Samenvatting van het boek Politiek en Politicologie (vierde druk) hoofdstuk 9. Deze samenvatting heeft: - Een logisch overzicht - Bevat belangrijke termen die je moet kennen (termen ook beschikbaar in de bijbehorende gratis begrippenlijst)
De moderne democratie is een democratische rechtsstaat; ze is democratisch omdat de
soevereine macht door (of op zijn minst namens) het volk wordt uitgeoefend en is een
rechtsstaat omdat die macht aan banden is gelegd ter bescherming van individuele
vrijheden
- de eerste traditie is gebaseerd op het collectivisme, waarin gelijkheid en
volkssoevereiniteit centraal staan en de tweede traditie is gebaseerd op het
individualisme
- in de moderne democratie lijken tradities met elkaar verzoend te zijn, zo zijn
de kiesgerechtigde burgers vrij te stemmen en hebben zij een gelijke stem;
toch blijft tussen beide tradities een spanningsveld bestaan
- bij het omschrijven van het begrip democratie moet een onderscheid gemaakt
worden tussen formele en materieel definities
- volgens formele definities kenmerkt democratie zich door een bepaalde
besluitvormingsmethode, besluiten worden bijvoorbeeld volgens de
meerderheidsregel genomen
- volgens materiële definities kenmerkt democratie zich door bepaalde
waarden, voorbeelden zijn gelijkheid voor de wet, vrijheid van meningsuiting,
gehoorzaamheid aan de meerderheid en respect voor de minderheid
- de meeste kiezers omschrijven de democratie volgens de materiële
definitie
De formele definitie van het begrip democratie is volgens Schumpeter (1942): de
institutionele regeling om tot politiek besluitvorming te komen waarbij individuen de
beslissingsmacht verkrijgen door middel van een concurrentiestrijd om de stemmen van de
burger
- de essentiële elementen van de democratie zijn:
- een meerderheid beslist (besluitvormingsprocedure)
- de rechten van minderheden zijn gewaarborgd (rechtsstaat)
- vrijheid en gelijkheid worden in bepaalde mate gerespecteerd (waarden)
9.2 Directe en representatieve democratie
, In een directe democratie worden politieke besluiten direct door alle burgers genomen; de
democratieën van vandaag zijn geen directe, maar representatieve democratieën, hierbij
worden politieke besluiten door afgevaardigden van de burgers genomen
- de moderne representatieve democratie heeft haar historische oorsprong niet in de
Griekse oudheid zoals een directe democratie, maar in de middeleeuwen
- in de middeleeuwen bestonden er al instellingen van vertegenwoordigers van
hun regio en standen
- de uitbreiding van het kiesrecht in Europese steden begon in de negentiende eeuw
- met de grondwetswijziging van 1848 kreeg Nederland censuskiesrecht;
volgens het censuskiesrecht mochten alleen de rijke belastingbetalers
stemmen
- de algemene kiesrecht werd pas in de twintigste eeuw ingevoerd
- tegenwoordig is er sprake van een teledemocratie (of E-
democracy) waar mensen hun politieke meningen uiten via het
internet
9.3 Theorieën van democratie
Discussie over democratie en politieke representatie worden gedomineerd door drie
verschillende theorieën:
1. het identiteitsmodel van democratie: probeert een identiteit te bewerkstelligen tussen
kiezers en gekozenen
- volksvertegenwoordigers in een representatieve democratie moeten die
besluiten nemen, die het volk genomen zou hebben; daarom zijn
volksvertegenwoordigers ook wel lasthebbers en hebben een gebonden
mandaat (slechts mogen doen wat hun kiezers willen)
- beschouwt de directe democratie als ideaal
2. het liberale model van democratie: hierbij mist het volk kennis en informatie om tot
verstandige besluiten te komen; burgers moeten zich daarom laten
vertegenwoordigen
- daarom zijn vertegenwoordigers volgens dit model geen lasthebbers, maar
gevolmachtigden en hebben zij vrij mandaat
3. het concurrentiemodel van democratie: hierbij speelt het pluralisme debat een rol; de
macht zou verdeeld zijn over verschillende (door tegenstelling verdeelde)
groeperingen
- volgens het pluralisme proberen politieke partijen tegemoet te komen aan de
wensen van zoveel mogelijke belangengroepen
- in de concurrentiedemocratie is de mogelijkheid om periodiek te
kiezen uit politieke partijen (verkiezingen)
- in het verlengde hiervan formuleert Dahl (1961) de polyarchie:
dit is een democratie van concurrerende elites (in dit geval de
politieke partijen) waarvan het functioneren moet worden
afgemeten aan de directe democratie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper GaanVoorDie10. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
