Dit is een uitwerking van alle hoorcolleges van Grondrechten. Het zijn de belangrijkste onderwerpen waarbij de begrippen en alle arresten zijn uitgewerkt. Ook zijn er stappenplannen opgenomen.
HOORCOLLEGE 1
Grondrechten: fundamentele normen die als doel hebben voor het individu een persoonlijk leefsfeer
te creëren zodat hij is verzekerd van een menswaardig bestaan.
Grondrechten zijn: rechten van de mens en burgerrechten. Ze komen toe aan de staatsburger van de
Staat. Het zijn mensenrechten voor een ieder.
Grondrechten dienen als afweermechanisme en stellen grenzen aan de uitoefening van
overheidsinvloed.
Drie generaties van grondrechten
1. Klassieke rechten
art. 1 t/m 18 Gw en art. 8 t/m 11 EVRM
Hun functie: dient als afweermechanisme en bakenen de grenzen van vrijheid af waar de
overheid niet in mag treden.
Negatieve verplichting: de overheid mag niet handelen om rechten te beschermen van burgers,
dit wordt ook wel de onthoudingsplicht genoemd.
2. Sociale rechten
art. 19 t/m 23, ESH en IVESCR.
Hun functie: de overheid moet actief handelen/ zich inspannen om dit te realiseren en dus een
opdracht krijgt
Positieve verplichting: de overheid moet juist handelen om de rechten te beschermen van
burgers.
3. Solidarity rights
Soms ook groepsrechten genoemd. Ze zijn veelal gericht op groepen en de toekomst.
Het is het zelfbeschikkingsrecht van volkeren, recht op ontwikkeling, recht op cultuur en
identiteit (inheemse) volkeren.
Belangrijk verschil tussen klassieke en sociale grondrechten is dat klassieke grondrechten
afdwingbaar zijn bij de rechter, terwijl sociale grondrechten dit niet zijn.
Bronnen van grondrechten
Nationale juridische bronnen
Grondwet van Koninkrijk der Nederlanden en de nadere uitwerking daarvan
Europese Unie juridische bronnen
Het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie/ algemene beginselen van EU-
recht
Internationale juridische bronnen
EVRM, IVBPR, IVESCR en andere verdragen
1
Gemaakt door Anne van Drimmelen
, SAMENVATTING GRONDRECHTEN 2019-2020
Rechtsbescherming van grondrechten
In de volgende gevallen kan de rechter een grondrecht beschermen
Een vraag naar de interpretatie van de reikwijdte van een grondrecht
Een vraag of er een inmenging was (door de staat) met de reikwijdte in een bepaald geval.
Deze moet wel rechtvaardig zijn, dan is het geen schending.
o Opgelet een beperking is niet vanzelf een inbreuk op/ schending van een grondrecht
o Sommige grondrechten laten een inmenging toe onder bepaalde omstandigheden,
artikel 8 EVRM
o Andere grondrechten laten nooit een inmenging met de reikwijdte toe, artikel 3
EVRM
De instantie die meestal de grondrechten mag beschermen is de rechter, maar niet altijd. Dit komt
door de machtenscheiding, de rechter moet namelijk onafhankelijk zijn.
HR Zusters van Sint Walburga
De specifieke activiteiten vallen niet onder het recht van godsdienstvrijheid, waardoor ze niet onder
de bescherming van het grondrecht vallen.
Bevoegde rechters
Bevoegde rechters voor bescherming van grondrechten
De nationale (Nederlandse) rechter
Nationaal recht, internationaal recht en EU-recht
De internationale rechter
Voornamelijk het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) op grond van artikel
34 en artikel 35 EVRM. Het EHRM past het EVRM toe
De EU rechter
Het Hof van Justitie van de EU (HvJEU) past EU-grondrechten toe
Deze rechters geven bindende uitspraken!
Bevoegde niet-rechterlijke instanties voor bescherming van grondrechten
Nationale beslag mogelijkheden
College van de rechten van de mens
Internationale beslagmogelijkheid
Europese Comité voor sociale rechten
niet bindende uitspraken
HR DCI/ Nederland
Het Europees Comité inzake Sociale rechten oordeelde over de werkingssfeer van het Europees
Sociaal Handvest wat betreft Illegale kinderen en hun kwetsbare positie.
Hieruit volgt dat Nederland de fundamentele rechten schendt door kinderen van uitgeprocedeerde
asielzoekers op straat te zetten.
Reikwijdte van grondrechten
Verticale werking
Dit ziet op de verhouding burgers vs. overheid
Horizontale werking
Dit ziet op de verhouding burgers vs. burgers
2
Gemaakt door Anne van Drimmelen
, SAMENVATTING GRONDRECHTEN 2019-2020
Grondrechten zijn als volg van aard
Principieel: fundamentele kenmerken van de hele rechtsorde
Constitutioneel: condities voor rechtmatige uitoefening van publiek gezag
Normatief: subjectieve rechten jegens de overheid, instructienormen voor de overheid en
rechtsbeginselen die doorwerken in de uitleg en toepassing van andere rechtsnormen
Lagere regelgeving en artikel 120 Grondwet
Nationale rechter mag:
Een wet in formele zin niet toetsen aan grondrechten in het Statuut, de Grondwet of aan
fundamentele rechtsbeginselen
Lagere regelgeving wel toetsen aan grondrechten in de Grondwet, mits dit niet een indirecte
toetsing van een wet in formele zin is
Nationale rechter past wetgeving toe die de grondrechten beschermt (bijvoorbeeld Algemene wet
gelijke behandeling)
HR Harmonisatiewet
De rechtsvraag in dit arrest was: mag de wet in formele zin worden getoetst aan het Statuut en de
fundamentele rechtsbeginselen?
Het antwoord was nee! Toetsingsverbod in artikel 120 Grondwet geldt ook voor het Statuut en
fundamentele rechtsbeginselen
3
Gemaakt door Anne van Drimmelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AnnevanDrimmelen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,24. Je zit daarna nergens aan vast.
