Klinische Lessen – Artikelen voor tentamen
Dit zijn alle artikelen die je moet leren voor het tentamen van Klinische Lessen.
Per college worden de artikelen weergegeven die bij dat onderwerp horen.
College 1: Introductie DSM
Artikel 1 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-5 (Ma, 2020)
Geschiedenis DSM
- DSM-I (1952): categoriseerde mentale stoornissen hiërarchisch in organische
hersensyndromen en functionele stoornissen.
- DSM-II (1968): breidde diagnostische categorieën uit en verschoof de focus van
klinische naar poliklinische omgevingen, maar bleef vrij globaal.
- DSM-III (1980): introduceerde een multiaxiaal systeem met vijf assen voor een meer
gedetailleerde diagnose, waaronder persoonlijkheidsstoornissen en psychosociale
stressoren.
- DSM-IV (1994): meer specifieke diagnostische criteria op basis van
literatuuronderzoek, met aandacht voor comorbiditeit, en een bredere weergave van
culturele factoren.
- DSM-V: het multiaxiale systeem af, introduceerde spectrumstoornissen, voegde
nieuwe stoornissen toe en legde meer nadruk op culturele en contextuele factoren bij
diagnoses.
Het DSM-5 Classificatiesysteem Is Categorisch en Dimensionaal
- Categorisch: verschillende categorieën (typen) van mentale stoornissen gebaseerd op
speicfieke kenmerken, zoals stemmingsstoornissen of psychotische stoornissen.
- Dimensionaal: er wordt rekening gehouden met overlappende symptomen tussen
stoornissen en verschillen van ontwikkeling en oorzaak binnen stoornissen. Daarom
op een schaal van bijv. mild tot ernstig (binnen stoornissen)
Neurocognitieve Stoornissen
- Neurocognitieve stoornissen in DSM-5 zijn geherclassificeerd en omvatten nu termen
als "major" en "mild" neurocognitieve stoornissen, in plaats van de oudere termen
zoals dementie.
- Deze classificatie houdt rekening met cognitieve achteruitgang in diverse domeinen,
zoals aandacht, geheugen en sociaal functioneren.
Schizofreniespectrum en Andere Psychotische Stoornissen
- DSM-5 bevat geen specifieke criteria voor leeftijd bij de diagnose van schizofrenie,
ondanks het feit dat neurodegeneratieve processen de diagnose bij oudere
volwassenen bemoeilijken.
, - Er is meer onderzoek nodig naar de relatie tussen leeftijdsgebonden veranderingen
en de symptomen van late-onset schizofrenie.
Depressieve Stoornissen
- DSM-5 onderscheidt nu unipolaire en bipolaire stoornissen duidelijker.
- Bij major depressieve stoornis (MDD) zijn nieuwe beschrijvingen zoals "hopeloos"
toegevoegd, waardoor de diagnose bij oudere volwassenen met subtielere
symptomen zoals prikkelbaarheid en apathie wordt vergemakkelijkt.
- De rouwuitsluitingscriteria zijn verwijderd, wat helpt om depressie beter te
onderscheiden van gecompliceerde rouw.
Bipolaire en Verwante Stoornissen
- Bipolaire stoornissen zijn nu gescheiden van depressieve stoornissen, met extra
aandacht voor symptomen zoals verhoogde doelgerichte activiteit.
- Medicatie-geïnduceerde stemmingsveranderingen worden niet langer uitgesloten van
de diagnose van bipolaire stoornissen.
Suïcidaal Gedrag
- Suïcidaal gedrag is een specifieke diagnostische categorie geworden.
- Niet-suïcidale zelfverwonding (NSSI) is een aparte categorie geworden in DSM-5
Angststoornissen
- OCD en PTSS zijn losgekoppeld van angststoornissen.
- Er wordt binnen angststoornissen meer rekening gehouden met leeftijd, want:
o Ouderen vertonen vaak subtreshold angst (symptomen onder de drempel van
diagnose). Hun symptomen worden geminimaliseerd of verkeerd
geïnterpreteerd als lichamelijke klachten of ouderdomsverschijnselen.
o Ouderen uiten hun angst meer als fysieke symptomen, zoals duizeligheid en
vermoeidheid, in plaats van de klassieke angstreacties (bijv. hartkloppingen)
Obsessieve-compulsieve stoornissen (OCD)
- Bij oudere volwassenen komt OCD voor met andere symptomen dan bij jongeren,
zoals minder symmetriedwang maar meer angst om fouten te maken of zondig te
zijn. De DSM-5 heeft ook een nieuwe diagnose geïntroduceerd: hoarding disorder
(verzamelwoede), die vaak voorkomt bij ouderen.
Trauma- en stressgerelateerde stoornissen
- Aanpassingsstoornissen vallen nu onder trauma- en stressgerelateerde stoornissen,
maar de wijzigingen hebben weinig impact op de behandeling van ouderen.
Slaap-waakstoornissen
- Slaapstoornissen, zoals slapeloosheid en slaapapneu, komen vaker voor bij ouderen.
, - De DSM-5 benadrukt de bidirectionele relatie tussen slaapstoornissen en mentale
gezondheid, en heeft nieuwe criteria geïntroduceerd om deze stoornissen beter te
diagnosticeren.
Innovaties in de DSM-5
- De DSM-5 probeert beter rekening te houden met de complexe presentatie van
psychische aandoeningen bij ouderen, zoals comorbiditeit met lichamelijke
aandoeningen. Door de dimensionale benadering kunnen symptomen flexibeler
worden beoordeeld. Toch zijn psychische stoornissen bij ouderen vaak
ondergediagnosticeerd.
Limitaties DSM-5:
1. De DSM-5 beschrijft mogelijk niet alle mentale stoornissen of relevante fenomenen
die mensen ervaren.
2. De DSM-5 is gebaseerd op Westerse criteria en kan voor oudere niet-Westerse
migranten barrières vormen bij diagnose en zorg door factoren zoals racisme, leeftijd,
geslacht en taal.
, College 3: Gehechtheid
Artikel 2 (college 3): Becoming Baby Watchers: An Attachment-Based Video Intervention in a
Community Mental Health Center. (Friedman D. et al., 2013)
Chances for Children (CFC) Project
- Het CFC project is een op bewijs gebaseerde video-interventie gericht op de hechting
tussen jonge moeders en hun baby's. Het is ontwikkeld voor adolescenten
(tienermoeders) en hun baby’s en later geïmplementeerd in een New Yorkse
gemeenschap.
Probleem bij tienermoeders
- Tienermoeders hebben vaker hechtingsproblemen, wat leidt tot verhoogde kans op
kindermishandeling, gedragsproblemen en pleegzorg.
- Kinderen van tienermoeders vertonen vaker ongeorganiseerde hechting, wat agressie
kan voorspellen.
- Tienermoeders krijgen vaak weinig emotionele steun van hun families of de vader van
de baby, wat de hechting verder bemoeilijkt.
- Effect van depressie op moeders
o Depressieve moeders hebben vaak negatieve interacties met hun baby's.
o Kinderen van depressieve moeders ontwikkelen vaak emotionele disregulatie
en verminderde cognitieve functies.
Uitvoering van het CFC Project:
- Doel: hechting versterken tussen moeder en kind door positieve aspecten van
interacties tussen kind en moeder te bevorderen.
o Dit omvat observatie van zelfregulatie, blik, gezichtsuitdrukkingen, aanraking
en vocalisaties.
o Verzorgers worden gestimuleerd om na te denken over de emotionele en
mentale staat van hun kind.
- Videointerventie: CFC maakt gebruik van videobeelden om de interacties tussen
verzorgers en hun kinderen vast te leggen.
o Verzorgers spelen 10 minuten vrij met hun kind, zoals ze dat thuis zouden
doen, terwijl dit wordt gefilmd.
o In een daaropvolgende sessie bekijken de verzorger en de therapeut samen
de beelden en bespreken deze zonder oordeel.
o De nadruk ligt op de positieve interacties in plaats van op kritiek of educatie.
o Dit helpt een therapeutische alliantie op te bouwen en bevordert reflectie bij
de verzorger.
Theoretische Basis van CFC
- Centraal staat Tronick's theorie van "rupture and repair", waarin interactieherstel
essentieel is voor ontwikkeling.
