Samenvatting van Alle Literatuur van Inleiding in de rechtswetenschap aan de Vrije universiteit VU Leerjaar 1 Jaar 1
H.S. Taekema, A.M.P. Gaaker & M.A. Loth, Recht in Context. Een inleiding tot de rechtswetenschap, 7e druk (2023), Den Haag: Boom Juridisch;
Positief recht: het recht dat er in een land op een bepaald moment geldt. Er moet een oplossing
komen voor juridisch probleem.
Juridische dogmatiek: Werking van het recht, hoe het recht als systeem in elkaar steekt. (te beperkt)
1. De studie van het geldende recht
2. De casuïstiek, dat wil zeggen het geheel van de juridische casus
3. De ordening van het recht door tekst analytische methoden
Het recht kan alleen worden gekend in de context van de omstandigheden waarin het functioneert.
- Aandacht te besteden aan de omstandigheden waaronder het recht tot stand is gek
- Het recht in concreto kan alleen goed begrepen worden als ten volle aandacht wordt
besteed aan alle omstandigheden van het geval
Contextualisme: de mens moet handelen naar de eisen van de omstandigheden
Multidisciplinariteit: als de rechtswetenschap met andere wertenschappen verbonden wordt
waarvan de resultaten in het recht worden gebruikt.
Interdisciplinariteit: fundamentele overeenkomsten tussen de rechtswetenschap en andere
wetenschappen.
2 - De taal van het recht
Wetenschappelijke en kunstmatige taal --> argwanend beschouwen
Doel van de taal van het recht is om antwoord te geven op maatschappelijke problemen, het
reguleren en beheersen van de maatschappelijke werkelijkheid.
Recht probeert te voorkomen dat er conflicten ontstaan die alleen maar met geweld beslecht
kunnen worden.
3 – Betekenis en context: 3 voorbeelden
Rechtsvinding: In de heeft de rechter tot taak om de betekenis van geldende recht vast te stellen in
het licht van het geval waarover hij moet oordelen.
4 - Casuïstische rechtsvinding
Casuïstische rechtsvinding: rechtsvinding aan de hand van de omstandigheden van het concrete
geval, bekend verschijnsel in de rechtsliteratuur. Hierbij is meer streven naar rechtvaardigheid.
Regelgeleide rechtsvinding: gericht op rechtseenheid, rechtsgelijkheid en rechtszekerheid.
Belangrijker dat de juiste regels worden toegepast zodat het rechtssysteem wordt gewaarborgd. En
draagt bij aan de ontwikkeling van het recht als systeem.
Rechtseenheid: dient onderscheidt gemaakt te worden tussen de eenheid van de gronden waarop
geoordeeld wordt en de eenheid van resultaten van beoordeling.
Rechtsgelijkheid: gelijke gevallen dienen gelijk behandelt te worden.
Rechtszekerheid: vaak stelt het recht duidelijken regels die soms toch niet erg duidelijk zijn.
Betekenis van de regels wordt in context bepaald.
,5 – De stelling van het contextualisme
Houdt niet in dat het recht in het algemeen heel goed zou kunnen stellen zonder regels en
beginselen, meer in het algemeen, zonder criteria voor de toedeling van rechtsgevolgen.
De stelling houdt in dat het recht niet gebaseerd mag zijn op willekeur maar gebaseerd moet zijn op
continuïteit.
Open texture: is de consequentie van zowel eigenschappen van de taal als van de eigenschappen
van de wereld waarin wij leven. Is bovendien de consequentie van de principiële onvoorspelbaarheid
van onze sociale omgeving.
Op 2 manier de context moeten leren plaatsen:
1 - Het vermogen te ontwikkelen om precies vragen te stellen die nieuwe inzichten in de stof van ee
nieuwe casus geven. Om vervolgens met nieuwe inzichten een nieuw voorstel te doen voor het recht
en de taal van het recht in de betekenis van de juridische leerstukken. 2–
Het recht kunnen vergelijken met andere disciplines of andere domeinen. Zodat gezocht kan worden
naar intellectuele analogie tussen het recht en andere cultuuruitingen.
Maatschappelijke context levert een verbreding van her recht op tot war er feitelijk gebeurt in en
om het recht.
Historische context is belangrijk om de ontwikkelingsgang van een leerstuk in het recht te realiseren.
Kritische context is een reflectie op de aan het recht ten grondslag liggende waarden.
Dit boek wordt gekarakteriseerd als een benadering van het recht die uitgaat van het
contextualisme. De centrale stelling van het contextualisme impliceert twee nadere stellingen over
de toepassing ervan op rechtswetenschap en rechtspraktijk.
1. Centrale stelling: het recht kan niet worden herkend of begrepen zonder een beroep te doen
op de context waarin het tot stand komt en waarin de toepassing vindt.
2. De rechtswetenschap kan niet worden begrepen zonder in te gaan op de verhouding tussen
de verschillende wijzen van bestudering van het recht.
3. Het juridische beroep kan niet worden beoefend zonder tekening te houden met bijzondere
omstandigheden van het geval.
,Hoofdstuk 2: Het rechtsbegrip en de indeling van het juridische landschap
1 – Het rechtsbegrip: het driehoekmodel van het recht
Het normatieve (juridische) moment: geheel van regels, beslissingen en beginselen dat gewoonlijk
onder recht worden verstaan --> positief recht: het recht dat op een bepaalde plek op een bepaald
moment geldt. Het positieve recht verschaft normen voor menselijk gedrag.
Geeft aan wat wij moeten, wat wij mogen en wat wij niet mogen.
Het ideële (filosofische) moment: geheel van ideeën, opvattingen en waarden als leidraad en
toetssteen fungeert voor het positieve recht.
Het actuele (sociologische) moment: geheel van maatschappelijke gebruiken en praktijken dat tot
het positieve recht heeft geleid, als de maatschappelijke gebruiken en praktijken die uit het recht
voortvloeien.
2 – Achtergrond van het recht als systeem
Juridische begrippen veroorzaken problematiek
1. Juridische begrippen zijn veel vage begrippen. Hierbij wordt onderscheidt gemaakt tussen de
situatie waarin de intensie of betekenisinhoud onbekend is en die waarbij de extensie of
begripsomvang niet vastligt.
2. Begrippen bevatten open texture. Dit is omdat de toepassing van het recht nog onbepaald is.
3. Juridische begrippen zijn problematisch omdat de toepassing van rechtsbegrippen veelal
afhankelijk is van evaluatieve criteria waarover men van mening kan verschillen.
3 – Basisindelingen in het recht: belang en relativering
Objectief recht: verzameling rechtsnormen die hier en nu gelden (positief recht)
Subjectief recht: rechten om je mening te uiten ect.
Privaat- en publiekrecht
- Privaatrecht of civiele recht is gericht op de regeling van rechtsverhouding tussen burgers.
- Publiekrecht is gerichts op de bemoeienis van de overheid met het maatschappelijk leven.
Het onderscheidt hiertussen is gebaseerd op 4 criteria:
1. De aard van betrokken partijen (overheid of alleen burgers)
2. De aard van het te beschermen belang (algemene of particuliere belangen)
3. Het initiatief tot handhaving van het recht (door wie wordt het afgehandeld)
4. De middelen tot rechtshandhaving (overheid heeft meer middelen)
Privaatrecht
Onderscheiden in:
- Materieel privaatrecht bestaande uit burgerlijk recht en handelsrecht
- Formeel privaatrecht of burgerlijk proces recht
- Vermogensrechtelijk privaatrecht is het van het materiële privaatrecht dat de op geld
waardeerbare recht en plichten betreft. Onderverdeel in:
o Goederenrecht: regelt rechtsverhouding tussen personen en goederen
, o Verbintenissenrecht: regelt de rechtsverhouding tussen personen onderling
- Niet-vermogensrechtelijk privaatrecht is onderverdeeld in:
o Personen en familierecht
Recht in niet op geld waardeerbaar
Rechten zijn niet overdraagbaar
Niet de mogelijkheid van afwijking
Conflictenrecht: internationaal privaatrecht --> recht dat bepaalt welk van twee concurrende
rechtssystemen moet worden toegepast.
Publiekrecht
Onderscheiden in:
- Staatsrecht: regels voor de organisatie van de staat
- Bestuursrecht: vastgelegd in de grondwet en in aantal andere wetten
- Strafrecht: betreft gevallen waarin de overheid bij schending van een wettelijke bepaling een
sanctie op kan leggen.
o Materieel strafrecht: wordt bepaald welke gedragingen strafbaar zijn en welke
sancties daarop kunnen worden toegepast.
o Formeel strafrecht: regels omtrent opsporing, vervolging, berechting, en executie
- Bestuursrecht: ordening tussen bestuur en burger, ruimtelijke ordening, onderwijs en sociale
verzekeringen.
Internationaal publiekrecht: tussen staten geldende en tot de burgers gerichte gemeenschapsrecht.
Internationale strafrecht
- Strafrecht dat complementair is aan de nationale wetgeving worden berecht door het
internationaal Strafhof te Den Haag.
- Regels met betrekking tot Nederlanders in het buitenland en buitenlanders buiten
Nederland begane Nederlandse strafbare feiten.
4 – Formeel en materieel recht
Formeel recht
- Correspondeert met wat men ook wel berechtingsregels noemt (procesrecht)
- Formele strafrecht bepaald hoe de opsporing, vervolging, berechting ect.
- Formeel privaatrecht regelt de wijze waarop burgers elkaar kunnen handhaven zonder
rechter
Materieel recht
- Betrekking op inhoudelijke gedragsnormen.
- Materiële strafrecht: welke gedragingen strafbare feiten zijn.
5 – Dwingend en regelend recht
Dwingend recht
- Wordt gevormd door regels waarvan men niet mag afwijken
- Publiekrecht heeft uitsluitend dwingende wetten
- Vaak geboden of verboden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marlinblaas. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
