Overzicht Het Civiele Proces - Intellectueel Eigendomsrecht
WEEK 1
Alternatieve geschilbeslechting
Leeswijzer
Leeswijzer
Deze week starten we het vak Het Civiele Proces. Het vak borduurt verder op wat al aan de orde is gekomen in de
bachelorfase. Het verdient daarom aanbeveling om na te gaan of u nog een reëel beeld van het burgerlijk procesrecht
hebt en anders uw kennis op te vijzelen want er vanuit wordt gegaan dat die kennis aanwezig is.
Van oudsher is er kritiek op de omvang, duur en kosten van de civiele procedure. In de laatste jaren is deze kritiek
versterkt met argumenten uit de sociale wetenschappen. Zo vergroot (de noodzaak van) het benadrukken van het eigen
gelijk binnen de procedure de tegenstellingen en werkt dit op langere termijn vaak averechts uit. Om aan deze kritiek
tegemoet te komen zijn alternatieven ontwikkeld (denk in Nederland met name aan alternatieve geschilbeslechting
(ADR), waaronder arbitrage en mediation, en online dispute resolution (ODR)). In deze week wordt de kritiek op de
overheidsprocedure in een zinvol perspectief geplaatst en zullen de bestaande alternatieven aan bod komen.
Leerdoelen
U kent de belangrijkste bezwaren die (o.a.) vanuit de sociale wetenschappen tegen de bestaande overheidsrechtspraak
worden ingebracht en bent op de hoogte van de alternatieve vormen van geschilbeslechting die deze bezwaren (deels)
proberen weg te nemen. U begrijpt hoe een geschil (uiteindelijk) door middel van het sluiten van een
vaststellingsovereenkomst kan worden beslecht.
Civiele geschillen in Nederland
Civiele geschillen in Nederland (1)
Hoeveel geschillen ontstaan ieder jaar in Nederland? Hoeveel geschillen zien op het familierecht, commerciële
contracten, onrechtmatige daad, intellectueel eigendom arbeidsrecht?
Civiele geschillen in Nederland (2)
Veel onderzoek gedaan naar geschillen in Nederland. Gemiddeld dus 1 op de 3 personen heeft per jaar een
civielrechtelijk probleem, vaak over de aankoop van goederen of diensten. Over bijvoorbeeld een vakanties
bijvoorbeeld of het kopen van een auto. Vaak over contracten. En ook arbeidsrecht komt veel voor, bijvoorbeeld
,kwesties over ontslag etc komen vaak voor en con icten. Personen en familierecht dus, de uithuisplaatsing van een
minderjarig kind, consumentengeschillen.
- Hoeveel (potentiële) civiele juridische problemen ondervinden burgers?
- Welke geschillen ontstaan?
- Aanschaf van goederen en/of diensten
- Arbeid (loon, arbeidsvoorwaarden etc.)
- Problemen in de woonomgeving
- Geldproblemen (leningen etc.)
- Relatie en familieproblemen (scheidingen, erfenissen etc.)
- Onroerend goed (bezit, huur etc.)
- Het belang van geschillen loopt sterk uiteen
Civiele geschillen in Nederland (3)
En ook hier verkoop goederen of diensten, daar zijn veel problemen mee. Vooral ondernemers hebben daar dus ook mee
te maken. En arbeidsrecht ook weer: ontslag, loon etc. En veel geschillen op het terrein van het aansprakelijkheidsrecht,
bijvoorbeeld de onrechtmatige daad. Intellectueel eigendom niet in de top 5, komt wel voor, wel een issue dat belangrijk
is, maar dus niet in de top 5.
- Hoeveel (potentiële) civiele juridische problemen ondervinden ondernemers?
- Welke geschillen ontstaan?
- Verkoop goederen/diensten (facturen etc.)
- Inkoop goederen/diensten (facturen, producten etc.)
- Arbeid (functioneren, ontslag, ziekte of loon)
- Aansprakelijkheid / contract
Civiele geschillen in Nederland (4)
Als je deze geschillen wil oplossen, worden ze opgelost op 1 manier. Procesrecht maakt bijna nauwelijks onderscheid
tussen rechtsgebieden. Daarom zitten we ook met meerdere masters. En hoe worden die problemen opgelost? Een
kleine groep doet niets. Maar de meeste burgers en ondernemers willen het probleem aanpakken. De helft kiest ervoor
om het zelf te doen. In minder dan de helft dus bellen met een derde: advocaat (maar duur en markt juridische
dienstverlening is groot), dus heel vaak zie je dat bij arbeidsrechtgeschillen een werknemer naar de vakbond stappen,
rechtsbijstandverzekeraar, deurwaarder, accountant. Dus niet alleen advocaten.
En de wijze waarop geschillen worden opgelost: grote meerderheid wordt opgelost zonder gerechtelijke procedure.
Vaak zijn mensen in staat om een geschil in onderling overleg op te lossen. Beschikkingsovereenkomst bijvoorbeeld.
Dat komt vooral deze week aan bod. Een kleine minderheid komt bij de rechter. Ongeveer 12% van de geschillen
fl
, waarmee ondernemers mee te kampen krijgen maar. En een vrij groot aantal zaken via buitengerechtelijke
geschilbeslechting. Door tussenkomst van professionals anders dan de rechter. Dat is het onderwerp van vandaag, met
onderscheid tussen: mediation, arbitrage en bindend advies.
- Een geschil: hoe pakken we dat aan?
- Geen actie? (burgers: 11%, bedrijven: 14%)
- Zelf aanpakken? (burgers: 49%, bedrijven: 37%)
- Hulp zoeken bij derden? (burgers: 38%, bedrijven 48%)
- Een geschil: hoe lossen burgers dat op?
- Geen procedure (87%)
- Mediation (5%)
- Procedure bij de rechter (3%)
- Buitengerechtelijke procedure (5%)
- Een geschil: hoe lossen bedrijven dat op?
- Geen procedure (83%)
- Procedure bij de rechter (12%)
- Buitengerechtelijke procedure (5%)
Mediation
Mediation: inleiding
Dus twee partijen die een geschil hebben weer bij elkaar brengen en een oplossing te verzinnen. De mediator luistert,
brengt de wensen in kaart, spreekt met beide partijen ofwel samen of afzonderlijk, verkent oplossingen, helpt, maar
uiteindelijk hakt hij geen knoop door of neemt hij geen beslissing. Geen bevoegdheid dus om het geschil op te lossen
door zelf een oordeel te vellen. Mediator is erop gericht dat partijen samen tot een oplossing komen. Dit is geschikt
voor als partijen met elkaar verder willen komen: man en vrouw die uit elkaar willen en con ict hebben. Ze moeten
jaren met elkaar verder en willen dus niet naar de rechter (want die kijkt wie bij het con ict van gister gelijk had), maar
de mediator gaat verder en zorgt dat de mensen met elkaar in gesprek kunnen zodat ze ook volgend jaar een nieuw
con ict kunnen oplossen samen.
Mediation komt op grote schaal voor in Nederland. Het heeft wel een versnipperd landschap. Er zijn 3000 mediators
aangesloten (50.000 mediation per jaar) aangesloten bij de Mediation Federatie (o.i.d.). Maar geen cijfers over andere
mensen die zich bezig houden met mediation. In het bijzonder veel op het terrein van personen- en familierecht, maar
ook op het terrein van het arbeidsrecht. Veel partijen kiezen ook nog voor een procedure bij de rechter nog voor een
mediation (ter voorkoming ook voor bijvoorbeeld naam-schade na een uitspraak bij de rechter). Je kunt het overlaten
fl fl fl
, aan een rechter of arbiter die een knoop doorhakt, maar een uitspraak is niet voorspelbaar, zwart wit etc. Resultaten
voor mediation zijn over het algemeen genomen goed, en dat is ook waarom de overheid mediation stimuleert.
- Mediation is: “interventie door een derde (de mediator) om twee of meer partijen die een geschil of ander
probleem hebben met elkaar in gesprek te brengen om gezamenlijk tot een oplossing te komen”
- Mediation is geschikt voor o.m.
- familiecon icten,
- arbeidsrechtcon icten en
- zakelijke con icten
- Resultaten?
Mediation: juridisch kader (1)
Als we proberen dit juridisch beter te duiden, dan is dat lastig. Er is bijna niets over. Je zou kunnen zeggen dat de
overeenkomst tussen partijen aan de ene kant en de mediator aan de andere kant, kwali ceert als een overeenkomst van
opdracht. Je kunt die overeenkomst zelf nader invullen. Je kunt nadere afspraken maken en dat vastleggen in een
overeenkomst. Dat gebeurt ook, bijvoorbeeld de vFAS en de MfN, dat die modelovereenkomsten hebben. Dan vaak
bepalingen: vertrouwelijke mediator, kosten van de mediator etc, korte overeenkomsten. Een enkele organisatie, zoals
MfN heeft nog een reglement, maar daar staat ook niet gek veel in. Want uiteindelijk is het niet juridisch, want het gaat
erom dat partijen bij elkaar worden gebracht. En in een opleiding hiertoe gaat het over onderhandelingen, goed kunnen
luisteren etc. We hebben ook bijna geen regelgeving. We hebben alleen 818 Rv: daar staat dat de rechter partijen kan
verwijzen naar een mediator. Voor de rest vind je dus niets. Voor grensoverschrijdende zaken hebben we een Mediation
Richtlijn, met weinig informatie en beperkt toepassingsbereik: verschoningsrecht en verjaring daar stuit bij. Daar vind
je een paar regels, maar alleen voor grensoverschrijdende gevallen. Er zijn wel modelwetten ook op internationaal
niveau, maar onze wetgever heeft die nooit ingevoerd.
- Overeenkomst (artikel 7:400 BW)
- Modelovereenkomst (o.m vFAS, MfN, NAI)
- Procedureregels (o.m. MfN-reglement)
- Wet- en regelgeving
- Rechterlijke verwijzing naar mediator (vgl. artikel 818 lid 2 Rv)
- Grensoverschrijdende geschillen: Richtlijn 2008/52/EG
- 2018 UNCITRAL Model Law on International Mediation and International Settlement Agreements Resulting
from Mediation
Mediation: juridisch kader (2)
fl fl fl fi
