Portaal Praktische taaldidactiek voor het basisonderwijs
Hoofdstuk 5 Geletterdheid lezen
5.1 Achtergronden
Er zijn 2 soorten kennis bij lezen.
- Kennis van de taal
- Kennis van de wereld
5.1.1 Het belang van lezen
Maatschappelijk, culturele en persoonlijke belangen
Als je deel wilt kunnen uitmaken van de maatschappij zonder afhankelijk te zijn van anderen, moet je k
dagelijkse dingen, bijvoorbeeld, appjes, de krant, advertenties etc. Daarnaast is ook bij elke baan bijna l
is het belangrijk dat elke leerlingen zo geletterd mogelijk het onderwijs verlaat. Zodat later voldoende t
deze informatie ook kunnen gebruiken. Bij geletterdheid hoort niet alleen lezen en schrijven, maar ook
en deze begrijpen. Wanneer iemand dat laatste niet kan heet dat functioneel analfabetisme of laaggelett
Waarom lezen?
In het dagelijks leven lezen met om iets te weten te komen of voor hun plezier. Op school is dit anders, d
voor hun neus en gaat het erom dat je de vraag goed beantwoord. Het gaat niet om het leesplezier of mo
waarom lezen belangrijk is:
- Kunnen leren
- Kunnen deelnemen aan de maatschappij
- Kunnen genieten van lezen.
Lezen en andere taalvaardigheden
Lezen, schrijven, luisteren en spreken zijn de taalvaardigheden. De taalvaardigheden hebben 3 functies
- Expessieve functie (jezelf te kunnen uiten)
- Communicatie functie (kunnen communiceren met anderen)
- Conceptualiserende functie (Grip krijgen om de wereld om je heen)
Daarnaast zijn er ook nog de receptieve vaardigheid (lezen en luisteren en de productieve vaardigheid (s
productieve vaardigheid is meetbaar. Daarnaar zijn er 2 verschillen tussen het lezen&schrijven en het s
schrijven is de gesprekpartner afwezig en is het taalgebruik in geschreven tekst formeler. De enige uitz
hierbij is de geschreven tekst geschreven als of mensen tegen elkaar praten.
Modellen en het leesproces
Om een inzicht te maken wat lezen is, zijn de volgende modellen opgesteld:
- Het bottom-upmodel gaat van het verloop van lagere-ordeprocessen (letter- en woordherkennin
(begrip). Hierbij wordt de visuele informatie (letter en woorden) worden herkent door de kenm
discriminatie). De informatie wordt gekoppeld aan klank (teken-klankkoppeling). Pas hierna wor
gegeven, een geoefende lezer herkent op een gegeven moment bepaalde woorden en gebruikt de
woorden,
- Het top-downmodel gaat van het verloop van de hogere-ordeprocessen naar de lagere-ordeproce
activeert de lezer zijn eerder opgedane kennis en vormt hierbij een verwachtingen (hypotheses)
model verklaart waarom je een tekst over een bekend onderwerp sneller leest. Terwijl je over ee
onderwerp langer doet.
- Bij het interactieve model beïnvloeden de lagere- en hogere-ordeprocessen elkaar. Door veel woo
makkelijk tot stand. Dit model is dan ook de realistische weergave van het leesproces.
Wat doet een geoefende lezer als hij leest?
De geoefende lezer handelt in de volgende stappen:
- Hij heeft een leesdoel
- Hij maakt gebruikt van aanwijzingen rondom de tekst
- Hij roept eerder verworven kennis op
- Hij kiest voor een bepaalde leesmanier
, - Semantische kennis
Deze kennis betekend dat je weet dat er woorden zijn die gaan over de werkelijkheid en woorde
betekenis hebben.
- Syntactische kennis
Een lezer kan betekenis aan een zin toevoegen door gebruik te maken van grammaticale kennis
hij de volgorde van de woorddelen en de relatie die daarbij tussen de woorden is, toepassen (zin
Kennis van de wereld
Kennis van de wereld heb je nodig om teksten te kunnen begrijpen. Voorbeelden van wereld kennis zijn
- Culturele kennis
- Geschiedkundige kennis
- Aadrijkskundige kennis
- Huis-tuin-en-keukenkennis
Op school wordt deze kennis uitgebreid door veel te lezen en door situaties te bespreken.
Motivatie
Het is belangrijk dat een kind zowel in school als daarbuiten gemotiveerd is op te lezen. Kinderen moet
eigen geletterdheid.
5.4 Praktijk: algemeen
5.4.1 Fase in de geletterdheidsontwikkeling
De meeste kinderen komen al op school met kennis over de geletterdheid, dit wordt de ontluikende gel
kinderen thuis en op het kinderdagverblijf worden betrokken bij geletterdheid activiteiten, zoals voorle
appje sturen. Hierdoor ontdekken kinderen al bepaalde functies van taal.
Cultureel en situationeel proces
Geletterdheid is van groot belang voor de samenleving, niet in elke cultuur is lezen/geletterdheid even
ook om de situatie waarin je leert, je kan in een rijke omgeving leren, dit is bijvoorbeeld wanneer ouder
kinderen ruimte geven om te ontdekken. Maar het kan ook zijn dat kinderen een arme leeromgeving kr
krijgen om verder te leren.
Betrokkenheid
Kinderen moeten zelf actief betrokken worden bij hun geletterdheid, dit doen ze door veel ervaring me
aan voorlezen. Zo ontdekken kinderen ook de functies van taal (communiceren, jezelf uitdrukken en gri
sociale omgeving (thuissituatie of opvangsituatie) is erg belangrijk voor het opdoen van de geletterdhe
betrokken zijn bij de verschillende geletterdheid activiteiten, zodat de verschillende functies naar voren
opnoemen van de tramhaltes, voorlezen etc.
Beginnende geletterdheid
Van groep 1 tot en met groep 3 zitten de leerlingen in de fase van de beginnende geletterdheid, in deze
verschillende geletterdheidactiviteiten. Voorlezen is daar bijvoorbeeld een van, veel kinderen vinden he
en leren tegelijkertijd belangrijke dingen. Daarnaast worden er ook teksten gebruikt in de verschillende
verschillende functies te laten ontdekken door de leerlingen. In groep 2 beginnen de leerlingen ok met d
geletterdheid. Zo leren kinderen klanken om te zetten in letters en leren ze woorden in klankgroepen te
leerlingen met de elementaire leeshandeling (=het omzetten van geschreven taal in klanken).
Gevorderde geletterdheid
Vanaf groep 4 komen de leerlingen in de gevorderde geletterdheid, ze gaan leren over verschillende soo
mening daarover vormen. Daarnaast gaan de teksten niet allemaal meer over hun directe leefomgeving
Leesomgeving
Het is belangrijk dat de leesomgeving erg rijk is. Dit wil zeggen verschillende boeken en andere teksten
activiteiten die het lezen uitlokken.
Leren over lezen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Celine98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
