15.1 Koolhydraten
Koolhydraten zoals tafelsuiker, lactose en cellulose zijn allemaal gemaakt uit koolstof,
waterstof en zuurstof.
Simpele suikers hebben deze formule: Cn(H2O)n → Een koolhydraat heeft dus evenveel C-
atomen als O-atomen.
Door een reactie, die fotosynthese genoemd wordt, worden doormiddel van de zon de
koolstofatomen tot CO2 gecombineerd en de waterstof en de zuurstofatomen van water tot
het koolhydraat glucose.
6CO2 + 6H2O + energie ↔ C6H12O6 + 6O2
Bij de metabolische reactie van glucose, wordt chemische energie naar de cellen gebracht
om daar hun werk te doen en CO2 en water komt weer terug in de atmosfeer.
Typen koolhydraten
De simpelste koolhydraten zijn de monosacchariden → een monosaccharide kan niet
gesplitst worden in een nog kleiner deeltje.
Eén van de meest voorkomende koolhydraten, glucose, is een monosaccharide.
Een disacharide bestaat uit twee monosacchariden.
Een disacharide kan dus wel in twee kleinere deeltjes worden gesplitst, namelijk in 2
monosacchariden.
Sucrose (tafelsuiker) kan bijvoorbeeld gesplitst worden in de monosacchariden glucose en
fructose.
Een polysacharide is een koolhydraat dat heel veel monosacchariden bevat → = een
polymeer. Een polysacharide kan dus gesplitst worden in heel veel monosachariden (splitsen
= doormiddel van hydrolyse).
Monosacchariden
Een monosaccharide bevat hydroxylgroepen (OH) die vast zitten aan een keten van 3 tot 7
koolstofatomen die ook een aldehyde of een ketongroep bevatten. Een monosaccharide is
dus een polyhydroxyaldehyde of een
polyhydroxyketon. Bij een aldehyde zit de =O
op het eerste C-atoom en bij een keton zit de
=O op het tweede C-atoom.
1
,Monosacchariden kun je ook indelen naar het nummer van koolstofatomen.
Een monosaccharide met 3 C-atomen is een triose, een met 4 C-atomen is een tetrose, een
pentose heeft 5 C-atomen en een hexose heeft 6 C-atomen.
15.2 De Fisher projectie van monosacchariden
Bij de Fisher projectie wordt de keten van C-atomen verticaal getekend. De aldehyde keten
is op de top van de C-keten geplaatst en de –H en –OH groepen zijn horizontaal aan de lange
C-keten getekend.
De letter L betekent dat de –OH groep aan de linker kant zit op het chirale C-atoom en de
letter D betekent dat de –OH groep aan de rechter kant zit op het chirale C-atoom.
Een C-atoom is chiraal wanneer het 4 verschillende groepen om zich heen heeft.
Elke Fisher projectie van een monosaccharide kan in spiegelbeeld worden getekend.
De –OH groep de het verst van de aldehyde of keton groep zit bepaald meestal de D of L-
versie → dus kijk bij deze –OH groep of hij links of rechts zit, niet bij een andere!!
Je begint met tellen van de C-atomen vanaf de top (dus meestal de kant waar een aldehyde
zit.
2
, Belangrijke monosacchariden
D-glucose, D-galactose en D-fructose zijn de belangrijkste monosacchariden.
Het zijn allemaal hexoses met de molecuulformule: C6H12O6.
De D-versie komt vaker in de natuur en wordt meer in ons lichaam gebruikt voor cellen dan
de L-versie.
De getekende D-versies
D-glucose
D-glucose is een aldohexose en zit in fruit, groente, mais siroop en honing.
D-glucose is een bouwsteen voor de disachariden sucrose, lactose en maltose en voor de
polysachariden amylose, cellulose en glycogeen.
Overtollige glucose wordt omgezet tot glycogeen en opgeslagen in de lever en de spieren.
D-galactose
D-galactose is een aldohexose die wordt verkregen uit de disacharide lactose uit melk en
melkproducten. D-galactose is belangrijk in de cellulaire membranen van de hersenen en het
zenuwstelsel.
Het enige verschil in de Fisher projectie tussen D-glucose en D-galactose is de –OH op het
vierde C-atoom.
D-fructose
D-fructose is een ketohexose.
De structuur van D-fructose verschilt met D-glucose op de 1e en 2e C-atoom door de locatie
van de carbonylgroep (=O).
D-fructose is het zoetst van de koolhydraten (bijna 2x zo zoet als sucrose = tafelsuiker).
Van D naar L tekenen
Het enige wat je hoeft te doen als je van de D naar de L-versie wilt en andersom, is de –OH
en de –H groepen op alle C-atomen om te draaien.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper shschut. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
