Geleidingsrichting
Ascenderende (opstijgende) banen - Sensorische functies
*Naar craniaal - Vervoeren prikkels naar ruggenmerg en hersenen
Descenderend (afdalende) banen - Motorische functies
- Geleiden prikkels van hersenen en ruggenmerg
naar de spieren
Segmentale niveaus: (transversaal,horizontaal), bestaande uit grijze stof van het ruggenmerg, wortels, plexus en zenuwen en
de geïnnerveerde structuren (spieren en sensoren)
Longitudinale systemen: opstijgende (ascenderende) en afdalende (descenderende) banen die de segmentale niveaus
onderling en met het brein verbinden
Reflexmodel (stimulus-responsmodel)
Voorbeelden
Een prikkel of stimulus roept stereotype Reflexmatige reacties bepalen niet hele In animale of willekeurige zenuwstelsel
reactie of respons op actie of gedrag à hete pan kan je toch - Terugtrekreflex en spierrekkingsreflex;
bewust langer vasthouden zoals kniepeesreflex
prikkels worden door zintuigen
opgevangen à CZS verwerkt à reactie Onderzoek van reflexen geeft info over In vegatieve of onwillekeurige zenuwstelsel
van spieren plaats, aard en ernst van neurologische - Mictiereflex (plasreflex)
aandoening
Hiërarchisch model
Legt een verband tussen de manier Tijdens de embryonale ontwikkeling:
waarop het zenuwstelsel zich heeft - Steeds nieuwe structuren toegevoegd à oude
ontwikkeld. Kijkend naar: blijven en houden hun functie maar wordt
- Fylogeneseà ontwikkeling van ondergeschikt gemaakt aan de nieuwere
soort
- Ontogeneseà embryonale Hoge niveaus overheersen lage niveaus
ontwikkeling Hoog = neo
Paleo en Archi = laag
Onderscheid 3 niveaus Bestaat uit Functie
Archiniveau (oudst) - Neuronen in het ruggenmerg (grijze - Regelen eenvoudige, automatisch verlopende
Arousal en reflexen stof) processen zoals reflexen t.b.v. homeostase
- Neuronengroepen (kernen) in de en voortbestaan
hersenstam (truncus cerebri) - Mictiereflex (plassen bij volle blaas)
- Flexie- of terugtrekreflex bij beschadigende
prikkel
- Zorgt kortweg voor overleven
Paleoniveau - Neuronengebieden onder de - Regelt sterk geautomatiseerde
hersenen zoals hypothalamus en bewegingspatronen (lopen, zwemmen)
basale kernen - Uiten van emoties (mimiek, lachen, huilen)
Neoniveau (jongst) - Omvat onder andere het grootste - Betrokken bij cognitieve functies, taal
deel van hersenschors - Bewuste waarneming
- Willekeurige motoriek
KELLY VAN DIJK
,Monosegmentaal reflex Bijzonder omdat: Voorbeelden
een prikkel (bijvoorbeeld mechanisch, § Bijna alle reflexen via verschillende Bekende voorbeelden:
fysiek) komt ergens binnen in het segmenten verlopen Kniepeesreflex; bij een tik op de pees ontstaat er
zenuwstelsel, bijv. in het ruggenmerg § Het brein een allesoverheersende een korte rek van de spier (m. quadriceps),
ter hoogte van een bepaald segment invloed heeft op reflexen waardoor de spierspoel wordt geprikkeld à via snel
§ Vele reacties op prikkels via het brein geleidende afferente vezels (Ia en II-vezels) worden
à heeft invloed op de activiteit van tot stand komen de motorneuronen van de M. quadriceps
motorische neuronen in dat segment, geactiveerd (= myotatisch reflex)
waardoor een reactie ontstaat
(spiercontractie) De interactiewegen tussen viscerale en somatische
reflexen: bijvoorbeeld; ingewandsstoornissen via
Wanneer de reactie tot één segment viscero-somatische reflexen soms gelokaliseerde
(=onderdeel) beperkt blijft, wordt hypertone zones doen ontstaan à een zone van
gesproken van een mono segmentale verhoogde spierspanning in hetzelfde segment
spinale reflex waarbinnen zich ook het gestoorde orgaan bevindt.
Multi Segmentale reflexen
De prikkel komt bij een bepaald segment binnen, breidt zich in het ruggenmerg longitudinaal uit over meer segmenten, zodat het effect
optreedt in verschillende spieren. Enkele voorbeelden:
Wat gebeurt er? Hoe?
Terugtrekreflex Wanneer men zijn vingers brandt Reacties zijn mogelijk doordat de prikkels die op één of enkele segmentale
(flexiereflex) ontstaan niet alleen reacties in de niveau(s) in het ruggenmerg binnenkomen, zich uitbreiden over meer
vingers, maar ook elders: het hele segmenten en tevens hersenstam
lichaam deinst terug, doet een stap naar (het gelaat vertrekt) en hersenen (kreet of vloek) bereiken
achteren en slaakt een kreet
Tonische hals Reflexen die belangrijke bijdrage leveren § Door prikkeling van 2 vormen:
reflexen aan houdingsregulatie en zijn tonisch à gewrichtssensoren in en rond Asymmetrisch:
effect blijft aanhouden zolang hoofd in de cervicale wervels Rotatie van hoofd naar rechts à
betreffende stand wordt gehouden (segmenten C2 t/m C5); extensie van rechterarm en -been en
mogelijk is er ook bijdrage van flexie linkerarm en -been
Prikkeling gewrichtssensoren in de hals spiersensoren van de (bij rotatie naar links omgekeerd)
nekspieren Symmetrisch:
§ Motorische reacties komen tot Buiging van hoofd naar achteren à
stand via de plexus die de extensie van beide armen en flexie
ledematen bereiken van beide benen
(lichaam richt zich naar oriëntatie
van hoofd)
Buiging van hoofd naar voren à
flexie armen en extensie benen
Labyrintreflexen Buik lig (neus in kussen) à maximale Prikkelingen van evenwichtsorgaan draagt ook bij aan houdingsregulatie.
flexietonus Reacties in armen en benen zijn gelijk
Rug lig (neus omhoog) à maximale
extensietonus van armen en benen
Nekoprichtreflexen Kromming van cervicale wervelkolom Longitudinale relaties tussen alle delen van de M. erector spinae (rugspier)
naar achteren heeft reflectoir ook
kromming van lumbale wervelkolom Lichaam volgt dus de oriëntatie van het hoofd
naar achteren
‘Long-loop’ reflexen (Long loops = lange lussen)
Hoe? Extra info
Reflexen lopen zelden geïsoleerd via Prikkels treden binnen à stijgen op § Spelen belangrijke rol bij allerlei snelle
ruggenmerg of hersenstam, bijna steeds worden naar hersenschors à al of niet via reactievaardigheden bv. Tennis
er ook lange lussen geactiveerd die verlopen via bewuste gewaarwording, verder § Je moet naar meerdere stations in je
de hogere regionen van de hersenen vervoerd via afdalende banen en lichaam
(alle reflexen/reacties verlopen zo) moto-neuronen naar spieren § Grotere bewegingen en zijn bij te sturen
§ M2/M3
KELLY VAN DIJK
,Parallelle reflexroutes
elektrische registraties Responsen zijn variabel à de voorspelbaarheid, variabiliteit en ‘plasticiteit’ van de respons
hangt samen met het niveau waarop de prikkels verwerkt worden
3 niveaus aan responsen
Eerste respons
Spinaal Verloopt over 1 of meer soms kan met een mono- en multi segmentale
ruggenmergsegmenten component onderscheiden
Tweede respons
Verloopt over hersenstam Kan men meer componenten onderscheiden
§ De medullaire respons laag
De pontiene respons hoog over de hersenstam
Derde respons
Verloopt over cerebrum Behoort de corticale respons, als ook responsen via de Diëncephalon (bijv. thalamus), limbisch
systeem of basale kernen
Feedback en Feedforward: correctie en anticipatie
De houdingsstabiliteit wordt in ons dagelijks leven op twee wezenlijke verschillende manieren bedreigd:
Externe Invloeden (verwacht of onverwacht)
Feedback-systeem Hoe? voorbeelden
waarnemen en vervolgens corrigeren Vier zintuigsystemen kunnen, al of niet in § Een duw in een drukke winkelstraat
van de houdingsafwijking, via een combinatie, een rol spelen bij de registratie van de § Schokkend openbaar vervoer
feedback mechanisme houdingsafwijking: § Plotselinge windvlaag
Evenwichtsorgaan: registreert de veranderde stand § Verandering van de helling
Een feedback systeem waarbij een van het hoofd in de ruimte § Kuil in het trottoir
correctie van de houdingsverstoring Oog: registreert de veranderde oriëntatie van de
plaatsheeft visuele omgeving
Proprioceptoren: gevoelig voor verandering van
lengte en/of spanning van spieren
Sensibiliteit: houdingsveranderingen gaan gepaard
met een veranderde druk op het grondvlak
(voornamelijk voetzool)
Eigen beweging
Feed-forward systeem Hoe? Voorbeelden
Iedere actieve beweging is een Aan het bewegingscommando kan een Evenwicht verliezen door:
potentiële bedreiging voor de stabiliteit houdingsmaatregel worden gekoppeld, zodat de § Zware doos oppakken
van de houding dreigende houdingsverstoring wordt verhinderd. § Iets van de grond rapen
§ Afstappen van een fiets
Na enige ervaring ‘weten’ de hersenen Geen correctie dus maar anticipatie § Maken van tennisslag
dat er een houdingverstoring dreigt § Bocht bij het schaatsen maken
De spierspoel en de Myotatische reflex Hoe? Voorbeelden
Een lengtetoename van de spier (door Is de tegenwerkende kracht groot, dan Een kopje koffie laten inschenken door iemand
spierspoel) à veroorzaakt een actieve zal de spanning in die spieren hoog anders à het kopje wordt steeds zwaarder à
contractie van de spier moeten zijn om deze verstorende kracht in biceps neemt geleidelijk toe
kracht het hoofd te bieden
Via de myotatische reflex wordt de lengte Antagonist moet dus geremd worden zodat de arm
van een spier zo constant mogelijk gehouden Geleidelijk zal de kracht in spier in dezelfde houding blijft.
Remt de antagonist toenemen bij verhoging van de
belasting Vanuit spierspoel signalen naar ruggenmerg op
Spierspoel à stimulus = lengteverandering zelfde alpha motorneuron kan zelfde spier worden
Respons = meer of minder contractiekracht bijgestuurd. Maar tegelijkertijd via een andere
§ Invloed afferente op alpha neuron wordt de antagonist inhabeert. Buiging arm
motorneuronen à faciliteit à gaat dus à contractie biceps. Andere neuron zorgt ervoor
meer prikkelen, gaan naar de spier en dat triceps niet aanspant
spier gaat samentrekken (myotatisch
reflex)
KELLY VAN DIJK
, Fusimotore systeem Voorbeeld
Via de gamma-moto neuronen – het fusimotore systeem – kan gevoeligheid van § Lezen van een boek in een bus die over een
spierspoel worden ‘ingesteld’. hobbelige weg rijdt
§ Hoek in arm moet op 90° blijven d.m.v.
2 groepen gamma-motoneuronen: (statische) gamma activiteit naar biceps en
§ Dynamische (fasische) gamma-1 triceps
o Maken myotatische reflexboog alert op lengteverandering (reageert op § Fasische reacties van spierspoelen stimuleren
snelheid van lengteverandering, spierspoeltje) via dynamische gamma-motoneuronen
§ Statische (tonische) gamma-2 motoneuronen § Biceps en triceps worden op gewenste lengte
o Spierspoel afferente geven een hogere actiepotentiaalfrequentie af bij en gevoeligheid ingesteld
dezelfde spierlengte (reageert op lengteverandering)
Opbouw lichaamshouding
§ Via myotatische reflex à wordt lengte van spier zo constant mogelijk gehouden
§ lengte wordt ingesteld vanuit ruggenmerg via activering van corresponderende gamma-motoneuronen
§ lengtes van spieren rond bepaald gewricht bepalen hoek die in dat gewricht wordt gehandhaafd
§ alle gewrichtshoeken samen maken bepaalde houding
Alfa-gamma koppeling
Gammaloop Eerst wordt de gamma-activiteit verhoogd à via 1A activiteit uit spierspoel wordt vervolgens alfa motoneuron
geactiveerd (sturen de spierspoeltjes (intrafusale vezels) aan) ; Gaat naar spierspoel
Alfa-activatie Gammaloop wordt gepasseerd door directe activatie van alfa-motoneuronen à vooral rol bij snelle ballistische
bewegingen (sturen spieren aan) (alfa snelst door myeline schede om zich heen) Gaat naar spierbuik
Alfa-gamma-co-activatie Gecombineerde activatie van alfa- en gamma-activiteit
Nut: gevoeligheid van spierspoel verschuift in dezelfde richting als lengte van spier
Voordelen bij optillen van voorwerpen: voorbeeld blz. 232 neuro
Idem co-contractie; extra stevigheid als je op ijs loopt, minder snel reactie
De peessensor: spanningsregulatie Hoe? Voorbeelden
Golgi-peeslichaampjes zijn kleine orgaantjes Een spanningstoename in de spier kan Belangrijk bijtaken waarbij de precieze dosering
in de pees van de spier. Ze staan in serie met dus via dit peessensorsysteem van spanning of kracht een rol speelt:
de spier en worden geactiveerd bij toename ongedaan gemaakt worden § Streek van de violist
van de spierspanning (negatief feedback-regelsysteem voor § Armbewegingen van de roeier
spierspanning) § Benen van fietser
Houdt spanning constant bij wisselende § Naar de mond brengen van een kopje koffie
spierlengte Zijn heel gevoelig, vooral voor actieve *min of meer constante spanning over relatief
spanningstoename: ze kunnen reeds groot bewegingstraject
Van groot belang bij actieve houding en reageren bij aanspanning van één
beweging (net als de spierspoel) enkele motorunit Remmen de alfa motorneuronen à met als gevolg
inhibitie (dus uitschakeling antagonist) ( - Tonus)
Spierspanning meten à meer/minder
spanning op afstemmen
KELLY VAN DIJK
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kellyvdijk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
