Kind met een beperking
Alles in zwart komt uit de PowerPoints.
Alles in donkerblauw zijn de extra opmerkingen onder de powerpointslides.
Alles in lichtblauw is gezegd in de les.
Alles in donkerrood is aanvulling uit de lesboeken.
Alles in blauw gemarkeerd is een voorbeeld.
Alles in geel gemarkeerd zijn vragen.
Inhoud
Bijeenkomst 1: college Autisme..................................................................................................1
Bijeenkomst 2: inleiding cerebrale parese................................................................................16
Bijeenkomst 3: gastcollege sporten met CP.............................................................................26
Bijeenkomst 4: verstandelijke beperkingen.............................................................................29
Bijeenkomst 1: college Autisme
Gedragsstoornis versus gedragsprobleem:
1 op 20 1 op 6
- De gedragsstoornis wordt bepaald door de aanleg en de (vertraagde) rijping van de
hersenen. Onder aanleg verstaan de we erfelijkheid als ook de invloeden tijdens de
zwangerschap. (Biomedische factoren)
- Het gedragsprobleem ontstaat en wordt vooral in stand gehouden door invloeden van de
omgevingsfactoren (psycho- sociale factoren), zoals allergieën, gezinssituatie of opvoeding.
- Wanneer een kind een diagnose heeft en er dus sprake is van een gedragsstoornis dan ligt de
oorzaak van het gedrag in de genen. Waardoor een groter begrip van de bestaande
problematiek bij anderen. Immers, het kind heeft beperkte mogelijkheden om zijn/haar
gedrag in de hand te houden. Dit in tegenstelling tot een kind met gedragsproblemen.
Echter, deze verklaring is te simpel. Want kinderen met een gedragsstoornis ontwikkelen
vrijwel altijd ook nog gedragsproblemen omdat zij door hun moeilijke gedrag het gedrag van
hun ouders, andere volwassenen en leeftijdsgenoten op een negatieve manier beïnvloeden
zodat zij op een negatieve manier reageren op het al ‘moeilijke’ kind en de vicieuze cirkel is
rond. (Ina Zeitline, psychologe)
Gedragsstoornissen
- Psychiatrisch ziektebeeld
- Ontwikkelingsstoornis
1
, - Afwijkend, zeer moeilijk gedrag
- Gedragsstoornissen: erfelijke of aangeboren afwijkingen, in combinatie met risicofactoren
Een gedragsstoornis is een psychiatrisch ziektebeeld bij kinderen. Het is een ontwikkelingsstoornis
waarbij kinderen afwijkend, zeer moeilijk gedrag vertonen. Gedragsstoornissen ontstaan vanuit een
erfelijke of aangeboren afwijking, in combinatie met risicofactoren in het kind zelf en zijn of haar
omgeving. Omgevingsfactoren kunnen het ontstaan van gedragsstoornissen bevorderen en in stand
houden. De omgeving bestaat uit het gezin, de buurt, de school (leerkrachten en leeftijdsgenoten),
(sport)clubs, vrienden en televisie/videospellen.
Gedragsstoornissen
Verschijningsvormen:
1. Externaliserend gedrag
2. Internaliserend gedrag
- ODD = oppositional defiant disorder: oppositionele opstandige gedragsstoornis
- CD = conduct disorder: antisociale gedragsstoornis
- ADHD = attention deficit/ hyperactivity disorder= aandacht stoornissen en/of hyperactiviteit
- ASS = autisme spectrum stoornis
Externaliserend gedrag= storend voor de ander en zijn of haar omgeving en is naar buitengericht.
Internaliserend gedrag= gedrag waar de persoon zelf in stilte onder lijdt. Het gedrag is op de persoon
zelfgericht.
ODD en CD vallen onder de zogenaamde agressieve gedragsstoornissen. Kinderen met ODD
(opstandig gedrag) zijn met regelmaat ongehoorzaam, driftig, zoeken ruzie en zijn snel gefrustreerd.
Kinderen met CD (norm overschrijdend gedrag), pesten, bedreigen en intimideren en hebben een
gebrek aan respect voor anderen.
Bij iedere peuter en kleuter kennen we de zogenaamde koppigheidsfase, en ook in de puberteit is
opstandig en af en toe agressief gedrag vrij normaal. Pas als het negatieve gedrag ernstig is en vaker
voorkomt dan gemiddeld, en daarnaast al langere tijd aanwezig is en niet wordt veroorzaakt door
omstandigheden, wordt gesproken van een agressieve gedragsstoornis.
ODD wordt gekenmerkt door opstandig gedrag, liegen, niet luisteren, eigenwijs of agressief zijn. Bij
CD is sprake van vechten, intimideren, stelen, toebrengen van lichamelijk letsel en vernielingen
plegen. Kinderen met ODD en CD zijn egocentrisch, hebben weinig empathie of inlevingsvermogen,
slecht ontwikkeld moreel bewustzijn, een lage frustratiedrempel, weinig zelfreflectie en kiezen vaker
(door verkeerde interpretatie van sociale prikkels) voor antisociale, agressieve reactie.
Bij 6 tot 12% van de basisschoolkinderen komt ODD voor, in de adolescentie zelfs bij 15%. CD komt
bij zo’n 3% van de kinderen tussen de 9-16 jaar voor.
Attention- deficit/ hyperactivity disorder (ADHD) is een gedragsstoornis die bij 3-5% van de
schoolgaande jeugd geconstateerd kan worden en die ongeveer 3 keer zoveel voorkomt bij jongens
als bij meisjes. Er zijn drie typen ADHD te onderscheiden:
- Een vorm die vooral gekenmerkt wordt door onoplettendheid
2
, - Een die vooral gekenmerkt wordt door hyperactiviteit
- Een gecombineerd type
Verder is ADHD gerelateerd aan het niveau van motorische vaardigheden en- coördinatie
Het is een stoornis waarbij erfelijke factoren een grote rol spelen en kinderen diverse
neurobiologische dysfuncties hebben. De herkenbare symptomen bestaan uit onder meer een korte
spanningsboog (snel afgeleid) en hyperactiviteit of impulsief gedrag. Vanwege het impulsieve gedrag,
dat als ongepast wordt gezien, wordt meer dan de helft van de kinderen met ADHD ook
gediagnosticeerd met oppositional defiant disorder (ODD) en 20-5% ontwikkelt een conduct disorder
(CD)
ASS, autisme spectrum stoornis
Autisme spectrum stoornis (ASS) is een ernstige ontwikkelingsstoornis die levenslang blijft bestaan.
Schattingen over het aandeel kinderen dat leidt aan ASS variëren van 1% tot 0,13%. Epidemiologisch
onderzoek heeft echter aannemelijk gemaakt dat de prevalentie van ASS is toegenomen,
waarschijnlijk door onder andere een toegenomen bewustwording en de verbreding van de
diagnostische afgrenzing van autisme naar autisme spectrumstoornissen.
De belangrijkste kenmerken zijn beperkingen in de sociale interactie, tekortkomingen in de
communicatie en een gering aantal, repetitieve en stereotiepe gedragingen, interesses en
activiteiten. Deze kenmerken ontstaan al voor het derde levensjaar.
Uitspraak Henry David, Thoreau, 1854
Als iemand geen gelijke tred houdt met zijn metgezellen, is de reden misschien dat hij een andere
drummer hoort. Laat hem in de pas lopen met de muziek die hij hoort, met welk ritme ook of hoe ver
weg ook.
3
, Wat is autisme?
Voor de sporttrainer is het belangrijk om te weten dat autisme spectrum stoornis een
ontwikkelingsstoornis is die zich vooral kenmerkt door beperkingen in sociale interactie,
communicatie en regelmatig ook in de motoriek.
- Daarnaast vertonen kinderen met autisme stereotype gedrag en hebben ze beperkte
interesses. Autisme uit zich op verschillende manieren en in verschillende mate, waardoor
elk kind met autisme geheel andere gedragingen kan laten zien. De problematiek wordt
mede veroorzaakt door problemen in de informatieverwerking, waardoor kinderen met
autisme de omgeving als een onsamenhangend geheel ervaren. Voor kinderen met autisme
is het daarom belangrijk om structuur in hun leven en duidelijk over de wereld om hen heen
te krijgen.
Neurologische ontwikkelingsstoornissen
- Informatieverwerkingsstoornis: aangeboren hersenaandoening, begint voor de geboorte
- Genetische aanleg- kind gebonden factoren
- Omgevingsfactoren: risicofactoren in de biologische omgeving tijdens: zwagerschap,
geboorte, prille ontwikkeling
Interactie: genetische en omgevingsfactoren niet 1 enkele oorzaak maar een reeks van oorzaken.
Neurologisch verwijst naar de hersenen.
4
