TENTAMENSTOF THEORIE GGZ
Theorie GGZ
Tips:
- Per PowerPoint worden er drie tot vier vragen gesteld.
- Uit ieder hoofdstuk, artikel stelt Maarten een vraag.
- E-learning alleen de vragen leren.
- Drie vragen over schizofrenie.
- Eén vraag over huiselijk geweld.
- Sociale context één vraag.
- Stress en trauma drie of vier vragen.
- Eén vraag over autisme en lvb.
- Kijk goed naar de afleiders qua vraag.
Tentamen vragen:
- EE
- Interpunctie
- Tentamen: vlaamse vrouw artikel alleen samenvatting leren.
o Overzicht Stigma en schizofrenie. Een beoordeling - K. Catthoor, M. De Hert, J.
Peuskens Achtergrond
Schizofrenie verzwakt niet alleen patiënten en legt beperkingen op, maar ook kan ook
stigma zijn, een fenomeen dat het leven van patiënten en hun families radicaal
verandert.
Streven naar een evaluatie van de onderzoeksliteratuur over de factoren die de
effecten van stigma bij patiënten en hun familieleden veroorzaken, vergemakkelijken
en verhogen, en om mogelijke manieren van verdrijven of stigma voorkomen.
Methode
Een literatuuronderzoek werd uitgevoerd met behulp van Medline en Psychinfo (1990
tot maart 2001), met als sleutelwoorden schizofrenie, psychose en stigma.
Resultaten en conclusies
Stigma heeft ernstige gevolgen voor de levens van patiënten die lijden aan psychotische
stoornissen. De meeste studies zijn het op dit punt eens. Er zijn aanwijzingen dat stigma
het zelfrespect van zowel patiënten als hun families verlagen. De oorzaken van stigma
worden echter meestal beschreven in zeer vage termen die weinig wetenschappelijke
basis hebben. Er is nauwelijks onderzoek gedaan naar mogelijke manieren om stigma
aan te pakken. De voorgestelde manieren zijn ontoereikend of moeilijk te
implementeren. Onder de strategieën die waarschijnlijk stigma effectief bestrijden,
behoren therapie, sociaal re-integratie, verbeterde therapie en educatie aan het
publiek. Stigma zal niet volledig worden begrepen, totdat er meer onderzoek is gedaan
naar patiënten, hun familie.
1
, TENTAMENSTOF THEORIE GGZ
PowerPoint 1
Het begrip “herstel’
In de GGZ, maar ook in de samenleving wordt het begrip “herstel” nog vaak omschreven als een
genezing van de psychische symptomen medisch model.
Medische zorg: iemand heeft bijvoorbeeld kanker. De behandeling is gericht op het beter worden en
niet per se op de persoon zelf.
Vooral dankzij de herstelbeweging wordt herstel steeds meer gezien als een breed begrip, waarbij het
niet enkel gaat om symptomen of ziekteverschijnselen, maar ook om het herwinnen van kracht, regie
en zingeving.
Herstel: zie de persoon achter de stoornis / ziekte.
Inzichten vanuit de herstelbeweging
Diagnostiek (DSM-5) en protocollen leiden de focus naar behandeling van symptomen / klachten.
Bekende uitspraken:
- Als hij niet meer gebruikt, dan komt hij vanzelf weer onder de mensen.
o Komt het gebruik van hem niet voort uit het gevoel van eenzaamheid?
- Zodra zij die stemmen kwijt is, kan zij weer haar studie oppakken.
o Is er kans op terugval als haar studiegenoten haar uitsluiten als een “rare”?
DSM-5
1. Betrouwbaarheid = als persoon A een meting doet bij iemand, moet persoon B precies
hetzelfde meten bij dezelfde persoon.
o Hier kan een verschil in ontstaan, door bijvoorbeeld te meten met “inch” of te meten
met “cm”.
o Dus als Klaasje 172 cm lang is, dan moet zowel onderzoeker A, als onderzoeker B
beiden 172 cm meten.
En niet bijvoorbeeld onderzoeker A 172 cm en onderzoeker B 17 inch.
2. Validiteit (rijmt op waarheid, je wilt de waarheid weten) = datgene meten wat je wilt weten.
o Bijvoorbeeld: je wilt iemands IQ meten. Dan meet je niet zijn lichaamslengte op en zeg
je vervolgens: hij heeft een IQ van 172 (cm).
Van der Stel: de DSM-5 meet iets anders de validiteit klopt niet.
Wat betekent het begrip “herstel” in de GGZ?
Het begrip “herstel” in de GGZ:
1. Een relatief nieuw concept dat niet hetzelfde is als genezing, want er kunnen nog symptomen
van de aandoening aanwezig zijn.
2. Het hervinden van een balans, na ervaringen van (heftige) psychische ontwrichting.
o Grip krijgen op het leven en de levenssituaties.
3. Een herstelproces is persoonlijk, uniek en verloopt nooit volgens een vooropgesteld plan. Je
doet het zelf, vaak met steun van anderen.
o Wat voor de één belangrijk is, is voor de ander niet belangrijk.
4. Herstel bevat vele aspecten, zoals hervinden van hoop, het herwinnen van de eigen regie over
het leven en zingeving.
Empathie is belangrijk!
Een bredere definitie van herstel
1. Klinisch herstel
2
, TENTAMENSTOF THEORIE GGZ
o Gericht op herstel van gezondheid, ofwel de remissie (terugdringen) van symptomen.
Hier begint ook vaak een traject mee.
o Veelal “evidence-based” psychologische en/of farmacologische interventies,
uitgevoerd door de (top-)specialistische zorg.
Evidence-based = cognitieve gedragstherapie.
Farmacologische interventie = methadon.
Huisarts is vaak generalistische zorg / basiszorg doorverwijzingen.
o Resultaten worden beter als er aandacht is voor niet alleen de interventie, maar ook
voor non specifieke factoren.
Non specifieke factor = therapeutische relatie.
De therapeutische relatie draagt net zoveel bij als een specifieke interventie.
Geen aandacht hebben voor de relatie maakt een evidence-based richtlijn
onvolledig.
Sterke wetenschappelijke aanwijzingen voor:
Tonen van empathie. Dit bepaalt ongeveer 40% van de uitkomst van je
behandelingen.
Bereiken van een wederzijdse samenwerking op grond van emotionele
binding (alliantie).
Bewaken van het proces en feedback hanteren.
2. Functioneel herstel
o Het herstel van psychische functies, ofwel de processen die zich voordoen in de
hersenen.
o Het betreft hier vooral de executieve (hogere) functies die: zelfsturing, planning,
inzicht en motivatie geven / mogelijk maken.
De hogere cognitieve / executieve functies:
Gedrag wel of niet uiten
Gedrag veranderen
Zelfinzicht oorzaak-gevolg
Zelfsturing
Zelfregulatie
Van der Stel: Executieve functies (EF) = de processen waarmee mensen
zichzelf kunnen reguleren en daardoor met steun van anderen hun doel
bereiken.
Ook wel de hogere psychische functies om eigen regie uit te voeren,
genoemd.
Barkley (2012) onderscheidt zes functies:
1. Jezelf gewaar worden (weten wie je bent en waar je staat, bewust zijn van
wie je bent en wat je doet)
2. Jezelf beheersen
3. Gedrag op jezelf richten: non-verbaalgeheugen en verbeelding (bewust zijn
van je eigen gedrag, beeld van jezelf en je omgeving, visueel ingesteld: je
weet waar je loopt in het schoolgebouw)
4. In en tot jezelf spreken: verbaalgeheugen (= hardop denken) en verbale
gedachten
5. Jezelf evalueren
6. Spel en ander complex gedrag op jezelf richten
o De sociaal werker kan verbeteringen brengen in de “revalidatie” rond het dagelijks
functioneren en daarvoor een leefomgeving mobiliseren / creëren.
o Functioneel herstel geeft aangrijpingspunten tot motivatie om zich ook in te zetten
voor klinisch herstel.
3. Maatschappelijk herstel
o Het bereiken van verbeteringen / verbeterde positie op het gebied van:
Wonen
3
, TENTAMENSTOF THEORIE GGZ
Werk
Inkomen
Sociale relaties
o Integratie vraagt om acceptatie vanuit de omgeving: tegengaan van (zelf-)stigma.
o Hier ligt een belangrijke rol voor sociaal werkers.
4. Persoonlijk herstel
o Het betekenis geven aan het verleden (wat er is gebeurd) en het greep (her)krijgen op
het leven.
o Het herwinnen of verkrijgen van een eigen identiteit, ofwel het zoeken naar zingeving.
Zingeving kent geen wetmatig patroon, ofwel is voor iedereen uniek.
Zingeving vormt:
1. Perspectief
2. De wil tot veranderen
En zo de motor voor de andere vormen van herstel.
o Vorm van rouw hoort hierbij.
o Persoonlijk herstel begint al bij de aanmelding bij een instelling.
o De vier fasen van herstel:
1. Overweldigd worden door de gebeurtenis / aandoening
2. Worstelen met de aandoening
3. Leven met de aandoening
4. Leven voorbij de aandoening
Er is interactie tussen de vier soorten herstel.
Hoofdstuk 3: Inleiding in de psychische gezondheidszorg
Remissie
Remissie (rem = snelheid afnemen) = de symptomen zijn tijdelijk afgenomen, de ziekte blijft wel.
Anamnese
Anamnese = aandacht voor de voorgeschiedenis / achtergrond van de aandoening met de
leefomstandigheden en sociale omgeving, ook wel ziektegeschiedenis genoemd.
We gaan van behandeling (symptomen wegnemen) naar herstel.
4
