1 en tijdstip 2
(tijdstip 3, 4, etc) en reflecteren dus een leeftijdseffect.
(De participanten zijn allemaal afkomstig uit hetzelfde cohort,
hierdoor wordt het cohort-effect uitgesloten)
- problemen hierbij zijn:
A) tijdconsumerend en duur van onderzoek (personen worden
gedurende hun leven meerdere keren getest)
B) De bevindingen mogelijk niet generaliseerbaar naar andere
cohorts, specifiek effect voor onderzocht cohort.
C) Retest effecten
D) Selectieve dropout/slijtage - Participanten keren niet terug voor
de 2de, 3de of 4de meting. - Selectieve dropout : de participanten
met lage scores op de eerste meting hebben een grotere kans om
niet op te dagen voor de tweede meting dan participanten met een
hoge score op de eerste meting. - Systematisch relatie tussen
terugtrekking en performance; des te slechter de performance, des
te groter de kans op terugtrekking.
Breinverandering in normale veroudering
Het onderzoek van Jernigan et al. vergeleek structurele
breinveranderingen van 78 gezonde volwassenen tussen de 30 en 90 met
elkaar.
Resultaten ➔ Er treedt volumeverlies op tussen de 30 en 90 jaar.
- 14% minder volume in de cerebrale cortex
- 35% minder volume in de hippocampus
, - 26% minder volume in de cerebrale witte stof
Onderzoek Jernigan et al (2001): cross-sectioneel
1) Verlies volume hippocampus neemt toe met de leeftijd.
2) De frontale kwabben ondergaan meer volumeverlies in
vergelijking met de andere kwabben.
Onderzoek Raz et al. (2005): longitudinale studie individuen leeftijd 20-77
jaar.
1) meeste volumeverlies in de prefrontale cortex en de
hippocampus.
2) Weinig verlies van volume in de primaire visuele cortex.
3) sommige delen van de hersenen verliezen meer volume dan
andere delen
Onderzoek Fjell et al. (2014): longitudinale studie oudere
volwassenen 55-91.
1) De grootste vermindering in volume in de frontale en
temporale gebieden.
2) Minste veranderingen in de central sulcus
(motor cortex) en calcarine sulcus (primary visual
area).
DUS hierbij is er sprake van de benadering: ‘’ last in,
first out ’’ = de gebieden die zich als laatste ontwikkelen
(frontale/temporale gebieden), zullen ook als eerste aftakelen naarmate
men ouder wordt.
Zijn de veranderingen in het volume van de hippocampus gerelateerd aan
de achteruitgang van het episodisch geheugen? Cross-sectioneel
onderzoek kan hier geen uitspraken over doen.
Overlap in de gebieden waar de achteruitgang plaatsvindt DUS weinig
verschil tussen normale en pathologische achteruitgang, dus hoe
onderscheiden we een brein met een normale achteruitgang van een brein
met pathologische achteruitgang?
resultaten laten zien dat corticale atrofie niet wordt veroorzaakt door
dementie, het komt ook voor bij gezonde volwassenen, MAAR
superagers = volwassenen die een erg laag risico hebben op het
ontwikkelen van dementie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ashleyindirax. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
