Week 1
De praktijk
1900 bewindvoerders: deze krijg je door uitspraak van de rechter, een bewindvoerder helpt
je hoe je met schulden om moet gaan.
Hbo-functie wordt vaak gevraagd om mensen met schulden te helpen
Verschuiving van faillissementen naar bewindvoering: het aantal faillissementen neemt bij
natuurlijke personen af.
Probleem malafide bewindvoerders: kantoren die snel geld denken te verdienen.
Vanuit de praktijk zijn veel mensen bezig met schulden zoals:
o Deurwaarders: zijde crediteur
o Bewindvoerderskantoren: zijde schuldenaar
o Rechtbanken: houden zich met het wettelijke traject bezig
o Er is behoefte aan goed geschoolde integere, juridisch gekwalificeerde en slimme
HBO-juristen
Omvang van de schuldenproblematiek
Problematische Schulden
• 20% van alle huishoudens in NL, 1 vijfde
Bewind
• Aantal personen onder bewind in 2019: 255.150
• Redenen van bewind zijn:
• Onmacht (verslaving aan bijv. casino), onkunde, beperkingen (zoals handicap)
• Problematische schulden: 56.000
Schuldsanering natuurlijke personen
• In 2018: 35.404 in de WSNP
• Nibud (Nationaal instituut voor budgetvoorlichting) voert periodiek een enquête uit.
Schuld: als je nog geld moet betalen.
Achterstallige betaling: pas sprake van als iemand zijn betalingsverplichting niet op tijd nakomt. Bij
een lening heb je dus wel schuld maar geen sprake van achterstallige betaling.
Betalingsachterstand: in verzuim zijn met het betalen van een opeisbare vordering
• Niet op tijd betalen, te laat betalen, niet betalen
• Hoeft niet direct problemen op te roepen
• Oorzaken van schulden:
• Hoge vaste lasten;
• Inkomensdaling; doordat je bijv. je baan kwijtraakt
• Hoge zorgkosten; door bijv. ziekte
• Terugbetalen toeslagen; bijv. zorgtoeslag deze komt voordat je zorg moet
betalen
• Nonchalance; bijv. rekeningen laten liggen en denken dat het wel goed komt
Risicovolle schulden: risico lopen om schulden te krijgen.
Problematische schulden: dit zijn ernstige schulden.
Risicovolle schuldsituatie
Betalingsachterstanden die zijn ontstaan uit financiële redenen, niet uit nonchalance of
vergeetachtigheid.
Er is sprake van als een huishouden voldoet aan één of meer van de volgende indicatoren:
• Meer dan drie soorten achterstallige rekeningen
• Eén of meer achterstallige rekeningen in de categorieën hypotheek, huur, elektriciteit, gas of
water, ziektekostenverzekering, afbetaling van leningen of afbetalingsregelingen
• Totale omvang van de achterstallige rekeningen bedraagt meer dan € 500,-, of,
, • Leden van het huishouden staan minstens één keer per maand (of meestal) rood voor meer
dan € 500,-
• Er is een creditcardschuld van meer dan € 500,-
Risicovolle schuldsituatie oplossen
• Meestal zelfstandig op te lossen, dit is wel heel moeilijk.
• Op tijd te bezuinigen
• Afspraken maken met schuldeisers: vraag om een uitstel
• Extra werken als dit mogelijk is
• Evt. een lening afsluiten om de achterstallige rekeningen te herfinancieren
• Budget coaching en- advies: helpen te voorkomen dat de situatie escaleert
Problematische schuldsituatie
• Je kunt het niet meer zelfstandig op te lossen
• Inkomsten zijn lager dan het bedrag dat afgelost moet worden op openstaande schulden, het
hangt dus af van het bedrag dat mensen per maand te besteden hebben en de vraag of er
schulden zijn dit tot grote problemen kunnen leiden. Bedrag dat moet worden afbetaald is
hoger dan het bedrag dat het huishouden mag houden bij een schuldregeling met
kwijtschelding.
• De schulden kunnen leiden tot grote problemen:
• Huisuitzetting
• Afsluiten gas, water of elektriciteit
• Stopzetten zorgverzekering
Opties:
• Afspraken met schuldeisers, dit kan de gemeente doen maar je moet er zelf mee
beginnen
• Bewind
• Schuldhulpverlening, dit is via de gemeente.
• Schuldregeling: 3 jaar rondkomen van een bedrag gelijk aan 90% van de
bijstandsnorm, wat na afloop van de 3 jaar niet is betaald wordt kwijtgescholden.
• WSNP, dit is het wettelijke traject.
Het onderscheid tussen problematische en risicovolle schulden is belangrijk voor de
oplossingsmogelijkheden, in beide gevallen kom je in aanmerking voor schuldhulpverlening. Alleen
als de schuldsituatie problematisch is, komt het huishouden in aanmerking voor een schuldregeling
met kwijtschelding. Als ze niet problematisch zijn, wordt verwacht dat de schuldenlast volledig wordt
terugbetaald.
Er zijn in Nederland meer onzichtbare problematische schulden dan zichtbare, dit is een zorgelijke
constatering aangezien de gemeente aanbieder is van schuldhulpverlening en dit betekend dat de
meerderheid geen contact heeft met schuldhulpverlening. Voor deze groep zal de schuldenlast
verder oplopen of escaleren doordat bijv. de woningcorporatie een vonnis vraagt om huurders het
huis uit te zetten.
Schuldenpakket: is de verzameling van schulden die iemand heeft, hierin worden de schuldeisers
genoemd.
Ernstige financiële achterstanden: de schuldenaar heeft meerdere betalingen bij een schuldeiser
gemist en kan het voorkomen at hij wordt afgesloten van energie, uitgezet of beslag op inkomen.
Lichte financiële achterstanden: enkele achterstanden, de schuldenaar is in gebreke gebleven, maar
nog geen aanwijzingen dat hij niet gaat betalen.
Demografische kenmerken:
Huishoudens zonder achterstand VS-huishoudens met achterstanden
Kinderen: de kans is groter dat het huishouden te maken heeft met een lichte schuldsituatie
, Leeftijd: de kans op lichte achterstanden neemt toe tot een leeftijd van 48 jaar om
vervolgens weer af te nemen
Huurders: grotere kans op achterstand
Inkomstenterugval: grotere kans op financiële achterstand
Toename inkomen: kans op lichte achterstand neemt af
Huishoudens met lichte achterstand VS-huishoudens met ernstige achterstand
Mannen: hebben grotere kans op ernstige financiële achterstanden
Laag opleidingsniveau: grotere kans op ernstige achterstanden dan hoog opleidingsniveau
Huurders: grotere kans op achterstand
Inkomstenterugval: grotere kans op ernstige financiële problemen
Huishoudens zonder achterstand VS-huishoudens met ernstige achterstand
Mannen: meer ten opzichte van vrouwen
Kinderen: kans is groter met kinderen dan zonder kinderen
Lage of midden opleiding: ten opzichte van hoge opleiding
Leeftijd: neemt tot leeftijd van 32 jaar om vervolgens weer af te nemen
Huurders: ten opzichte van huiseigenaren
Geloof: ten opzichte van mensen zonder geloof
Inkomstenterugval: ten opzichte van mensen die dit niet hebben gehad
Lager inkomen: ten opzichte van hoger inkomen
Soorten schulden
Overlevingsschulden
• Dit komt vaak door een laag inkomen;
• Doordat er te weinig reserves zijn kunnen onvoorziene uitgaven niet worden betaald,
wordt dit wel betaald dan blijft er te weinig over voor overlevingsschulden
• Huur, energie en zorg schulden zijn typische overlevingsschulden
In de periode 2012-2015 namen deze betalingsachterstanden toe, dit komt door minder vergoeding
door zorgverzekering, stijging van de huren, strengere eisen woningcorporatie en de toename van de
zorgkosten.
Compensatieschulden
• Veroorzaakt door goederen op afbetaling;
• Roodstaan om aankopen mee te financieren, creditcardsaldo die rood staat,
telefoonlening
• Een laptop of ander luxegoed op afbetaling kopen
• Veroorzaakt door stress waardoor zelfbeheersing minder, je bent dan bevattelijker
voor flitsende reclames die je uitnodigen om de nieuwste/niet noodzakelijke
goederen aan te schaffen
Aanpassingsschulden
• Gevolg van inkomensdaling of plotselinge stijging van vaste lasten
• Bv. kosten door werkloosheid, ziekte, scheiding of minder opdrachten eigen bedrijf
• Aanpassing schulden zijn vooral hoge uitgaven aan uitgaan en niet noodzakelijke
posten
• Uitgavenpatroon moet worden aangepast maar gebeurt niet direct, als je werkeloos
wordt zul je je moeten aanpassen omdat je minder inkomen hebt.
• Je zult je auto moeten verkopen dus verkoop van 2 e, 3e en 4e auto
• Je kunt minder vaak op vakantie/uit eten (ook wel de luxe dingen moet je
kunnen laten)
• Vaak wordt iemand afgesloten van gas, water of elektriciteit en de zorgverzekering
stopgezet
• Als men geen buffer heeft, moet de aanpassing in het bestedingspatroon direct
plaatsvinden
Overbestedingsschulden:
