Samenvatting Kopmels T (2016) Verhalen vertellen en vragen stellen. Vakdidactiek
levensbeschouwing en Geestelijke Stromingen, Groningen, Noordhoff Uitgevers, ISBN 978-90-01-
80935-5
Hoofdstuk 1, blz.14-26; hoofdstuk 3, blz.50-78; hoofdstuk 4, blz.88-113; hoofdstuk 5, blz. 125-135
Hoofdstuk 1
1.1 leraar met hart en ziel
Je hart is de plek waar je geraakt wordt, waar je gevoel leeft. Wat je hart je ingeeft biedt je inzicht in
hoe je wilt handelen, is een kompas om te weten wat je moet doen. Je hart is een thermometer voor
je gevoel, voor je beleving.
We zien de ziel als kern van wie jij bent. Je ziel is wat jou maakt, wat jij precies bent. Je ziel is je
identiteit; wie jij ten diepste bent. Je ziel is de plek waar jouw authenticiteit, ofwel eigenheid en
echtheid zit. Je ziel is als je adem, het is je levensbron en het is je kracht. Je ziel is letterlijk je
inspiratie: als je geïnspireerd bent, dan ben je bevlogen, voel je kracht en energie om dingen te
doen. Als je inspiratie of bezieling ervaart, kun je je ziel leggen in wat je doet. Als aan het licht komt
dat wat jij doet, weerspiegelt van wat jou ten diepste beweegt, kunnen kinderen zich laten
inspireren door jou en ontdekken wat hen zelf inspireert.
Bezielde leraar: leerkracht die iemand is, ergens voor staat, die zijn identiteit voor leerlingen
zichtbaar maakt.
levensbeschouwing: jouw hoogst persoonlijke ‘kijk op het leven’. (iedereen ontwikkelt een
levensbeschouwing door wat hij meemaakt en hoe hij daar betekenis aan geeft. In die betekenis is er
geen onderscheid tussen wat jou inspireert en wat je de moeite waard vindt.
1.2 wat is levensbeschouwing?
De persoonlijke levensbeschouwing, waarin je een visie hebt op wat het leven voor jou de moeite
waard maakt, zou je kunnen zien als een verhaal waarin jij vertelt hoe jij tegen het leven aankijkt.
Het gaat niet over feiten, het gaat erover hoe jij het interpreteert.
levensbeschouwelijke ontwikkeling: het proces van steeds opnieuw betekenis geven aan de wereld
om je heen. Deze ontwikkeling gaat je leven lang door en je levensbeschouwing is dus nooit af.
levensvragen
- hebben een universeel karakter. Mensen hebben zichzelf deze vragen in alle tijden gesteld
en mensen stellen zich deze vragen overal ter wereld.
- zijn vragen waarop geen eenduidig antwoord bestaat. Iedereen vormt zijn eigen ‘antwoord’
op deze vragen en dat antwoord staat niet vast, maar verandert in de loop van je leven.
Levensbeschouwing (of stroming): samenhangend pakket van verhalen, bronnen en ideeen als
gebruiken, tradities en rituelen, die samen een antwoord vormen op levensvragen.
1.3 waarom is dit boek er?
Geestelijke Stromingen (hoofdletter): het verplichte kennisgebied op de basisschool.
Burgerschapsvorming: kinderen leren actief deel te nemen aan de democratische samenleving en
op een respectvolle, kritische, open manier om te gaan met alle culturele en religieuze verschillen
die ze daarin tegenkomen.
, 1.4 hoe zit dit boek in elkaar?
doel van het boek:
- als toekomstig leerkracht is het belangrijk dat je bewust bent van je eigen
levensbeschouwelijke identiteit en hoe die jouw doen en laten beïnvloedt.
- Je moet voor de klas leerlingen begeleiden in het ontwikkelen van hun levensbeschouwelijke
identiteit, zodat ook leerlingen kunnen ontdekken wat hen inspireert en onderzoeken hoe ze
tegen het leven aankijken. Je kunt niet neutraal voor de klas staan, je moet eerst zelf
uitzoeken hoe je tegen het leven aankijkt voordat jij de leerlingen kunt begeleiden.
Hoofdstuk 3
3.1 doelen van levensbeschouwelijk leren
levensbeschouwelijk leren: het proces van bewust ontwikkelen van een eigen persoonlijke
levensbeschouwing. Hier wordt zowel het leren door leerlingen als het begeleiden van dit proces
door leerkrachten bedoeld. Het is een voortdurende cyclus die als volgt gaat
dialoog -> persoonlijke betekenis ontdekken -> dialoog -> persoonlijke betekenis bijstellen.
Bij het proces van betekenis geven ga je in interactie met je omgeving dit proces bewust begeleiden.
Dit doe je door:
● het actief in gang te zetten
● het specifiek te gaan begeleiden
● er nieuwe impulsen aan te geven
Je maakt het impliciete proces van levensbeschouwelijke ontwikkeling expliciet. Door het expliciet te
maken kun je als leerkracht die betekenisgeving verbreden, verdiepen en verrijken. Bij
levensbeschouwelijke leren brengen we dit proces van betekenis geven aan het licht; we maken het
bewust. Het betekenis geven aan een situatie is als ware een nieuwe indruk aan een kapstokje
hangen.
Betekenis geven is de wijze waarop wat er van buiten op jou af komt, bij jou binnenkomt en welke
waarde je hieraan toekent.
3 doelen van levensbeschouwelijk leren
- persoonlijke betekenis ontdekken -> de sleutel voor de begeleiding van de ontwikkeling van
een levensbeschouwing voor kinderen. ‘De ontwikkeling van een levensbeschouwelijke
identiteit’.
- omgaan met (levensbeschouwelijke) verschillen. Als leraar moet je het proces waarin
leerlingen met elkaar uitwisselen over verschillen in goede banen te leiden en verder te
verdiepen. Daarmee maak je mogelijk dat leerlingen niet alleen zichzelf, maar ook elkaar
beter verstaan. Bovendien bied je leerlingen in de gelegenheid zich met elkaar te verbinden.
(dit doel draagt ook bij aan de doelen van burgerschapsvorming)
- thuisraken in levensbeschouwelijke verhalen. Verbindt persoonlijke betekenisgeving aan
universele bronnen, tradities en praktijken op het gebied van betekenisgeving. We gaan er
