Hoofdstuk 1
Complexiteit van informatie
Informatie is complex omdat mensen op verschillende manieren reageren op
dezelfde gegevens. Het beïnvloedt niet alleen persoonlijke beslissingen, maar
ook hoe markten werken, zoals de financiële markten en de arbeidsmarkt.
Een van de grote problemen binnen financiële verslaggeving is informatie-
asymmetrie. Dit betekent dat sommige partijen meer weten dan andere bij een
transactie. Dit kan op twee manieren gebeuren: adverse selection en moral
hazard.
Bij adverse selection heeft één partij, vaak het management, meer informatie
dan de andere partij, zoals investeerders. Hierdoor kunnen investeerders
beslissingen nemen zonder de volledige of juiste informatie. Een goed voorbeeld
hiervan is insider informatie, waarbij managers toegang hebben tot interne
gegevens die niet openbaar zijn. Door financiële verslaggeving kan deze interne
informatie naar buiten worden gebracht, wat helpt om de informatiekloof te
dichten en betere beslissingen mogelijk maakt.
Moral hazard komt voor wanneer managers acties ondernemen die
investeerders niet kunnen zien, maar die wel invloed hebben op hun belangen.
Een voorbeeld hiervan is dat managers misschien de resultaten zo presenteren
dat hun prestaties beter lijken dan ze in werkelijkheid zijn.
Adverse selection kan worden verminderd door volledige informatie te geven,
zodat investeerders een eerlijk beeld krijgen. Moral hazard daarentegen wordt
vaak aangepakt door prestatiecontracten die managers belonen op basis van de
behaalde resultaten.
Historisch
Financiële verslaggeving heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld om in te
spelen op de veranderende behoeften van bedrijven en markten.
In 1494 introduceerde Pacioli het dubbel boekhoudsysteem.
In 1603, met de oprichting van de VOC, ontstond het concept van de
naamloze vennootschap, wat leidde tot de behoefte aan betrouwbare
financiële informatie voor investeerders.
In 1844 werd in Groot-Brittannië een wet ingevoerd die bedrijven
verplichtte om gecontroleerde balansen te maken.
De beurscrash van 1929 en de daaropvolgende Grote Depressie leidden
tot strengere regels voor financiële verslaggeving.
Spanningsveld: Fair value vs. historische kostprijs
Er is een voortdurende discussie over het gebruik van fair value (actuele
waarde) versus historische kostprijs in financiële verslaggeving. Fair value is
vaak relevanter voor investeerders omdat het de huidige waarde van activa en
,passiva laat zien, terwijl historische kostprijs betrouwbaarder kan zijn omdat het
gebaseerd is op feitelijke transacties.
In de praktijk gebruiken veel bedrijven een mixed measurement system,
waarbij ze zowel historische kosten als fair value gebruiken, afhankelijk van wat
het beste past bij het soort activa of passiva dat wordt gemeten.
Het fundamentele probleem van FAT
Het belangrijkste probleem binnen de financiële verslaggevingstheorie is dat de
informatie die nodig is om investeerders te helpen, niet altijd dezelfde is als de
informatie die nodig is om managers te motiveren goed te handelen.
Regulering of geen regulering?
Sommige mensen denken dat marktkrachten zelf voldoende controle bieden,
terwijl anderen vinden dat regulering noodzakelijk is om complexe problemen
zoals adverse selection en moral hazard aan te pakken. Dit heeft geleid tot het
ontstaan van regelgevende instanties zoals de SEC en het vaststellen van
boekhoudstandaarden.
Decision usefulness
Bij de decision usefulness-benadering draait alles om het bieden van
informatie die investeerders helpt bij hun beslissingen. Het doel is om ervoor te
zorgen dat geen belangrijke informatie wordt achtergehouden en dat
investeerders volledig geïnformeerd zijn.
,Hoofdstuk 2
Verslaggeving onder ideale condities
In een perfecte wereld voor verslaggeving zouden alle toekomstige kasstromen
van een onderneming en de marktrentevoet publiekelijk en zonder enige twijfel
bekend zijn. In zo'n geval zou er geen sprake zijn van informatie-asymmetrie, en
zouden de financiële rapporten volledig betrouwbaar en relevant zijn. Activa en
passiva zouden dan gewaardeerd worden op basis van de verwachte contante
waarde van toekomstige kasstromen.
Present Value Model (PVM) onder zekerheid
Het Present Value Model (PVM) is een van de drie belangrijke
accountingmodellen, naast het historische kostenmodel (HCM) en het current
value model (CVM). Het PVM kan worden toegepast onder zekerheid of onder
onzekerheid.
Bij PVM onder zekerheid zijn zowel de toekomstige kasstromen als de
rentevoet in de economie met zekerheid bekend. De jaarrekening laat dan de
contante waarde van deze kasstromen zien, en er zou geen verschil zijn tussen
de verwachte en gerealiseerde winst.
In het geval van PVM onder onzekerheid is er daarentegen geen volledige
zekerheid over de kasstromen en de marktomstandigheden. Hier moet rekening
gehouden worden met verschillende mogelijke uitkomsten, zoals een goede of
slechte economische situatie.
Voorbeeld van PVM onder zekerheid: Stel dat een bedrijf, PV Ltd, één actief
heeft en geen verplichtingen. De verwachte kasstromen zijn €150 per jaar voor
twee jaar, met een marktrente van 10%. De contante waarde (EV) van deze
kasstromen wordt dan berekend als:
1501.1+1501.12=260,33\frac{150}{1.1} + \frac{150}{1.1^2} = 260,331.1150
+1.12150=260,33
In dit voorbeeld zou de balans er als volgt uitzien:
Activa: Contante waarde van €260,33
Eigen vermogen: €260,33
Dit laat zien dat onder ideale omstandigheden de balans volledig relevante
informatie biedt, omdat de waarde van de activa gelijk is aan de contante
waarde van de verwachte kasstromen. In zo’n geval is de winst- en
verliesrekening minder belangrijk, omdat alle relevante informatie al in de balans
staat.
Conclusies over PVM onder zekerheid
Dividendirrelevantie: Het moment van dividenduitkering maakt weinig
uit, omdat de waarde van het dividend gelijk is aan de verwachte
kasstromen van de onderneming.
, Relevantie en betrouwbaarheid: Omdat de toekomstige kasstromen
en de marktrentevoet bekend zijn, zijn de financiële overzichten volledig
relevant en betrouwbaar.
Netto-inkomen: Onder deze ideale omstandigheden heeft het netto-
inkomen weinig informatieve waarde, aangezien alle belangrijke
informatie al in de balans terug te vinden is.