Dit is een samenvatting voor het vak Gedragswetenschappen (onderdeel van Individu en Maatschappij (I&M)) voor jaar 1.
Voor deze samenvatting is voornamelijk het boek Psychologie, de essentie (Zimbardo, 2018) gebruikt. Verder zijn er aantekeningen van de hoorcolleges verwerkt in de samenvatting. De ...
Sensatie: het proces waarbij gestimuleerde receptoren (zoals ogen of oren) een
patroon van neurale impulsen creëren.
Perceptie: het proces dat de inkomende sensorische patronen bewerkt en er een
betekenis aan geeft. interpretatie van de sensatie
Hoe sensatie?
- De hersenen nemen de wereld indirect waar, omdat de zintuigen alle stimuli
omzetten in de taal van het zenuwstelsel: neurale impulsen.
DUS: onze hersenen moeten altijd vertrouwen op info die afkomstig is van het
sensorische systeem (tussenpersoon) waaruit de hersenen hun eigen ervaring
moeten destilleren. hersenen hebben zintuigen nodig om het impuls te kunnen
ontvangen.
3 algemene kenmerken zintuigen:
- Transductie (omvorming):
De informatie omzetten in neurale impulsen
- Sensorische adaptatie (gewenning):
Zintuigen zijn vooral gericht op veranderingen. Sensorische adaptatie is dat
zintuigen steeds minder gevoelig worden naarmate een stimulus langer
aanhoudt. tenzij heel intens of pijnlijk.
- Drempels (begrenzing):
(Absolute) drempelwaarde is de minimumhoeveelheid fysische energie die
nodig is om tot een sensorische ervaring te leiden. varieert per persoon
maar ook door wisseling in onze geestelijke alertheid en lichamelijke conditie.
Verschildrempel (JWV = juist waarneembare verschil) is het kleinst
waarneembare verschil tussen twee stimuli dat iemand betrouwbaar als
verschil kan opmerken. is groot als de intensiteit van stimuli ook groot is, is
klein als de intensiteit van stimuli ook klein is.
hiermee bepalen welke stimuli in sensaties worden omgezet, wat de kwaliteit en
effect van die sensaties zullen zijn en of ze tot ons bewustzijn zullen doordringen
Signaaldetectietheorie: volgens deze theorie is sensatie afhankelijk van de
kenmerken van de stimulus, de achtergrondstimulus en de detector.
,Sensatie wordt hierbij niet beschouwd als aanwezigheid/afwezigheid van een
stimulus (signaal), maar als een waarschijnlijkheid dat het signaal wordt opgemerkt
en accuraat wordt verwerkt onder bepaalde omstandigheden
De theorie neemt de variabele omstandigheden (die van invloed zijn op het
opmerken van de stimulus) in ogenschouw geeft daardoor een accurater beeld
van sensatie
Perceptie geeft betekenis aan sensatie. Door perceptie ontstaat een
interpretatie van externe wereld, geen letterlijke kopie
Percept: wat wordt waargenomen sensatie + de betekenis die daarmee
samenhangt
Wat- en waar-route (hersenen)
ZIEN
- Wat-route: specifieke objecten & identificeert omgevingen(context)
- Waar-route: de locatie van een voorwerp t.o.v. ons lichaam
Blindzicht: schade aan wat-route.
Kenmerkdetectoren: gespecialiseerde groepen cellen die (in de visuele routes) zeer
specifieke stimuluskenmerken uit de stimulus halen.
Binding problem: lacune in de kennis over kenmerdetectoren. het niet weten hoe
de hersenen de kenmerken die deze cellen opmerken met elkaar verbinden tot een
enkel percept
- Top-downverwerking
Onze doelen, vroegere ervaringen, kennis, verwachtingen, herinneringen,
motivaties of culturele achtergrond spelen een rol bij perceptie van objecten of
ervaringen
- Bottom-upverwerking
Kenmerken van de stimulus heeft een sterke invloed op de waarneming (bijv.
beweging, kleur, textuur ect.)
,Perceptuele constantie: het vermogen om een voorwerp vanuit verschillende
hoeken en vanaf verschillende afstanden ongewijzigd waar te nemen.
constanties helpen ons bij het opmerken en identificeren van voorwerpen in een
steeds veranderende wereld.
Perceptuele problemen
Door:
- Onduidelijke stimuli
- Interpretatie (oordeel over betekenis waarneming) van een beeld maakt
perceptie inaccuraat:
Illusie: een stimuluspatroon interpreteren op een manier die aantoonbaar fout
is. 2 types:
Door receptoren die op een ongebruikelijke manier worden
gestimuleerd.
Door perceptie dat misgaat ambigue figuren: stimuluspatronen die
op twee verschillende manieren kunnen worden geïnterpreteerd.
Theoretische verklaringen van perceptie
2 soorten:
- Gestalttheorie: nadruk op de wijze waarop we binnenkomende stimuli tot
betekenisvolle perceptuele patronen organiseren (aangeboren).
prikkels organiseren we (aan de hand van betekenisvolle patronen) tot een
zinvol geheel.
Figuur: een patroon waar alle aandacht naartoe gaat
Grond: de achtergrond waartegen we het patroon (figuur) waarnemen
Subjectieve contouren: grenzen die niet in de stimulus voorkomen, maar alleen in
de subjectieve ervaring van de waarnemer
Het mechanisme van sluiting: het mechanisme dat ervoor zorgt dat je incomplete
figuren als compleet ziet en ontbrekende randen rond lege plekken en barrières
worden aangevuld.
, Gestalttheorie: wetten van perceptuele ordening
Wet van gelijkenis: dingen bij elkaar voegen, neiging om dingen als
een geheel waar te nemen omdat ze op elkaar lijken.
Wet van nabijheid: dingen voegen we bij elkaar als ze zich bij elkaar in
de buurt bevinden
Wet van continuering: ononderbroken figuren verkiezen we boven
onsamenhangende figueren.
Algemeen principe: wet van Prägnanz: bij voorkeur het eenvoudigste patroon
waarnemen, het patroon wat het minste cognitieve inspanning kost.
- Concluderen door leren: nadruk op aangeleerde invloeden op perceptie, met
inbegrip van invloed van verwachtingen, context en cultuur (aangeleerd).
Eerdere kennis over de omgeving wordt gebruikt bij het interpreteren van
nieuwe sensorische informatie. Op grond van deze kennis construeert de
waarnemer conclusies en logische vermoedens over de betekenis van
sensaties
Concluderen door leren: de belangrijkste factoren
Context en verwachtingen
Wanneer context vastgesteld, vorm je bepaalde verwachtingen over
dingen (personen, gebeurtenissen, voorwerpen ect.) binnen die
context.
Perceptuele identificatie wordt zowel bepaald door context en je
verwachtingen als door uiterlijke kenmerken van een voorwerp.
Perceptuele predispositie
De gereedheid om een specifieke stimulus te herkennen in een
bepaalde context.
Culturele invloeden op perceptie
Invloed van cultuur op perceptie.
Beide theorieën zijn juist: onze perceptuele processen worden door zowel
nature (aangeboren) als nurture (aangeleerd) beïnvloed.
Door perceptuele verschillen nemen mensen de wereld op
verschillende manieren waar
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper oosterloolinda. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
