Uw personeel zorgt voor de ander, wij zorgen voor uw personeel
Onderzoek naar factoren die het bespreekbaar maken van slaapproblemen in ziekenhuizen beïnvloeden
Nijmegen, 21 maart 2024
,2
Inleiding.................................................................................................................................................3
Onderzoek.............................................................................................................................................6
Resultaten vanuit de gedragslens ‘gewoonten en impulsen’.............................................................6
Resultaten vanuit de gedragslens ‘weten en vinden’........................................................................8
Resultaten vanuit de gedragslens ‘zien en beseffen’.......................................................................12
Resultaten vanuit de gedragslens ‘willen en kunnen’......................................................................15
Resultaten vanuit de gedragslens ‘doen en blijven doen’................................................................20
Conclusie.............................................................................................................................................23
Belangen en ethische aspecten...........................................................................................................25
Advies..................................................................................................................................................26
Literatuurlijst.......................................................................................................................................27
Bijlagen................................................................................................................................................29
Bijlage A: Aanpak onderzoek...........................................................................................................29
Bijlage B: Codeboom vanuit de gedragslens ‘gewoonten en impulsen’...........................................31
Bijlage C: Codeboom vanuit de gedragslens ‘weten en vinden’.......................................................31
Bijlage D: Codeboom vanuit de gedragslens ‘zien en beseffen’.......................................................33
Bijlage E: Codeboom vanuit de gedragslens ‘willen en kunnen’......................................................35
Bijlage F: Codeboom vanuit de gedragslens ‘doen en blijven doen’................................................38
Bijlage G: Conceptmap patronen van codes vanuit de gedragslens ‘willen en kunnen’..................40
Bijlage H: Belanghebbendenanalyse................................................................................................41
Bijlage I: Opdracht practicum literatuur zoeken uit libguide studiecentrum...................................46
,3
Inleiding
Slaap is van groot belang voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid
van de mens. Het herstelt en onderhoudt onze zenuwcellen, wat belangrijk is voor het
functioneren van de hersenen (Huffington, 2016). Slaapproblemen hebben dan ook grote
gevolgen voor het functioneren en welzijn en worden geassocieerd met een verhoogd risico
op gezondheidsproblemen. Uit het onderzoek van PGGM&CO (2023) is gebleken dat 46%
van de medewerkers in de zorg aangeeft problemen met in- of doorslapen te ervaren. Slechts
6% van de zorgmedewerkers bespreekt deze slaapproblemen met zijn of haar werkgever.
Ruim twee derde van de mensen met slaapproblemen geeft aan dat zij deze slaapproblemen
wel zouden willen bespreken met collega's en leidinggevenden, maar het gevoel heeft dat er
binnen de zorgsector weinig begrip of interesse naar is en ervaren dus niet de gelegenheid om
over slaapproblemen te praten. De 6% van de zorgmedewerkers die hun slaapproblemen wél
bespreken met hun werkgever, stellen dat het bespreken van de slaapproblemen een gunstig
effect heeft. Zo geven ze aan zich gesteund en geholpen te voelen. Betrokkenheid van de
werkgever wordt dus als zinvol ervaren.
Slaapproblemen kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder stress,
hormonale verandering en werkdruk. Zo wordt zorgpersoneel regelmatig geconfronteerd met
mentaal belastende gebeurtenissen (werkdruk). Daarnaast wordt van zorgpersoneel verwacht
dat zij diensten draaien met verschillende tijden, wat invloed heeft op de hormonale
huishuiding. Deze factoren maken zorgpersoneel bijzonder vatbaar voor slaapproblemen.
Goede slaap is echter van grote invloed op de duurzame inzetbaarheid van
zorgpersoneel, wat verwijst naar de mate waarin werknemers in staat zijn om hun huidige en
toekomstige werk uit te voeren, terwijl ze gezond en gemotiveerd blijven. Dit omvat drie
belangrijke elementen: Vitaliteit, wat betrekking heeft op de gezondheid, energie en
, 4
veerkrachtigheid van werknemers, fit en onvermoeibaar zijn, waardoor men met groot
doorzettingsvermogen kan blijven werken (Schaufeli & Bakker, 2007); Werkvermogen, wat
verwijst naar de fysieke, psychologische en sociale capaciteit om te werken (Ilmarinen et al.,
2005); Employability, wat op het vermogen om nu en in de toekomst verschillende
werkzaamheden en functies te blijven vervullen duidt (Van Vuuren, 2011). De afname in
vitaliteit als gevolg van slaapproblemen kan resulteren in vervroegde mortaliteit,
cardiovasculaire ziekten, overgewicht en ontstekingen (Luik, 2019). Daarnaast kan
slaaptekort leiden tot een verminderd werkvermogen door cognitieve problemen, zoals
geheugenverlies en concentratieproblemen, wat kan uitmonden in verminderde prestaties
(PGGM&CO 2023). Tot slot kan een slaaptekort een significante invloed hebben op het
werkplezier ofwel employability van werknemers, doordat het kan leiden tot problemen in de
sociale omgang, stemmingsproblemen, irritatie, gebrek aan motivatie en energie (Luik, 2019).
Slaapproblemen hebben dus een negatieve impact op alle aspecten van de duurzame
inzetbaarheid. Daarnaast hebben medewerkers met slaapproblemen 1.7 keer meer kans op
uitval en verzuim dan medewerkers zonder slaapklachten (Ten Arve & Lubbers, 2020).
Om een bijdrage te leveren aan het proces van duurzame inzetbaarheid van
zorgpersoneel, hopen wij door middel van deze gedragsanalyse te detecteren wat maakt dat er
een drempel zit in het bespreken van slaapproblemen onder zorgpersoneel. Wij richten ons
specifiek tot het bespreekbaar maken van slaapproblemen omdat dit een gedragsmatige, en
daarmee beïnvloedbare factor is. Mooren & Schoorl (2006) benadrukken het belang van
praten door te stellen dat simpelweg het bespreken van problemen al verlichting kan geven,
doordat het mogelijkheden biedt tot het ervaren van verbondenheid en sociale steun.
Daarnaast tonen Dørheim et al. (2009) aan dat het bespreken van slaapproblemen een opstapje
kan zijn voor het onderzoeken van de oorzaak van het probleem, waardoor het bespreekbaar
maken van slaapproblemen de eerste stap vormt naar het oplossen ervan. Wij hopen dan ook