Een uitgebreide en overzichtelijke samenvatting van de voorgeschreven nummers* uit 'Inleiding tot het Nederlandse Internationaal Privaatrecht'.
* Internationaal Privaatrecht (), Radboud Universiteit.
Het internationaal privaatrecht dankt zijn bestaan aan twee omstandigheden:
Het (privaat)recht verschilt van land tot land.
Rechtshandelingen en rechtsfeiten storen zich niet aan landsgrenzen.
Doel van het IPR: de problemen die voortvloeien uit de samenloop van nationale
rechtsstelsels bij internationale privaatrechtelijke rechtsverhoudingen te normeren.
Voorbeeld: een Nederlandse toerist boekt via een Duitse touroperator een compleet
verzorgde reis naar Zuid-Afrika alwaar een safari-jeep verongelukt en de
Nederlandse toerist letsel oploopt. De touroperator wil deze letselschade niet
vergoeden, de Nederlandse toerist wil dit aanvechten bij de rechter. Er spelen dan
verschillende vragen:
Bij welke rechter kan de toerist haar vordering tot schadevergoeding instellen?
- Het internationale bevoegdheidsrecht.
Naar welk rechtsstelsel dient de vordering van de toerist beoordeeld te
worden?
- Het conflictenrecht.
Wanneer de toerist bij enige rechter een veroordelend vonnis tegen de
touroperator krijgt, heeft deze rechterlijke beslissing dn buiten het land van de
rechter rechtskracht en kan deze dan ten uitvoer worden gelegd?
- Het recht inzake de erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse
rechterlijke beslissingen.
Dit illustreert de drie hoofdonderdelen van het IPR:
Het internationale bevoegdheidsrecht (= formeel IPR).
Het conflictenrecht (= materieel IPR).
Het recht inzake de erkenning en tenuitvoerlegging (= formeel IPR).
Internationale bevoegdheidsrecht = bakent de bevoegdheid van de nationale rechter
af. Dit deelgebied bevat regels met betrekking tot de vraag welke zaken met een
internationaal karakter de nationale rechter mag berechten en welke niet.
Conflictenrecht = dit deelgebied geeft aan door welke rechtsregels
rechtsverhoudingen met een internationaal karakter worden beheerst. Het geeft aan
naar welke van de in een internationaal geval samenlopende, conflicteren, nationale
rechtsregels of
-regelingen de internationale rechtsverhouding beoordeeld en berecht dient te
worden.
Recht inzake erkenning en tenuitvoerlegging = dit deelgebied bevat regels met
betrekking tot de vraag onder welke voorwaarden en in welke omvang rechtskracht
kan worden toegekend aan buitenlandse rechterlijke beslissingen en, in geval van
, Samenvatting Inleiding tot het Nederlandse IPR
veroordelende beslissingen, onder welke voorwaarden en op welke wijze die
buitenlandse beslissingen kunnen worden ten uitvoer gelegd.
Tegenwoordig wordt er naast de drie traditionele hoofdonderdelen nog een vierde
hoofdonderdeel genoemd; internationale rechtshulp. Het gaat hierbij om regelingen
waarbij staten zich over en weer verplichten elkaar hulp en bijstand te verlenen op
bepaalde terreinen van het internationale privaatrechtelijke rechtsverkeer.
Elk land heeft zijn eigen regels van IPR en is in beginsel vrij het IPR naar eigen
goeddunken in te richten. In zoverre is IPR geen internationaal recht, maar nationaal
recht. Het volkenrecht (= internationaal recht) zwijgt over de inrichting het IPR.
- Echter, aangenomen wordt dat een staat die geheel geen IPR-regels kent en
dus alle internationale geschillen tot de bevoegdheid van de eigen rechter
rekent, alle internationale gevallen berecht onder toepassing van het eigen
nationale recht, en aan buitenlandse rechterlijke beslissingen nimmer enige
rechtskracht toekent, in strijd handelt met het volkenrecht. Ondanks dat het
volkenrecht hier niets over zegt.
Toch kan het internationale recht zijdelings wel íets van betekenis hebben voor het
IPR; t.a.v. de toepassing van het leerstuk van openbare orde en t.a.v.
voorrangsregels.
Goed om te beseffen is dat het IPR geen privaatrecht is; het geeft geen regels van
materieel privaatrecht. Het IPR kun je zien als autonoom rechtsgebied binnen het
privaatrecht in ruime zin.
Het toepassingsgebied van het IPR betreft in beginsel slechts rechtsverhoudingen
met een internationaal karakter. Onzeker is echter hoe de grens tussen nationale en
internationale rechtsverhoudingen getrokken dient te worden. Deze probleemstelling
kan op verschillende manieren benaderd worden:
o Geografische benadering het onderscheidend criterium dient te worden
gezocht in de feitelijk-geografische aspecten aan de rechtsverhouding. Bijv.
woonplaats, nationaliteit van de betrokken personen, de plaats van handeling
etc. Dit betreft de meest gangbare benadering.
- Wijzen al deze feitelijke aspecten in de richting van één land, dan heeft
de rechtsverhouding een nationaal karakter. Zo niet, dan is er sprake
van een internationaal karakter.
o Juridische benadering gekeken wordt naar of de rechter van meer dan één
land bevoegdheid zo kunnen pretenderen en meer dan één rechtsstelsel
toepassing zou kunnen verlangen.
Het Nederlandse IPR wordt gekenmerkt door een grote bronnenverscheidenheid;
ongeschreven recht, wettelijke regelingen, groot aantal verdragen van verschillende
herkomst en Europese verordeningen.
, Samenvatting Inleiding tot het Nederlandse IPR
Commuun IPR = IPR-regels die voortvloeien uit nationale bron.
Deze bronnenverscheidend roept vragen op m.b.t. de onderlinge afbakening en
rangorde van de rechtsbronnen en uitleg aan de hand van interpretatiemethoden.
Verdragsautonome resp. verordeningsautonome uitleg = de systematiek en
begrippenstelsel van het ‘eigen land’ moeten losgelaten worden; regels van IPR
moeten gezien worden in het licht van het eigen autonome stelsel.
Rechtsvergelijkende interpretatiemethode = bij de uitleg van de internationale
regeling wordt rekening gehouden met de opvattingen die worden gehuldigd in de
rechtspraak van de andere staten die partij zijn bij de internationale regeling.
Bevordert de beoogde rechtseenheid.
Het ongeschreven recht speelt in Nederland slechts nog een belangrijke rol bij de
erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen en niet meer binnen het
conflictenrecht of het internationaal bevoegdheidsrecht.
Momenteel is de codificatie van de ongeschreven regelgeving omtrent
erkenning en tenuitvoerlegging in voorbereiding.
Het Nederlandse IPR is grotendeels gecodificeerd in de wet. Ondanks dat
belangrijke onderdelen van het IPR door de wetgever is gecodificeerd, vormt de wet
niet de belangrijkste bron van het in Nederland geldende IPR. Binnen de
Nederlandse rechtsorde, gaan Nederland bindende verdragen en Europese
verordeningen boven de wet. De wettelijke regeling van het conflictenrecht en het
internationaal bevoegdheidsrecht hebben daarom een subsidiair karakter: zij komen
alleen tot gelding wanneer en voor zover verdragsregelingen of Europese
verordeningen niet van toepassing zijn.
Verdragen vormen een belangrijke bron van het in Nederland geldende IPR. De
belangrijkste internationale organisatie die zich bezighoudt met het tot stand brengen
van IPR-verdragen is de Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht.
De Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht heeft tot doel de
voortschrijdende eenmaking van regels van internationaal privaatrecht. Deze
conferentie heeft vele tientallen verdragen tot stand gebracht. De Conferentie kent
ruim 80 lidstaten.
Verder hebben de Internationale Commissie van de Burgerlijke Stand en de Raad
van Europa verdragen tot stand gebracht die van betekenis zijn in Nederland.
Van groot belang is de IPR-regelgeving die tot stand is en wordt gebracht door de
Europese Unie. In dit kader zijn belangrijke verdragen tot stand gekomen:
, Samenvatting Inleiding tot het Nederlandse IPR
o Verdrag van Brussel (= EEX-verdrag) verdrag betreffende de rechterlijke
bevoegdheid en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en
handelszaken.
o Verdrag van Rome (let op: dit is niet Vo. Rome I of II) verdrag inzake het
recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst.
o Verdrag van Amsterdam.
o Verdrag van Lissabon.
Art. 81, VWEU geeft de EU de bevoegdheid regelgevend op te treden doormiddel
van verordeningen op nagenoeg het gehele terrein van zowel het formele als het
materiële IPR. Voortschrijdende Europeanisering heeft dit tot gevolg.
Art. 267, VWEU de uitleg van de verordeningen ligt via de prejudiciële procedure
in handen van het Hof van Justitie van de Europese Unie.
De verscheidenheid aan bronnen van het Nederlandse IPR roept meer dan op
andere rechtsgebieden vragen op naar de onderlinge afbakening en rangorde.
Hierbij gelden de volgende uitgangspunten:
Bij samenloop van een IPR-regel uit internationale bron en een IPR-regel uit
nationale bron, gaat de internationale regel in beginsel voor.
- Dit vloeit ook wel voort uit de werking van art. 93 jo. 94, Grondwet.
Bij samenloop van IPR-regels uit verschillende internationale bronnen wordt
de onderlinge afbakening en rangorde bepaald door hetgeen de
desbetreffende internationale verdragen of regelingen daarover zelf aan
voorzieningen bevatten.
- Bij gebreke van dergelijke voorzieningen wordt de onderlinge
afbakening en rangorde bepaald door de algemene regels van het
volkenrecht zoals deze zijn gecodificeerd in art. 30, Weens
Verdragenverdrag.
Om vast te kunnen stellen dat er sprake is van een daadwerkelijke samenloop van
internationale regelingen (= verdragen + Europese verordeningen) dient men het
toepassingsgebied van de betrokken regelingen scherp voor ogen te houden. Daarbij
wordt het volgende onderscheid gemaakt:
o Materiële toepassingsgebied betreft de door de regeling bestreken
onderwerpen.
o Formele toepassingsgebied het naar personele en/of territoriale criteria
bepaalde ruimtelijke toepassingsgebied van de regeling.
o Temporele toepassingsgebied betreft de overgangsrechtelijke
voorzieningen van de regeling.
De geschiedenis van het IPR is vooral de geschiedenis van het conflictenrecht. De
ontwikkelingslijnen van het conflictenrecht lopen langs twee kernvragen:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper skidnuelp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,96. Je zit daarna nergens aan vast.
