Dit document bevat uitgebreide aantekeningen van de colleges die horen bij deeltentamen 2 van KNP van collegejaar 2024/2025.
(De Engelse colleges hebben Engelse aantekeningen.)
Succes!
Inhoud
Hoorcollege 1: Epilepsie (30-09).............................................................................................................. 5
Leerdoelen ........................................................................................................................................... 5
Studiemateriaal ................................................................................................................................... 5
Epileptische aanvallen ......................................................................................................................... 5
Kenmerken epileptische aanval ....................................................................................................... 5
Gevolgen epileptische aanval .......................................................................................................... 5
Hoe te handelen bij een aanval van iemand anders ....................................................................... 5
Geschiedenis ....................................................................................................................................... 6
Epilepsie .............................................................................................................................................. 6
Definitie ........................................................................................................................................... 6
Epilepsie: de feiten .......................................................................................................................... 7
Achtergrond van epilepsie ............................................................................................................... 8
Diagnose .......................................................................................................................................... 8
Classificatie ...................................................................................................................................... 8
Pathologie (bij temporaalkwab epilepsie) ......................................................................................... 10
Ontwikkeling van epilepsie ............................................................................................................ 11
Therapie............................................................................................................................................. 12
Achterliggende mechanismen ....................................................................................................... 12
Klinische praktijk ............................................................................................................................ 14
Farmacoresistentie ........................................................................................................................ 16
Epilepsie genezen of voorkomen ................................................................................................... 17
Artikel ............................................................................................................................................ 20
Nieuwe type targets ...................................................................................................................... 21
Hoorcollege 2: Migraine (02-10)............................................................................................................ 24
Migraine mechanismen: hyperexcitabiliteit en pijn pathways .......................................................... 24
Leerdoelen ..................................................................................................................................... 24
Soorten hoofdpijnen...................................................................................................................... 24
Wat is migraine? ............................................................................................................................ 24
Cortical Spreading Depression / Depolarization (CSD) .................................................................. 26
Wat veroorzaakt de ‘blinding’ hoofdpijn? ..................................................................................... 27
Comorbiditeit: migraine en epilepsie ............................................................................................ 28
Effecten van hormonen op migraine – gender en stress ............................................................... 29
Samenvatting ................................................................................................................................. 31
Farmacologische behandeling van migraine ..................................................................................... 31
, Criteria ........................................................................................................................................... 31
Behandeling ................................................................................................................................... 32
Specifieke farmacologische behandeling ...................................................................................... 32
Migraine en hart- en vaatziekten .................................................................................................. 34
Migraine prevalentie in mannen en vrouwen ............................................................................... 36
Conclusie ....................................................................................................................................... 37
Hoorcollege 3: Multiple Sclerose (03-10) .............................................................................................. 38
Leerdoelen ......................................................................................................................................... 38
Cellen van het centrale zenuwstelsel (CNS) ...................................................................................... 38
Typen cellen ................................................................................................................................... 38
Bloed-hersen barrière (BBB) .......................................................................................................... 39
Multiple Sclerose ............................................................................................................................... 40
Symptomen ................................................................................................................................... 40
Verloop en pathologie ................................................................................................................... 40
Laesies over tijd ............................................................................................................................. 41
MRI en MS ..................................................................................................................................... 42
Uitdagingen ................................................................................................................................... 42
RRMS versus progressieve MS ....................................................................................................... 43
Mogelijke oorzaken van MS........................................................................................................... 45
Lipide mediatoren in de oplossing van neuro-inflammatie............................................................... 48
Hoorcollege 4: Depressie (07-10) .......................................................................................................... 50
Introductie en epidemiologie ............................................................................................................ 50
Wat is een depressie?........................................................................................................................ 50
Criteria voor depressie .................................................................................................................. 50
Epidemiologie en prevalentie unipolaire depressie ...................................................................... 51
Subtypen major/unipolaire depressie ........................................................................................... 51
Periodieke depressies .................................................................................................................... 51
Bipolaire (depressie) stoornis ........................................................................................................ 52
Behandeling van depressie ................................................................................................................ 52
Pathofysiologie van depressie ....................................................................................................... 52
NICE depression guideline voor behandeling................................................................................ 53
Depressie en het serotoninesysteem ................................................................................................ 53
Typen anti-depressiva .................................................................................................................... 54
Risicofactoren & GxE interacties........................................................................................................ 56
Diermodellen ..................................................................................................................................... 58
Andere factoren die een rol spelen ............................................................................................... 59
,Hoorcollege 5: Neuropsychiatrie en Schizofrenie (08-10) ..................................................................... 61
Wat is neuropsychiatrie? - Schizofrenie als voorbeeld ...................................................................... 61
Patiënt types .................................................................................................................................. 61
Schizofrenie ................................................................................................................................... 62
Biomarkers ..................................................................................................................................... 64
Samenvatting deel 1: ..................................................................................................................... 64
Neurobiologie van schizofrenie ......................................................................................................... 64
Dopamine hypothese van schizofrenie ......................................................................................... 64
Glutamaathypothese ..................................................................................................................... 66
Nieuw medicijn .............................................................................................................................. 66
Samenvatting deel 2 ...................................................................................................................... 67
Cognitief functioneren bij schizofrenie ............................................................................................. 67
Excitatie / Inhibitie balans bij schizofrenie .................................................................................... 67
Samenvatting deel 3 ...................................................................................................................... 68
Hoorcollege 6: Depressie en hersenstimulatie (09-10) ......................................................................... 69
Neuropsychologische aspecten van depressie .................................................................................. 69
1. Psychopathologie als comorbiditeit bij neurologische aandoeningen ................................ 69
DSM 5 Unipolaire Depressieve stoornis ........................................................................................ 69
Kwetsbaarheidsfactoren ................................................................................................................ 70
Neurale correlaten......................................................................................................................... 70
Cognitieve tekorten ....................................................................................................................... 71
Depressie bij Mild Cognitive Impairment ...................................................................................... 73
Transcranial Magnetic Stimulation .................................................................................................... 73
Wat is TMS? ................................................................................................................................... 73
Hoe werkt TMS? ............................................................................................................................ 74
Wanneer / voor wie kan TMS worden ingezet? ............................................................................ 74
Hoe wordt TMS uitgevoerd?.......................................................................................................... 74
Wat zijn de voordelen en nadelen van TMS? ................................................................................ 76
Deep Brain Stimulation...................................................................................................................... 76
Cognitieve effecten ........................................................................................................................ 77
Elektroconvulsie Therapie ................................................................................................................. 77
Introductie ..................................................................................................................................... 77
Cognitieve bijwerkingen ................................................................................................................ 78
Preventie van cognitieve bijwerkingen.......................................................................................... 79
Hoorcollege 7: Huntington, Parkinson Spectrum (10-10) ..................................................................... 80
Huntington’s disease ......................................................................................................................... 80
, Diagnosis........................................................................................................................................ 80
Epidemiology and risk factors ....................................................................................................... 80
Molecular genetics and pathophysiology ...................................................................................... 81
Clinical features ............................................................................................................................. 82
Treatment approaches .................................................................................................................. 83
Current research and future directions ......................................................................................... 83
Summary ....................................................................................................................................... 84
Parkinson’s disease ............................................................................................................................ 84
Diagnosis........................................................................................................................................ 84
Epidemiology and risk factors ....................................................................................................... 85
Clinical features ............................................................................................................................. 85
Pathology ....................................................................................................................................... 86
Treatment ...................................................................................................................................... 88
Summary ....................................................................................................................................... 89
Hoorcollege 8: Angststoornissen en Pijn (14-10) .................................................................................. 90
Pain perception and pharmacological treatments for pain ............................................................... 90
Neurophysiology of pain perception ............................................................................................. 90
Pharmacological treatment of pain (opioid receptors) ................................................................. 96
Consequences for addiction and substance abuse ....................................................................... 99
Anxiety and pharmacological treatments for anxiety ..................................................................... 101
What is anxiety and anxiety disorders? ....................................................................................... 101
How could GABA modulators be used to treat these disorders? ................................................ 104
,Hoorcollege 1: Epilepsie (30-09)
Leerdoelen
• Kennis en inzicht hebben:
o Classificatie en pathofysiologie epilepsie
o Mechansimen van farmacoresistentie
o Werkingsmechanismen anti-epileptica
o Nieuwe behandelstrategieën
Studiemateriaal
• Kessels HS 15
• Artikel uit Perusall
Epileptische aanvallen
Kenmerken epileptische aanval
• Aanval komt (meestal) onverwacht (niet altijd; soms een aura eerst)
• Ongecontroleerde bewegingen:
o Spierkrampen
o Spierschokken
• Daling van bewustzijn (bewusteloosheid)
• Verstoorde spraak
• Incontinentie
Gevolgen epileptische aanval
• Cognitieve problemen
• Verwondingen
• Beperkingen in activiteiten (zoals autorijden, werken, sporten)
• Kwaliteit van leven wordt lager gewaardeerd door mensen met aanvallen
• Psychische en sociale problemen (zoals depressie / angst)
• Sociale isolatie
Hoe te handelen bij een aanval van iemand anders
• Na aanval stabiele zijligging om luchtwegen vrij te houden (let op speeksel in mond)
• Gedrag in de gaten houden en aanval timen: meer dan 5 min → ambulance bellen
• Blijf rustig
• Zorg ervoor dat de persoon zichzelf niet kan bezeren (bescherm het hoofd vooral)
• Verwijder knellende kleding
• Niets tussen de tanden stoppen
• Bewegingen niet tegenhouden
• Zie evt. YouTube filmpje op slide 7.
,Geschiedenis
Rond 500 voor Christus is in een kleitablet in Babylonië een vallende ziekte met toevallen beschreven.
Er werd beweerd dat dit door bovennatuurlijke krachten kwam. Er stonden ook namen van goden bij.
Hippocrates constateerde dat er iets mis is in het brein en geen heilige ziekte is. Hij dacht dat er slijm
in het brein zat.
“Epilambanein”(Grieks): “overvallen worden bij toeval”
Hij beschreef het als: rillingen, verlies van spraak, moeite met ademhalen, samentrekking van het
brein, bloedcirculatie stopt, uitscheiding van slijm.
In de Middeleeuwen werd je soms vereerd als je epilepsie had en soms juist op de brandstapel werd
gegooid. In bepaalde landen in bijvoorbeeld Afrika wordt er nog steeds soms gedacht dat mensen
met epilepsie heksen zijn.
Ook recentelijk in Europa voelen mensen met epilepsie zich gestigmatiseerd. Ze hebben bijvoorbeeld
meer moeite met een baan vinden, etc. Ze voelen zich niet gelijk behandeld.
Pas eeuwen na Hippocrates:
• 1857: bromide als medicijn
• 1873: Jackson zei dat het te maken had met elektrische ontladingen in het brein (toen wist
men er pas wat meer over)
Epilepsie
Definitie
“Epilepsy is a disorder of the brain characterized by an enduring predisposition to generate epileptic
seizures, and by the neurobiologic, cognitive, psychological, and social consequences of this
condition.”
Het is dus niet alleen het hebben van de aanvallen, maar ook de verschillende soorten gevolgen. Het
is dus meer dan wat er gebeurt in het brein. Wat er gebeurt in het brein, merkt de patiënt bijna nooit
(door bewustzijns-/geheugenverlies), maar andere gevolgen wel.
“Epilepsy is defined by any of the following conditions:
1. At least 2 unprovoked seizures occurring more than 24 hours apart
2. Diagnosis of epilepsy syndrome
3. One unprovoked seizure and a probability of further seizures of at least 60% over the next 10
years”
Bovenstaande definitie staat ook in het boek (in het Nederlands).
Unprovoked (punt 1) wil zeggen dat het niet uitgelokt is. Een aanval kan opgewekt worden door te
veel alcohol of lichtflitsen bijvoorbeeld, maar dan is het nog niet gelijk epilepsie, want dit is niet
unprovoked.
Punt 3: hoe weet je wat de kans is op een volgende aanval en of deze dus hoger is dan 60%? Dit kan
bijvoorbeeld bepaald worden door te kijken naar genetica of hoe het voorkomt in de familie. Ook kan
er gekeken worden naar mate van hersenbeschadiging na letsel. Dit kan een voorspeller zijn wat voor
soort epilepsie het is.
,Aanval
Aanval (seizure) = de klinische manifestatie van een abnormale en excessieve ontlading van een groep
hersencellen
Epilepsie: de feiten
Death rate is hoger doordat een aanval bijvoorbeeld door kan slaan naar de hersenstam waar vitale
functies als hartslag en ademhaling geregeld worden. Ook kunnen er tijdens een aanval ernstige
verwondingen optreden. Ook kan het komen door:
• SUDEP (sudden unexpected death in epilepsy)
• Langdurige aanval: status epilepticus
• Zelfmoord (na depressie)
• Ongevallen (verdrinking, val, verkeersongeval, verbranding, etc.)
• Epilepsie chirurgie
Incidentie: aantal nieuwe gevallen per levensjaar per 1000 mensen
Incidentie is vooral bij kinderen en oudere mensen.
Prevalentie: aantal gevallen per levensjaar per 1000 mensen
De prevalentie stijgt met de leeftijd. Rond de tienerleeftijd en
jongvolwassenen stabiliseert het even en dan stijgt het weer.
Een andere manier om te kijken naar epilepsie is via DALYs: disability-
adjusted life years. Dit zijn levensjaren gecorrigeerd voor beperkingen.
1 DALY = 1 levensjaar.
Voor epilepsie is er vooral een grote last voor kinderen /
jongvolwassenen. Bij beroertes of hersenvliesontstekingen zijn er
soms wel aanvallen binnen een jaar, dus die moeten er ook nog bij
opgeteld worden.
, Achtergrond van epilepsie
Communicatie hersencellen gaat via neurotransmitters:
- Excitatoir (activerend)
- Inhibitoir (remmend)
Er wordt soms gesteld dat er bij epilepsie een verstoring in de balans tussen excitatie en inhibitie is.
Er wordt gezegd dat er te weinig GABA en te veel glutamaat is, maar dit is te simplistisch.
Er kan bijvoorbeeld dat er meer inhibitie is, maar door de projecties kan er disinhibitie optreden
waardoor er een aanval kan ontstaan. Inhibitie verhogen zal dus niet de eenvoudige oplossing zijn.
Er is een kans om het netwerk te verstoren wat leidt tot een aanval, maar dit is niet altijd zo. Het
grootste deel van de tijd zal je er geen last van hebben.
Zie evt. afbeelding slide 20.
Diagnose
Welke mogelijkheden zijn er?
- Video en EEG (MEG)
- Beeldvorming: MRI (CT/SPECT/PET)
- Aanvullend onderzoek met bloed:
o Genetica
o Antilichamen (bepaalde antilichamen vallen ionkanalen aan bij een bepaalde vorm
van epilepsie)
o Parasieten (kunnen brein meer exciteerbaar maken)
o Hormonen (kan tijdens de cyclus van vrouwen bijvoorbeeld meer aanvallen
veroorzaken)
o Metabolisme
Classificatie
Het nieuwste systeem van classificaties:
(Staat ook in boek.)
Stap 1: Type aanval
• Focaal: de seizure focus is gelimiteerd tot 1 hemisfeer
• Gegeneraliseerd: de aanval verspreidt zich zeer snel over beide hemisferen
(bilateraal)
• Onbekende oorsprong
Een focale aanval begint klein (altijd in hetzelfde gebied). Het kan soms wel verspreiden
naar gebieden die functioneel verbonden zijn en dichtbij liggen. In sommige gevallen kan
het wel verspreiden naar de andere kant, maar dat kost tijd. Dan is het een bilaterale
aanval.
Bij een focale aanval die altijd op dezelfde plek begint, zal altijd als eerst hetzelfde gedrag
te zien zijn (bijv. altijd eerst rechterhand).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dominiquegouwentak. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
