Dit is een overzichtssamenvatting van alle stof van het vak Sanctierecht (OZP). Ik heb tabellen gemaakt waar handig en schematisch de verschillende sancties worden weergegeven. Ook de stellingen van de werkgroepen staan hierin beschreven en de geschiedenis van ons Nederlands Sanctiestelsel.
WEEK 1: definitie sanctierecht & historie sanctierecht
Definitie sanctierecht:
Sanctierecht = het geheel van alle strafrechtelijke regels, doelen, dogmatiek (kabinetsbeleid,
maatschappelijke opinie) / oplegging en tenuitvoerlegging van sancties
Sanctie = reactie op een normschending
● Sancties is ruimer dan straffen, maar niet alle sancties zijn straffen
Historie sanctierecht: 5 periodes van 1886 - vanaf 1985
1. 1886:
Relatief mild (geen dood- en lijfstraffen), vrijheidsstraf centrale rol, nadruk op straffen en niet op
maatregelen, straftoemetingsvrijheid rechter
Invoering van strafwet had twee functies:
1. Maatschappelijke beheersingsfunctie: generale preventie uitoefenen
2. Machtsnormerende functie: door bestraffen willekeurig overheidsoptreden voorkomen
➢ Straf was gericht op vergelding
○ Maar: nooit meer straf dan dat je verdient
○ Klassieke proportionaliteitsbeginsel: altijd een bovengrens aan de straf
➢ Bijzonderheden:
○ 3 hoofdstraffen: gevangenisstraf (misdrijven), hechtenis en geldboete
(overtredingen)
○ Eén maatregel: plaatsing in gesticht
○ Invoering voorwaardelijke invrijheidstelling
○ Geen geloof in gedragsbeïnvloeding en korte vrijheidsstraf
○ Cellulair stelsel: gedetineerde moest tot inkeer komen
➢ 1915: invoering voorwaardelijke veroordeling
➢ Maatschappij beveiligen via gedragsbeïnvloeding of onschadelijkmaking dader
➢ Onderscheid tussen gewoonte daders en gelegenheidsdaders
➢ Geen geloof in korte vrijheidsstraf maar stellen van gedragsvoorwaarden
➢ Invoering TBR-maatregel en beveiligingsmaatregel voor gevaarlijke daders (wet op
bewaring beroeps- en gewoontemisdadigers: niet in werking getreden)
➢ Minister kon gedetineerden in gemeenschap plaatsen
3. 1950/1960/1970
➢ Tot 1950: cellulair gevangenisstelsel (= eenzame opsluiting om tot inkeer te komen)
➢ Daarna: Beginselenwet Gevangeniswezen: uitgangspunt werd gemeenschappelijke tul
➢ 1958: onttrekking aan het verkeer
, ➢ Delinquent vatbaar voor resocialisatie
➢ 1983: Wet vermogenssancties/ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
➢ Alternatieven voor korte vrijheidsstraf:
1. Geldboete
2. Dienstverlening > werken in weekend + taakstraf ipv gevangenisstraf ingevoerd
(1989)
➢ 1987: voorwaardelijke invrijheidstelling wordt vervroegde invrijheidsstelling (vrij na ⅔
zonder voorwaarden)
1990- opkomst positie slachtoffer & meer niet-vrijheidsbenemende straffen
➢ 1995: opheffing cumulatieverbod (rechter mocht geen hoofdstraf samen met een andere
hoofdstraf combineren; gold sinds 1886)
➢ Opkomst slachtoffer
○ 1993: invoering schadevergoedingsmaatregel (art. 36f Sr)
○ 2005: invoering spreekrecht
○ 2020: invoering mogelijkheid tot gijzeling bij niet-betaling
Meer niet-vrijheidsbenemende straffen
➢ 1999: invoering Penitentiaire beginselenwet, introductie penitentiair programma
➢ 2001: Invoering Wet Taakstraffen: taakstraf wordt zelfstandige hoofdstraf
➢ Ontwikkeling drang- en dwangmodaliteiten voor persoonsgerichte aanpak van
(verslaafde) veelplegers
○ SOV-drang
○ SOV-dwang
○ ISD-maatregel
Vanaf 2012: opkomst vrijheidsbeperkende sanctiemodaliteiten
➢ Gebiedsverbod, contactverbod, meldplicht
➢ Wet voorwaardelijke sanctiemodaliteiten: bijzondere voorwaarden
➢ 2018: Wet langdurig toezicht: langdurig toezicht op ex-delinquenten → GVM-
maatregel
○ Beveiligingsmaatregel ter gedragsbeïnvloeding en vrijheidsbeperking na TBS of
gevangenisstraf
Jaartallen:
1901: invoering Kinderwetten met aparte jeugdsancties
1915: invoering voorwaardelijke straf
1928: invoering TBR-maatregel (nu TBS)
1958: onttrekking aan het verkeer
1983: Wet vermogenssancties/ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
1987: voorwaardelijke invrijheidstelling wordt vervroegde invrijheidstelling (zonder v.w.)
1993: schadevergoedingsmaatregel
1995: opheffing cumulatieverbod hoofdstraffen
1999: Penitentiaire beginselenwet
2001: Wet Taakstraffen
2004: ISD-maatregel
2005: spreekrecht slachtoffers en nabestaanden
2008: herinvoering voorwaardelijke invrijheidsstelling
2010: wetsvoorstel Forensische zorg
2012: Wet vrijheidsbeperkende maatregel
, 2012: Wet voorwaardelijke sanctiemodaliteiten
2018: Wet langdurig toezicht (ex-delinquenten)
2020: mogelijkheid tot gijzeling bij niet-betaling
Resocialisatiebeginsel (art. 2 lid 2 penitentiaire beginselenwet)
‘’Met handhaving van het karakter van de vrijheidsstraf of de vrijheidsbenemende maatregel
wordt de tenuitvoerlegging hiervan zoveel mogelijk dienstbaar gemaakt aan de
voorbereiding van de terugkeer van de betrokkene in de maatschappij.’’
Het beginsel drukt uit dat het leedtoevoegende karakter van de straf bestaat uit het
benemen van vrijheid, terwijl de uitvoering van de straf in het teken moet staan van de
terugkeer in de samenleving, voor zover dat zich met een verantwoorde tenuitvoerlegging
verhoudt.
Hoofdstuk 2:
In Scoppola t. Italie heeft het EHRM geoordeeld dat het ‘lex mitior’ in artikel 7 EVRM
besloten ligt. Bij een tussentijdse wetswijziging moet de voor de verdachte gunstigste
bepaling worden toegepast
● Dit geldt niet als de wetswijziging slechts betrekking heeft op de tenuitvoerlegging
van de sanctie, vb bij tbs met voorwaarden
Straftoemetingsvrijheid
● De rechter heeft tegenwoordig een grote straftoemetingsvrijheid
● De wetgever geeft de rechter weinig richtsnoeren
● Nadeel: grote straftoemetingsvrijheid kan het risico meebrengen dat consistentie in
de straftoemeting in het gedrang komt
○ Aanzienlijke verschillen in straftoemeting
● Voordeel: het beperken van de straftoemetingsvrijheid kan het gevaar meebrengen
dat geen recht wordt gedaan aan individuele bijzonderheden van de zaak
● Voor het OM zijn wel richtlijnen opgesteld, maar niet voor de rechter (dit omdat de
rechter onafhankelijk dient te zijn)
● Rechter heeft ook de mogelijkheid om geen straf of maatregel op te leggen (art. 9a
Sr)
Ongelijkheden in straftoemeting wegnemen:
1. Gegevensbank Informatie over de Straftoemeting: databank ontwikkeld om rechter
meer inzicht te geven in de hoogte van opgelegde straffen in soortgelijke zaken
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmavanrijn1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,98. Je zit daarna nergens aan vast.
