College aantekeningen
Hoorcollege 8
Hoorcollege 8 van nieuwste geschiedenis
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcollege 8 (29-4) De jaren dertig: Fascisme, dictatuur en internationalespanningen
Economische groei en nieuwe welvaart jaren 20 -> stabiliserend effect. Maar afhankelijk van
Amerikaanse investeringen. Tijdens jaren 30 liberale democratie in Europa op retour ->
teruggedrongen door dictatoriale regimes door impuls economische crisis.
Sleutelvragen
- Welke gevolgen had de economische crisis voor de Europese politiek en samenleving?
- Hoe ontwikkelde het communistische experiment zich onder Stalin in de Sovjet-Unie?
- Hoe vestigden Hitler en Mussolini hun macht, en is hun heerschappij vergelijkbaar?
- Wat voor rol speelden fascistische regimes bij de opmaat van de Tweede Wereldoorlog?
Prent
- Wereldtentoonstelling Parijs.
- Links paviljoen Nazi-Duitsland. Rechts soldaat en boerin van Sovjet-Unie. Staan symbolisch recht
tegenover elkaar als confrontatie van totalitaire ideologieën.
Crisis van de jaren dertig
- Grotere lading in omliggende landen van Nederland.
- Wereld in voorgaande periode steeds sterker verbonden geraakt in economisch opzicht ->
globalisering.
- Amerikaanse crisis over de wereld grote gevolgen.
- Crash Amerikaanse aandelenbeurs (oktober 1929).
- Voortekenen: 1928 symptomen economische oververhitting, terugtrekken Duitse
investeringen, op Amerikaanse markt meer winsten.
- Terugtrekking Amerikaanse investeringen uit Europa uit geldnood.
- Schuldencrisis, banken vallen om. Geldschieters willen geld terug (ook de oorlogsschulden).
- Omvallen banken leidde tot paniek -> mensen gaan massaal geld van de bank halen.
- Teruggang internationale handel. Verenigde Staten en Groot-Brittannië voeren hoge
importheffingen in. Export daalde enorm. Economieën krompen dramatisch, tot wel halvering.
- Massawerkloosheid, sociale misère en honger. In Duitsland een derde van de arbeiders werkloos.
Salarissen omlaag -> nog meer sociale ellende tot gevolg. Hongermarsen van werklozen naar
hoofdsteden.
- Prijsdaling landbouwproducten door goede oogsten jaren daarvoor. Boeren verdienden zeer
weinig. Grote gevolgen agrarische economieën Oost-Europa en koloniën.
- Oude industrie Europa (kolen, staal, scheepsbouw, textiel) zwaar getroffen. Deels gevolg
veroudering: industrie liep achter op concurrentie. Genadeklap van niet moderniseren.
- India: Gandhi door toenemende werkloosheid op platteland ook steun van plattelandsbevolking.
Zette aan tot vreedzame opstand en boycot Britse productie.
-> Drievoudige krimp: Dalende vraag naar producten, dalende vraag naar arbeid, dalende prijzen.
, Reacties op de crisis
- Niets doen, bezuinigen (klassieke liberale aanpak, onzichtbare hand):
- Crisis zou zorgen voor noodzakelijke correctie die economie in balans zou brengen. Alleen
sterke innovatieve bedrijven zouden stand houden -> reinigend effect.
- Regeringen minder passief dan leek, bezuinigingen droegen bij aan verdere krimp.
- Importheffingen (protectionisme):
- Beschermen eigen industrie tegen goedkope buitenlandse concurrentie ten koste van
internationale vrijhandel.
- Werken internationaal verergerend, maar kunnen binnenlands wel effect hebben.
- Grote overheidsprojecten (werkverschaffing):
- Tegenprestatie voor uitkeringen.
- Amsterdamse bos, Govertpark.
-> Arbeid en koopkracht aanzwengelen. Daarnaast grote projecten tegen lage prijs realiseren.
- Sociale programma’s:
- Sociale effecten verzachten, behouden vertrouwen democratie.
- Verzorgingsstaten optuigen (Zweden, Scandinavië) in vorm van uitkeringen en in combinatie
met devaluatie munt.
- Duitsland -> versterken Germaanse ras en nationale weerbaarheid ook hervormingen
doorvoeren.
- Economische planning:
- Niet duidelijk hoe.
- John Keynes: Liberaal kapitalistische systeem herstellen door overheidsingrijpen voordat
het te laat was. Maatregelen noodzakelijk om systeem niet in elkaar te laten vallen.
Sovjet-Unie: van Lenin naar Stalin
- Burgeroorlog 1918-1920. Rede dat Sovjet-Unie betrokken was bij onderhandelingen Parijs.
- Stond nog niet vast dat Bolsjewieken stand zouden houden. Andere krachten probeerden
ook macht te veroveren.
- Oorlog met Polen, frontverloop.
- Oorlogscommunisme, in beslag nemen goederen ten behoeve van het leger. Industrie zakte
in, stakingen braken uit, grote chaos.
- Komintern (Communistische Internationale, opgericht in 1919), compleet onder gezag Sovjet-Unie.
Verdween beetje uit beeld, succes bleef uit.
- Niet alle Europese socialisten bereid leiderschap Sovjet-Unie te accepteren -> Sovjet-Unie
liep achter. Revolutie proletariaat zou optreden waar industrie verst was gevorderd, paste
niet bij Rusland volgens Marxistische voorspellingen.
- Leninisme ook gezien als afwijkend idee en schade toebrengen aan communisme.
-> Schisma in Europees socialisme. Socialisten werden als vijand communisme gezien.
- Nieuwe Economische Politiek (NEP, 1921-1927). In de hoop dat economie zou herstellen. Privé
initiatief binnen landbouw en industrie om via kapitalistische wijze producten te verkopen ->
voorzichtig economisch herstel.
- Stalin wint machtsstrijd na overlijden Lenin.
- Paranoia tijdens jaren 30, bang voor samenzweringen. Geobsedeerd door veiligheid en
kracht Sovjetsysteem. Wist dat communisme in gevaar was. Richtte zich vooral op revolutie
in één land in plaats van wereldrevolutie.
- Stalin schaft NEP af: verbod op vrij ondernemerschap, staat verdeelt alle producten. Geen
compromis meer met kapitalisme.
- Prioriteiten: snelle industrialisatie, collectivisatie van de landbouw.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper myrthekuiper. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 64438 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen