Stof:
Tekstboek blz 200-215 (+KA 21,22,24)
Tekstboek blz 58-64 (+kopie KA 15,16,17)
Powerpoints/aantekeningen
Samenvatting kenmerkende aspecten 7-17
Grieken & Romeinen 0-500
Monniken & ridders 500-1000
Monniken voor christelijke en klassieke cultuur, ridders Germaanse strijders voor het
politieke gezag.
Steden & staten 1000-1400
7 Romeinen en Germanen
Aan de grens van het Romeinse Rijk in Noordwest-Europa woonden Germaanse stammen.
Minder ontwikkeld dan de Romeinen: geen schrift, geen wetenschap. Ze volgden hun
‘goddelijke’ heerser. Ze stonden bekend als vechtersbazen. Daarom werden ze door
Romeinen gebruikt als strijders.
Romeinse cultuur oefende grote aantrekkingskracht uit op Germanen. Ze sloten
overeenkomsten waarmee de Germanen in het Romeinse Rijk mochten wonen. Maar het
Romeinse Rijk werd zwakker, Germaanse strijdgroepen trokken tussen 400-500 verder het
Rijk binnen en namen het gezag over, wat het einde van het West-Romeinse Rijk betekende.
8 Jodendom en christendom
Romeinen veroverden Palestina waar het monotheïstische Joodse volk woonde.
Monotheïsme is algemener, gaat om goed en kwaad. Polytheïsme gaat om offers brengen tot
bepaalde goden, die over iets specifieks gaan. Romeinen konden wel verdragen dat Joden
andre god aanbidden, zij zijn toch van mening dat er veel goden zijn. Andersom is dat niet zo.
Joden volgden Jezus, die later door de Romeinen werd gekruizigd. Jezus zou de zoon zijn van
god. Rond 300 werd het Christendom zo belangrijk dat het de officiële godsdienst werd van
het Romeinse Rijk. Na de val van het West-Romeinse Rijk bleef het Christendom in stand.
Christelijke bisschoppen kregen een sleutelrol in het bestuur van voormalig Romeinse
steden.
, 9 De kerstening van Europa
Toen de Germanen de leiding overnamen waren ze niet christelijk. Maar ze werden bekeerd,
want het volk was christelijk en hoger ontwikkeld. Die bekering kwam vam beide kanten.
Monniken hielden zich bezig met verspreiding van christelijk-romeinse traditie en leefden
afgezonderd in een klooster. Sommigen trokken als missionarissen rond om mensen
(Germanen) te bekeren. Dit lukte ook goed, alle Germanen werden christelijk.
Monniken, priesters en bisschoppen werden een stand boven het gewone volk, omdat ze
intellectuele leiders waren met groot aanzien en invloed. Zij konden als enigen schrijven en
hadden daarom alle controle over de aanwezige kennis. Deze stand heette de geestelijkheid.
10 De islam
In de 7e eeuw ontwikkelde een variant op het joden- en christendom: de islam. Gesticht door
Mohammed, laatste van reeks profeten die boodschappers van God waren. Eerdere
belangrijke profeten waren Abraham, Mozes en Jezus.
Islam was het niet eens met de drie-eenheid (vader, zoon en heilige geest). Er was echt maar
1 god. Islam was een voortzetting en verbetering van joden- en christendom, dus de koran is
grotendeels overgenomen van de bijbel.
Verspreiding van islam gebeurde door heilige oorlog (jihad). Bij islamieten is politiek en
geestelijk gezag niet gescheiden, dus er ontstond een groot islamitisch-arabisch rijk. Joden en
christenen werden er met respect behandeld, islam kwam er immers uit voort, andere
godsdiensten vonden ze ongelovig en dus minderwaardig.
11 Hofstelsel en horigheid
Relatieve veiligheid en orde van het Romeinse Rijk viel weg, en het land werd verdeeld in
grote zelfvoorzienende hoven over lokale heersers. Handel over lange afstanden was er
nauwelijks meer. Boeren die op deze grond leefden waren horigen en stonden in dienst van
hun heer. Geld-economie en steden waren vrijwel verdwenen. West-Europa was weer een
landbouwsamenleving geworden.
12 Feodaliteit
Germanen dachten anders over politiek dan Romeinen. Een staat is niet voor de burgers,
maar eigendom van een vorst. Heersers sloten feodale relatie met volgelingen, zoals graven
of hertogen. Die volgelingen waren trouw aan hun heerser en heersten over stukken van het
rijk voor hem. Die volgelingen hadden zelf ook weer volgelingen. Zo ontstond het feodale
stelsel.
Lokale heren hadden net als de geestelijkheid veel aanzien, macht en invloed. Hierdoor
ontstond een tweede boven het gewone volk verheven stand van edelen: de adel.
