Schema samenvatting Jeugdrecht 2
Hoofdstuk 16
Aparte procedures Door actuele kennis en inzichten zijn er sinds 1900 aparte
procedures ontwikkeld die er rekening mee houden dat
verdachten nog niet volwassen zijn
>Minderjarigen zijn niet in staat om als volwaardige partij deel te
nemen aan een strafzitting
Kinderrechten Er is geen internationaal jeugdstrafrecht, maar er zijn wel
internationaal internationale verdragen en aanbevelingen. Waaronder:
-Beijing Rules (1985)
-IVRK (1989)
-EVRM (1950)
Beijing Rules Hierin zijn belangrijke regels opgenomen voor de zitting bij de
rechter, oa:
•Regel 8: recht op privacy
•Regel 15: recht op juridische bijstand
•Regel 16: rapportage over achtergronden van de jongere
Hoofdstuk 14: de eis dat de procedure moet plaatsvinden
in een sfeer van begrip, waarbinnen de jongere kan
participeren en zich vrij kan uitdrukken
IVRK Belangrijkste document voor de rechtspositie van minderjarigen.
•Versterkt de positie van minderjargen met een aantal ‘due-
process’ richtlijnen: doelen op het recht op een eerlijk proces
voor een kind, plus de aanpassing van de strafzitting en het recht
van jongeren om gehoord te worden.
•De jongere moet goed worden geïnformeerd over de
voorliggende bewijsmiddelen/inhoud en gevolgen van de straffen
en maatregelen
De jongere kan weloverwogen beslissingen nemen en zijn
mening kan delen; aan deze mening moet passend belang
worden gehecht
•Er moet rekening worden gehouden met de leeftijd en rijpheid
van de jeugdige
NB: In het verlengde van de Beijing Rules
•Het IVRK kent geen individuele klachtenprocedure
De nationale rechter moet bepalen in hoeverre er sprake is van
een schending van deze rechten
EVRM Onder andere het recht op een eerlijk proces: voor minderjarigen
houdt dit in dat de nationale autoriteiten ervoor moeten zorgen
dat de minderjarige verdachten het proces (waarin zij terecht
staan) begrijpen en daarin kunnen participeren.
>Het proces aanpassen op het intellectueel vermogen en
ontwikkelingsstadium van de jongere
Belangrijke begrippen 1. Participatie: zowel passief (gehoord worden) als actief
uit internationale (zich vrij kunnen uitdrukken, stem laten gelden), en het
kinderrechten belang van een dialoog
, 2. Begrip: taalgebruik en informatieverstrekking aan de
jeugdige, waarbij een inspanning wordt gedaan om ervoor
te zorgen dat de jongere begrijpt wat er gebeurt en wat
voor consequenties het proces kan hebben
Inzichten uit gedrags- De betekenis van de actuele kennis en inzichten uit de gedrags-
wetenschappen wetenschappen voor het jeugdstrafrechtprocesrecht draait om
het besef dat de adolescentie een aparte ontwikkelingsfase is die
dus een aparte reactie/aanpak vereist.
-Groei op cognitief gebied: begrip en empatisch vermogen nog
niet volledig ontwikkeld, gevoeliger voor peer pressure,
onderschatten risico’s, moeite met emotie regulatie
Begrip van het Jongeren kunnen maar gedeeltelijk verantwoordelijk worden
strafproces gesteld voor hun daden, en ze hebben maar een beperkt begrip
van de betekenis van het proces (en wat er voor hen op het spel
staat/van hen verwacht wordt).
NB: het strafrechtelijk proces vereist een abstracter begrip, wat
bij kinderen nog niet helemaal ontwikkeld is
Kinderen zijn over het algemeen pas op hun 14e in staat om in
te schatten wat het betekent om voor de rechter te verschijnen
Abstracter begrip Kinderen zien zichzelf als burgers die verantwoording schuldig
zijn aan de directe omgeving (ouders, grootouders, leraren, enz.)
maar de staat/maatschappij is veel abstracter
-Ook begrippen als ‘wet, overheid, burgerschap’ zijn nog lastig
Basic procedural Minderjarigen staan onder het gezag van hun ouders en zijn
safeguard vanuit opvoedkundig perspectief de eersten die het kind moeten
bijstaan
-Ouders moeten daartoe ook in staat gesteld worden
Raadsman en Raadsman wil een zo laag mogelijke straf bezorgen aan zijn
opvoedings- jeugdige cliënt, maar in hoeverre moet de jeugdadvocaat
perspectief rekening houden met het opvoedingsbelang van het kind?
Rol advocaat Voorbereiding en hulp aan de jeugdige op de zitting, vooral voor
uitleg/beter begrip en advies, en achteraf uitleg van het vonnis
Dubbele opgave Aan de ene kant streng en op afstand zijn, aan de andere kant
rechter betrokken en niet afstandelijk zijn
Actieve participatie a. Setting: passend, streng, toegankelijk, communicatie
realiseren I onderling moet mogelijk zijn.
b. Specifieke gesprekstechniek: balans tussen de jongere
laten spreken en de rechter laten spreken. Korte, directe,
halfopen vragen
c. Eigen verhaal: mogelijkheid voor de jongere om het eigen
verhaal te doen
d. Serieuze relatie: er moet serieus naar het verhaal van de
jongere worden geluisterd. Beter als de rechter zich heeft
ingelezen en veel over de achtergrond van de verdachte
weet
e. Rol van de ouders: de jongere moet ook indirect, dus via
de ouders, bij alles worden betrokken
, Indirecte participatie Actieve deelname van de ouders zorgt voor actieve participatie
via ouders van de jongere:
-ouders en jongeren krijgen het gevoel serieus genomen te
worden
-Jongeren realiseren zich pas via de reactie van hun ouders wat
het morele gewicht is van wat ze hebben aangericht
Begrip van de jongere Contact met de jongere is belangrijk voor het verhogen van zijn
begrip van wat er besproken wordt en wat er voor hem op het
spel staat
Actieve participatie A. Uitleg: er moet voortdurend op worden gelet dat de
realiseren II jongere begrijpt wat er wordt besproken (let oa op
procedure en taalgebruik)
Jongere zal het proces eerder als eerlijk en objectief
ervaren
B. Jargon vermijden (en als het wel wordt gebruikt,
toelichten)
C. Motivering beslissing: reden van de oplegde straf noemen
en de inhoud hiervan bespreken
De kans op begrip/acceptatie is groter naarmate de
jongere meer begrijpt van wat zich op de zitting afspeelt,
leidt ook tot reactie op eigen gedrag en strafaanvaarding
D. Appèl op moreel besef
Appèl op moreel Pedagogisch gezien betekent aandacht voor de morele kant van
besef de zaak dat de jongere:
1. Wordt geholpen om verantwoordelijkheid te nemen voor
wat er is aangericht
2. Schuldbesef ervaart: schuld gaat om concreet gedrag en
hierbij kan gesteld worden dat schade te herstellen valt
door een bepaalde opdracht goed uit te voeren
Onderscheid Schuld: de daad, valt te herstellen
schaamte en schuld Schaamte: gaat over iemands persoonlijkheid/identiteit, valt niet
te herstellen
Hoofdstuk 17
Rechtsbijstand bij het •Eerste contact tussen raadsman en jongere is meestal op het
vooronderzoek politiebureau (jongere wordt gedagvaard, er wordt een advocaat
aan hem toegekend)
NB: de raadsman bezoekt de aangehouden jongere als
‘piketadvocaat’ en adviseert hem over het verloop van de zaak
•Advocaat probeert een beeld te vormen van waar de jongere
van wordt verdacht, hij adviseert hem over de proceshouding, en
hij licht hem voor over wat er gaat gebeuren tijdens het
vooronderzoek
•Wanneer de jongere niet naar huis wordt gestuurd, moet de
raadsman hem voorbereiden op een voorgeleiding bij de rechter-
commissaris die de rechtmatigheid van de inbewaringstelling
toetst
, Kloof tussen advocaat Culturele kloof: geleerde jurist VS laaggeschoolde jongere
en jongere Taalkloof: soms een tolk nodig
Achterdocht: jongeren denken vaak dat de advocaat (van de
overheid) samenspant met de politie
Proceshouding Hierbij adviseert de advocaat de jongere of hij moet praten of
zwijgen
Consultatiebijstand Verdachten (ook minderjarigen) hebben recht op rechtsbijstand
van een (piket)advocaat.
-Ook tijdens het verhoor mag er iemand, dus ouder of advocaat,
bij aanwezig zijn
Voorwaarden Hij is de raadsman van de verdachte, niet van de ouders. Hij mag
piketadvocaat dan ook alleen contact opnemen met de ouders/andere
personen/instanties als de jongere daar toestemming voor geeft.
>Raadsman is verplicht tot geheimhouding en mag de ouders
alleen inhoudelijk bij de zaak betrekken als er toestemming is van
de jongere
>De ouders krijgen wel een kopie van de dagvaarding maar
hebben geen zelfstandig recht op inzage in het strafdossier
>Als de ouders het contact tussen raadsman en zijn cliënt
negatief dreigen te beïnvlieden, dient de raadsman hen weg te
houden
Informatie- De raadsman kan contact zoeken met de RvdK in het kader van
uitwisseling vroeghulp. De RvdK moet aan het OM rapporteren, niet aan de
verdediging, maar het kan soms alsnog zinvolle informatie
opleveren
Inbewaringstelling Hierbij wordt de rechtsbijstand nog steeds verleend door de
piketadvocaat. De griffier van de RC stelt de ouders op de hoogte
van de inbewaringstelling en licht ze in over de situatie
Processtukken Zijn pas vlak voor de vordering beschikbaar, waardoor de
raadsman niet veel tijd heeft om deze te bespreken met de cliënt
-Raadsman kan wel vragen om meer tijd voor overleg
Tijdens de zitting De raadsman kan tijdens de zitting niet het woord voeren namens
zijn cliënt. Maar als de cliënt onverwachte/onverstandige
uitspraken dreigt te doen kan hij wel vragen om te mogen
overleggen met zijn cliënt over diens proceshouding
Schorsing Tijdens het nagaan van een vordering inbewaringstelling kijkt de
RC ook naar de mogelijkheid voor schorsing.
-De raadsman moet van te voren de mogelijke schorsings-
voorwaarden (bv. deelname aan leerproject) doornemen en
overleggen of de cliënt instemt met de voorwaarden
-De raadsman moet alvast contact opnemen met de
jeugdreclassing voor de praktische mogelijkheden van het
deelnemen aan bv. een leerproject
Deskundigen De verdediging heeft geen invloed op de rapporteurs bij het
vooronderzoek, maar is wel bevoegd om een (zelf betaalde)
deskundige in te schakelen
NB: wanneer een dubbele rapportage wordt aangevraagd, is de
