Samenvatting Economie III
H-fase 3, leerjaar 2018/2019
Les 1
MARKTWERKING EN COLLECTIEVE GOEDEREN
Veiligheid in perspectief: economisch perspectief
o P4: Balans en winst- en verliesrekening
o H1 en H2: Safety en security in het bedrijfsleven (privaat):
Balans en winst-en verliesrekening
Kengetallen
Opbrengsten door risicoreductie
o H3: gaat over de overheid (publiek):
Gemeenten en het rijk (overheidsfinanciën)
Redenen voor overheidsingrijpen
Leerdoelen les 1
o De student kan beschrijven waarom de overheid geld besteedt aan veiligheid.
o De student kan de volgende begrippen beschrijven:
geweldsmonopolie
collectieve goederen
quasi collectieve goederen
merit-goederen
demerit-goederen
prijsbepaling
Inleiding
De overheid heeft specifieke bevoegdheden, zoals het geweldsmonopolie. Dat geeft de overheid het
recht om geweld te gebruiken als middel om de veiligheid van burgers te waarborgen.
Tegenover dat recht staan ook verplichtingen, waaronder de verplichting om de werkzaamheden
publiek te verantwoorden, zowel inhoudelijk als financieel.
Bovendien betekent dit iets voor de economie omdat de overheid geen onderneming is. Economie
gaat over ‘vraag en aanbod’ en de plaats van ‘de markt’ hierbinnen: het marktmechanisme.
Economie en marktmechanisme
De overheid grijpt in op onze economie:
Wat is economie?
Wat is marktmechanisme? systeem van vraag en aanbod!
Waarom grijpt de overheid in?
doelen van overheidsingrijpen: (1) beïnvloeding allocatie, (2) redelijke inkomensverdeling
en (3) bevordering van stabiele economische ontwikkeling.
, Marktmechanisme
Marktwerking: aanbod en prijs worden op ‘de markt’ bepaald.
Over de werking van ‘de markt’ zijn enkele kanttekeningen te plaatsen:
o Marktwerking is afhankelijk van kennis van aanbieders en klanten
o Is er sprake van één aanbieder (monopolie), een beperkt aantal aanbieders (oligopolie) of
veel aanbieders (volledige mededinging=concurrentie op alles)?
o Zijn de goederen bestemd als eerste levensbehoeften of betreft het luxegoederen.
Marktwerking bij veiligheidsvraagstukken heeft drie kenmerken:
1) Publieke partijen hebben een monopolie op diverse ‘diensten’:
door monopolie op dienstverlening wordt werking van ‘vraag en aanbod’ verstoord: één
aanbieder.
de aanbieder is de overheid: heeft rechten krachtens wetten
Voorbeelden: (a) geweldmonopolie (blauw=politie binnenland en groen= defensie buitenland), (b)
bevoegdheden in het kader van Gemeentewet (Gemw) en Wet
veiligheidsregio’s (Wvr) en (c) afgifte van documenten (paspoorten,
identiteitsbewijzen, vergunningen).
2) De allocatie van middelen door de overheid is problematisch:
Stelling: (productie)middelen worden toegewezen aan productie van
goederen en diensten die de hoogste opbrengst genereren. Hoe bepaal
je die?: bijvoorbeeld met behulp van de BCG-matrix.
Als voor diensten niet direct betaald hoeft te worden, is
economische benadering op basis van financiële gegevens onmogelijk:
(a) want: wat is de kostprijs, (b) want: wat is de verkoopprijs.
3) Veiligheid is een collectief goed:
Collectieve goederen hebben de volgende kenmerken: (a) non-exclusiviteit niet op te splitsen,
(b) non-rivaliserend gebruik van de één gaat niet ten koste van het gebruik van de ander.
Er zijn ook quasi collectieve goederen: uitsluiting van potentiële gebruikers door betaling twee
vormen: merit-goederen (goederen die de overheid wil bevorderen) en demerit-goederen (goederen
die de overheid wilt demotiveren in de samenleving).
Marktmechanisme: collectieve goederen
Economisch gevolg van collectieve goederen: verstoring van vraag en aanbod. Door:
o Sturing vanuit politieke motieven
o Overheid is geen profit-organisatie
o Wisselwerking tussen overheidsinitiatieven en particuliere initiatieven
Alleen: de markt zorgt voor allocatieve en productieve efficiency…
Budgetmechanisme, allocatie bij overheid
Dilemma overheid:
o Band ‘beslissen, genieten en betalen’ doorbroken:
Voorkeuren niet bekend
Prijs die men wil betalen is niet bekend
Bijvoorbeeld: hoeveel defensie, tegen welke prijs?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jverrips. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.