Hoofdstuk 1 Wat is sociologie?
1.1 Wat is sociologie?
De leer van de menselijke samenleving. Bestudeert het gedrag van de mensen in hun sociale
omgeving. Socioloog wil de samenleving inzichtelijk maken voor de mensen die er deel van uitmaken.
Daardoor groeit hun sociaal bewustzijn.
1.2 Kritische wetenschap
Socioloog is geneigd het vanzelfsprekende aan de orde te stellen omdat dit niet vanzelfsprekend
blijkt te zijn.
Referentiekader: bestaat uit iemand kennis en verklaringen van en oordelen over de sociale
werkelijkheid.
Mensen nemen selectief waar en waarderen dezelfde maatschappelijke verschijnselen verschillend.
De feiten voor zich laten spreken vraagt een kritisch bewustzijn. Niets als vanzelfsprekend
aannemen, maar relativeren en ter discussie stellen, bijv. door ‘ja-maar’ vragen te stellen.
1.3 Sociaal bewustzijn
Houdt in dat je zicht hebt op snijpunten tussen je persoonlijke levenslot, geschiedenis en sociale
omstandigheden. Leidt tot een betere grip op je leven en minder afhankelijkheid van wat je
overkomt.
Cognitieve dissonantie: een psychologische term voor de onaangename spanning die ontstaat bij het
kennisnemen van feiten of opvattingen die strijdig zijn met een eigen overtuiging of mening.
Hierbij ontstaat vaak een sterke drang om verschillen te verkleinen.
Niet alleen het beoordelen van onszelf maar ook van andere klopt vaak niet, het halo-effect speelt
daar een rol bij: de neiging om te denken dat wanneer iemand op één terrein positief opvalt, hij ook
wel goed zal zijn op andere terreinen.
1.4 Maatschappijvisies
Geeft het individu met zijn normen en waarden vorm aan de maatschappij of geeft de maatschappij
met zijn rangen en standen vorm aan ons?
Weber= idealist. Hij vertrekt vanuit het denken en de ideeën van de mensen.
Marx= materialist. Gaat meer uit van de structuur van de samenleving, de samenleving zoals die is in
de praktijk, de materiële wereld.
De verschillende visies hierover zijn terug te vinden in de dominerende hedendaagse
maatschappijvisies. Dat zijn de twee dominante politieke stromingen:
- Rechts (neoliberalen):
Sociale ongelijkheid = natuurlijk gegeven, kan zelfs zorgen voor een
florerende economie
Grote waarden aan individuele vrijheid en eigen verantwoordelijkheid
Loon naar verdienste
Gelijke kansen voor mensen
- Links (socialisten):
Sociale ongelijkheid = onrechtvaardig en schadelijk voor een gezonde
samenleving
Gelijkheid en solidariteit
Meer gelijkheid in inkomen
Minder eigen verantwoordelijkheid en meer verzorgend
1.5 Waardevrije wetenschap
, Theorie vloeit voort uit een systematische waarneming van de feiten. Morele overwegingen mogen
geen rol spelen bij onderzoek en theorievorming.
1.6 Sociologie in de praktijk
Blz. 28 en 29 zijn praktijkschetsen gemaakt met vragen en uitleg. Nog een keer doorlezen.
1.7 Conclusie
Sociologie is een wetenschap met behulp waarvan je jouw eigen gedrag en dat van jouw cliënten
beter kunt leren begrijpen. Sociologie is een wetenschap die zijn kennis verzameld via systematische
waarneming van de feiten. Dit kan je sociaal bewustzijn vergroten. Sociaal bewustzijn houdt in dat je
zicht hebt op de snijpunten tussen jouw persoonlijk levenslot, geschiedenis en de sociale
omstandigheden.
Hoofdstuk 2 Homo sociologicus
2.2 Homo sociologicus
Hoe we met elkaar omgaan, hebben we zelf maar een beetje voor het zeggen, ondanks de grote
nadruk die onze samenleving legt op individuele verantwoordelijkheid en vrijheid. De mens is volgens
Ralph Dahrendorf een homo sociologicus, wiens leven vooral gedirigeerd wordt door rollen die van
hem worden verwacht.
Ons denken, gedrag en gevoelens zijn een product van biologische en maatschappelijke factoren.
Onze genen hebben we meegekregen en hebben we niet kunnen kiezen. Ook omgevingsinvloeden
zijn vaak gerelateerd aan je genetische aanleg.
Ons doen en denken is niet simpel en eenduidig te herleiden tot bepaalde genen of maatschappelijke
factoren. Meestal zijn er meerdere factoren in het spel; dit heet multicausaliteit.
2.3 De roltheorie
Sociologen bestuderen het gedrag van mensen als leden van de samenleving. Dat gedrag speelt zich
grotendeels af in groeperingen, zij constateren dat bij gedrag in een groep de verwachtingen van
anderen een grote rol spelen
Een positie is een plaats in een netwerk van relaties. Een positie zit niet vast aan één bepaalde
persoon. Voor sommige posities hoef je niets te doen, bijv. broer, man en zoon. Dit noemen we
toegewezen posities. Andere posities moet je zelf actie voor ondernemen, verworven posities.
Een sociale status is de waardering die de samenleving aan een positie hecht in relatie tot andere
posities. De waardering is gekoppeld aan de positie, niet aan de persoon. De waardering is relatief.
Hoe hoger de sociale status, des te groter de invloed.
Sociaal aanzien is de mate van waardering die men heeft voor de wijze waarop iemand een positie
bekleed.
De sociale structuur is de wijze waarop de posities in een samenleving of groep op elkaar betrokken
zijn. Een organogram is een schema van de structuur van een organisatie.
Een rol is het gedrag dat van een positiekleder verwacht wordt. Door de begrippen positie en rol
worden individu en samenleving met elkaar verbonden. Je hebt geen of slechts beperkte vrijheid om
te kiezen hoe je te gedragen.
Rolattributen zijn uiterlijkheden die nuttig zijn of dienen als herkenmiddel van een rol. Bijv. een
overall, trainingspak.
Statussymbolen zijn uiterlijkheden die verwijzen naar prestige, rijkdom, macht, invloed, gezag en
dergelijke. Bijv. een dure auto, merkkleding.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sanneverh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.