Samenvatting Psychopathologie
Psychiatrie een inleiding:
Hoofdstuk 1 Introductie
1.1 INLEIDING
Psychopathologie = een deelgebied van de psychiatrie en de klinische psychologie. Houdt
zich bezig met beschrijven psychische stoornissen, oorzaken daarvan en de
behandelmogelijkheden.
Psychiatrie = medisch specialisme dat zich richt op de diagnostiek en behandeling
van psychische stoornissen.
Klinische psychologie = houdt zich bezig met beschrijving oorzaken en de
behandeling van psychische stoornissen om het geestelijk welzijn te bevorderen.
Psycholoog = iemand die de universitaire studie psychologie heeft voltooid
Gz-psycholoog = die na zijn studie psychologie een aanvullende opleiding heeft
gevolgd en in het BIG-register (geeft duidelijkheid over de bevoegdheid van een
zorgverlener) is ingeschreven. Is bevoegd om te diagnosticeren en behandelen van
psychische stoornissen.
Psychotherapeut = die na zijn studie psychologie/geneeskunde een vervolgopleiding
heeft gedaan. Is bevoegd tot het geven van psychotherapeutische behandelingen.
Staat ingeschreven in het BIG-register.
Psychiater = die na zijn studie geneeskunde een vervolgopleiding heeft gedaan.
Heeft zich gespecialiseerd in het diagnosticeren en behandelen van psychische
stoornissen. Mag medicatie voorschrijven.
Psychische stoornis = geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragspatronen dat
wordt gekenmerkt door onder andere een storing in het functioneren en lijden.
Wat ‘normaal’, ‘abnormaal’, ‘afwijkend’ of ‘gestoord’ mag heten, hangt voor een groot deel af
van de sociaal-culturele omgeving. Een voorbeeld hiervan is is dat het horen van stemmen in
Nederland wordt gezien als een psychisch probleem maar in andere culturen zien ze dat als
communiceren met geesten.
1.2 HOE NOEMEN EN DEFINIËREN WE AFWIJKEND GEDRAG?
Mentale ziekte en psychiatrische stoornis komt uit het medisch model en volgens deze
zienswijze is afwijkend gedrag een gevolg van veelal biologische oorzaak of ziekte.
De term psychische stoornis doet meer recht aan een bredere kijk op afwijkend gedrag,
waarin naast biologische en genetische aspecten ook psychologische en sociaal-culturele
invloeden aandacht krijgen
Hoe bepaal je wanneer gedrag afwijkend is en wanneer niet? Hieronder is de meest
voorkomende criteria die wordt gebruikt door deskundigen op het gebied van de geestelijke
gezondheid.
1. Uitzonderlijk. Uitzonderlijkheid is niet voldoende op te bepalen of gedrag afwijkend is.
Vaak wordt het toch gebruikt. Uitzonderlijk gedrag is niet afwijkend of abnormaal.
2. Sociaal afwijkend. Elke samenleving heeft bepaalde normen die ontwikkelen uit de
gewoonten en opvattingen van een specifieke cultuur. Het zijn relatieve maatstaven.
Je houdt rekening met de culture verschillen.
3. Foute perceptie of interpretatie van de realiteit.
4. Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon. Heftige emoties vindt men niet
afwijkend tenzij ze lange tijd na de aanleiding van de emoties nog in alle hevigheid
aanwezig zijn. Soms blijven emoties zo lang aanhouden dat ze niet meer kunnen
functioneren.
, 5. Ongepast of contraproductief gedrag. Gedrag dat geen bevrediging maar onprettige
gevoelens oproept, vinden we over het algemeen afwijkend. Ook gedrag dat wordt
beperkt in het functioneren wordt gezien als afwijkend.
6. Gevaar. Gedrag dat gevaar oplevert voor de betrokkene en omgeving wordt gezien
als afwijkend. Ook hier is de sociale context van groot belang.
Als iemand in een bepaald opzicht afwijkend is betekent niet dat de persoon in zijn geheel
afwijkend is.
Het begrijpen en verklaren van afwijkend gedrag kan met verschillende visies; bijgeloof,
religieuze verklaringen, biologisch perspectief, sociologisch of psychologisch perspectief.
Bij alle diverse invalshoeken zijn de volgende vragen van belang:
Wat wordt als afwijkend gedrag beschouwd?
Welke oorzaken worden onderscheiden voor het afwijkende gedrag?
Hoe wordt omgegaan met een persoon die afwijkend gedrag vertoont en hoe wordt
hij behandeld?
Draagt de cultuur waarin de persoon leeft bij aan het afwijkende gedrag?
Culturele aspecten van afwijkend gedrag: gezondheid en ziekte, abnormale
gedragspatronen, depressie of geestelijke gezondheid.
1.3 HISTORISCHE VISIES OP AFWIJKEND GEDRAG
Trepanatie = procedure waarbij men een gat in de schedel maakt. Vermoeden dat het
gebruik een antieke vorm is van chirurgie. Trepanatie was misschien bedoeld om het
slachtoffer te bevrijden van demonen die men verantwoordelijk achtte voor zijn of haar
abnormale gedrag.
Geloof in bovennatuurlijke krachten, demonen of boze geesten geloof in wetenschap en
rede.
Hippocrates (460-366 v.Chr.) een arts uit de gouden eeuw geloofde dat ziekten van lichaam
en geest kwamen door natuurlijke oorzaken en niet door bovennatuurlijke wezens.
Gezondheid werd bepaal door evenwicht in de humores (=de essentiële lichaamssappen;
slijm, zwarte gal, bloed en gele gal). Verstoring van het evenwicht was verantwoordelijk voor
afwijkend gedrag.
Flegmatiek = overschot aan slijm (traag persoon)
Melancholie = overschot aan zwarte gal (depressie)
Sanguinische dispositie = overschot aan bloed (vrolijk, zelfverzekerd, optimistisch)
Cholerisch = overschot aan gele gal (driftig)
Hippocrates classificeerde abnormale gedragspatronen aan de hand van drie categorieën;
1. Melancholie (buitensporige depressie)
2. Manie (uitzonderlijke opwinding)
3. Bezetenheid (bizarre gedrag tegenwoordig schizofrenie)
Arabische psychiatrie (8e eeuw tot de 16e eeuw (Europese middeleeuwen)) ontwikkeld met
veel aandacht voor behandelingen, theorieën en diagnostiek. Mensgerichte benadering van
geestesziekten, komt door de Koran. Deze psychiaters observeerden nauwkeurig en
registreerden de ontwikkeling en verandering ervan.
Exorcisme (middeleeuwen) nam het geloof in bovennatuurlijke oorzaken weer toe.
Afwijkend gedrag is een teken van bezetenheid door geesten of de duivel. Dit geloof kwam
door de katholieke kerk. ‘Bezeten’ mensen werden behandeld door middel van exorcisme of
uitdrijvingen. De exorcisten die de katholieke kerk in dienst had moesten de boze geesten
ervan overtuigen dat de lichamen niet langer meer bewoonbaar waren (gebed, bezweringen,
afranselen, geselen en uithongeren).
, Heksenvervolgingen (einde 15e eeuw tot ver in de 17e eeuw) werden uitgevoerd tot
inquisiteurs. Inquisiteurs = door de katholieke kerk aangestelde heksenvervolgers. Er werden
honderdduizend vrouwen vermoord door gebruik te maken van de nieuwe diagnostische
tests. Drijftest; pure metalen zonken naar de bodem, onzuivere metalen bleven drijven.
Mensen die hun hoofd boven water konden houden waren dus onzuiver en spanden samen
met de duivel.
Gekkenhuizen (rond het jaar 1600) in Europa gebouwd. Woonden bedelaars en geestelijk
gestoorden. Dolhuys in Haarlem
Hervormingen (vanaf 1800) met de inspanningen van de Franse artsen Jean-Baptiste
Pussin en Philippe Pinel. In hun ogen waren mensen met een afwijking gewoon ziek en
hadden ze recht op een behandeling. Door hun inspanning ontstond een behandelfilosofie;
morele therapie; door een menselijke bejegening en een ontspannen verblijf zouden de
mensen weer normaal functioneren.
In het midden van de jaren 50 begon een nieuwe wind te waaien. ‘Ongeneeslijke’ patiënten
konden functioneren in de maatschappij door medicinale ontdekkingen , effectieve
medicijnen en nieuwe therapeutische behandelingen. Sociaal gerichte psychiatrische
principes kwamen op de voorgrond te staan (ze gingen zelf naar de patiënt toe i.p.v. te
verwachten dat deze naar de behandelaar kwam).
Anti-psychiatrische beweging (jaren 70) = psychische stoornissen bestaan niet maar zijn een
gevolg van de kapitalistische maatschappij. Patiënten moesten niet behandeld worden en al
helemaal niet in een ziekenhuis.
Eind 20e eeuw/ begin 21e eeuw werd het uitgangspunt dat de patiënten niet werden
opgenomen tenzij er werkelijk geen alternatief is. Door nieuwe behandelingen is het ook
mogelijk om de patiënt zo veel mogelijk ambulant te behandelen (beschut wonen,
vermaatschappelijking van de zorg). Ook de juridische positie is veranderd Wet Bopz
(Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen).
Keerzijde patiënten werden aan hun lot overgelaten als ze niet aan hun behandeling mee
wilde werken; verwaarloosden zichzelf of werden zwerver of dakloze.
Hierdoor ontwikkeling bemoeizorg: vorm van hulpverlening waar de hulpverleners
zich richten op de ‘zorgvermijders’. Is een onderdeel van de OGGZ).
De laatste jaren hebben burgers en patiënten in eerste instantie zelf de verantwoordelijkheid
om te participeren en hun problemen aan te pakken. Daarbij wordt steeds vanuit de
herstelbenadering gewerkt, is er een toenemend gebruik van ervaringsdeskundigheid en
krijgt het thema (de-)stigmatisering meer aandacht.
Een andere ontwikkeling is de evidence-based medicine (EBM). Evidence-based medicine
= het streven om gebruik te maken van het beste beschikbare bewijs bij het maken van een
keuze voor de behandeling van een patiënt.
1.4 ETHIEK IN ONDERZOEK
Ethische principes zijn geformuleerd om de waardigheid van het individu te bevorderen, het
menselijk welzijn te beschermen en de wetenschappelijke integriteit te waarborgen.
Psychologen op grond van de ethische standaards van hun beroep verboden om methoden
te gebruiken die psychologische of fysieke schade toebrengen.
Twee van de belangrijkste principes waarop de ethische richtlijnen zijn gebaseerd zijn:
1. Informed consent = proefpersonen moeten de vrijheid hebben ervoor te kiezen al dan
niet mee te doen aan het onderzoek.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 630112. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,74. Je zit daarna nergens aan vast.
