College aantekeningen
Hoorcolleges Medische Sociologie (GZW, jaar 2)
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Hoorcolleges Medische Sociologie
[Meer zien]Voorbeeld 5 van de 32 pagina's
Voorbeeld 5 van de 32 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
2 beoordelingen
Door: demihuisman • 4 jaar geleden
Door: lisagzw • 4 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcollegesmedische sociologie
Gezondheidswetenschappen, jaar 2
Inhoud
Hoorcollege 1: Introductie, het bestuderen van de sociale context van ziekte en gezondheid....................................... 2
Case-study: stress/burn-out ......................................................................................................................................... 2
Medische sociologie ...................................................................................................................................................... 3
Praktische zaken ........................................................................................................................................................... 5
Hoorcollege 2: De constructie van lekenkennis ................................................................................................................ 5
Nettleton’s sociologische analyse van… ....................................................................................................................... 5
‘The Healthist Society’ .................................................................................................................................................. 6
Wat is gezondheid? ....................................................................................................................................................... 6
‘Lay Knowledge’ ............................................................................................................................................................ 6
Complementaire kennisbronnen .................................................................................................................................. 7
Het belang van ervaringskennis .................................................................................................................................... 7
Leefstijl .......................................................................................................................................................................... 7
Risk society .................................................................................................................................................................... 8
Hoorcollege 3: Ziekte en medische kennis als sociale constructie ................................................................................... 8
Sociaal-constructivisme ................................................................................................................................................ 9
Voorbeelden ............................................................................................................................................................... 10
Hoorcollege 4: De ervaring van chronische ziekte en handicap ..................................................................................... 11
Ziekenrol en de ontwikkelingen daarvan (functionele benadering) ........................................................................... 11
Ziekteverhalen (interpretatieve benadering) ............................................................................................................. 12
Hoorcollege 5: Disability studies ..................................................................................................................................... 13
Verschillende modellen .............................................................................................................................................. 13
Inhoudelijke speerpunten ........................................................................................................................................... 14
Methoden ................................................................................................................................................................... 14
Hoorcollege 6: Sociale ongelijkheid ................................................................................................................................ 15
Gezondheidsverschillen .............................................................................................................................................. 15
Problemen met meten en categoriseren .................................................................................................................... 16
Theoretische verklaringen voor die gezondheidsverschillen...................................................................................... 16
, Klimaatcrisis en gezondheid(szorg)............................................................................................................................. 17
Hoorcollege 7: Innovative health technology ................................................................................................................. 19
Terugblik sociaal constructivisme ............................................................................................................................... 19
Drie perspectieven op medische technologie ............................................................................................................ 20
Bio-ethiek .................................................................................................................................................................... 21
Hoorcollege 8: Patiëntenrechten en bijzondere doelgroepen, wet Bopz ...................................................................... 22
Wet verplicht GGZ (WVGGZ) ....................................................................................................................................... 22
Drie visies op dwang ................................................................................................................................................... 23
Hoorcollege 9: De patiënt de baas? Patiënt-hulpverlener relaties in juridisch perspectief ........................................... 24
Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) .............................................................................. 25
Hoorcollege 10: De patiënt de baas? Patiënt-hulpverlener relaties in sociologisch perspectief ................................... 26
Begrijpen arts-patiëntrelatie vanuit sociologisch perspectief .................................................................................... 27
Technologie ................................................................................................................................................................. 28
Hoorcollege 11: Het lichaam als sociaal verschijnsel ...................................................................................................... 29
Ontstaan van de sociologie van het lichaam .............................................................................................................. 29
Foucault....................................................................................................................................................................... 30
Bourdieu...................................................................................................................................................................... 30
Elias ............................................................................................................................................................................. 30
Responsiecollege............................................................................................................................................................. 31
1
,Hoorcollege 1: Introductie, het bestuderen van de sociale context van ziekte en
gezondheid
Case-study: stress/burn-out
Kernvragen
- Inhoudelijke afbakening: waar hebben we het over?
- Hoe meet je het voorkomen van mentale druk?
- Hoeveel komt het voor? Andere landen?
- Wat zijn de grootste risico's en beschermende factoren?
- Hoe beleven jongeren zelf de druk?
Verschuiving ziektebeelden
Bepaalde ziektes zoals kanker en hart- en vaatziekten nemen toe in incidentie. Ook nemen psychische stoornissen
toe. We worden steeds rijker, maar we worden niet gelukkiger (= de kwetsbaarheidsparadox).
Maslach definitie (1981): burn-out
Dit is uitputting als gevolg van werk.
Stress heeft niet alleen negatieve effecten. Mensen zeggen dat dit ook bijdraagt aan een goede ontwikkeling. In een
zekere mate is stress ook goed en gezond, stress brengt je tot de beoogde prestatie. Dan is de grote vraag wanneer
stress nog gezond is en wanneer dit ongezond is. Negatieve effecten zijn internaliserende en externaliserende
problemen. Internaliserende problemen zijn emotioneel en externaliserende problemen zijn bijvoorbeeld het
drinken van alcohol. Het kan zich anders uiten bij jongens en meisjes, maar tegelijkertijd is het lastig om het in te
delen op slechts alleen jongens en meisjes. Een belangrijke vraag is, wanneer het een probleem is en wie dit bepaalt.
In principe bepaalt de huisarts wanneer er sprake is van een burn-out, op basis van een scorelijst.
Stress: heeft invloed op welbevinden en gezondheid
Depressie: stoornis (DSM)
Burn-out: niet in DSM, gaat om gezonde mensen → minder taboe op, komt door te hard werken (als je een burn-out
hebt, dan heb je ‘gewoon’ te hard gewerkt) → dit heeft consequenties
2
,Risicofactoren burn-out
Vrouw zijn, erfelijkheid, persoonlijkheidsfactoren (weerbaarheid), fysieke gezondheid
Omgevingsfactoren: kinderen uit niet volledige gezinnen, laag welvaartsniveau, ouders met psychische problemen
Er zijn ook regionale verschillen, doordat de samenleving overal anders in elkaar zit.
Technologie, de oorzaak en/of de oplossing?
- Is stress meetbaar? Wat meet je dan?
- Is sociale media gevaar of de oplossing?
- Biedt technologie de oplossing?
- Er zijn apps die ons helpen om gezond te leven, om te gaan met stress
- Tegelijkertijd zorgt technologie ervoor dat alles sneller en beter moet → kan stress opleveren
Rechten
Bijvoorbeeld het recht om onbereikbaar te zijn → geregeld in Frankrijk, maar ook door bepaalde bedrijven
Rechten geven aan hoe er in de samenleving wordt gekeken naar bepaalde onderwerpen
Mensen zijn aan het nadenken over wat technologie doet met ons leven
Het (maakbare) lichaam
We moeten niet alleen steeds sneller en beter zijn, maar ook steeds mooier → selfie cultuur
Er zijn steeds meer eisen, elke keer weer is er een nieuwe trend die ons moet brengen naar perfectie
Hierdoor is er ook weer een behoefte om af te wijken, om uniek te zijn
Wiens kennis telt?
Er wordt steeds meer zelf gediagnostiseerd, maar ook meer naar de patiënt geluisterd door de arts
Kortom
- Stress, burn-out kunnen niet als louter individueel psychologische/medisch probleem gezien worden
- Stress is ook een maatschappelijk fenomeen
- Het welvaartsniveau, maatschappelijke normen en waarden, mate van taboe, (nieuwe) technologie,
wetgeving spelen ook een rol
Medische sociologie
Hoe komt medische kennis tot stand? Hoe wordt kennis vertaald en toegepast? Welke rol speelt sociale context,
technologie, diversiteit, het lichaam, juridisch kader?
- Academisch redeneren
- Theoretische begrippen begrijpen en kunnen toepassen
Kernbegrippen
- Gezondheid en ziekte zijn ook maatschappelijke verschijnselen
- Medische sociologie en recht
- Nut voor gezondheidswetenschappers
- Gezondheid en ziekte zijn biopsychosociale verschijnselen (Lalonde, 1974)
- Kennis over het sociale is basiskennis!
Het biomedische model
Aannames:
- Mind-body dualisme: onderscheid lichaam-geest
- Mechanische metafoor: lichaam als machine
- Technologisch imperatief: dwingende effect → moet behandeld kunnen worden
- Reductionistisch: biologische uitleg → geen andere uitleg
- Doctrine van specifieke etiologie: identificeerbare ‘ziekte-entiteit’, bijvoorbeeld bacterie → specifieke
oorzaak
- Objectiviteit → bestudeerd, gemeten en behandeld worden
Whig history = presentatie van de geschiedenis als lineaire vooruitgang → ‘succesvolle stijgende lijn’ geneeskunde
3
, Er is een natuurlijk vertrouwen in medici, deze hebben een grote verantwoordelijkheid
Zonder de medische wetenschap kunnen we niet, dus ze hebben wel degelijk een succesvolle historie → dit wel
echter niet zeggen dat dit alleen maar succesvol is geweest
Biopsychosociale benaderingen afwegen
- Interventies veelal gericht op het individu → en individualisme is een culturele ideologie!
- Sociaal levert misschien wel meer op → sociotechnische interventie: plaatsing van lift/trap, kleinere borden?
- Zelfs als bio belangrijk is, kan psychosociaal oorzaak of oplossing zijn → bijvoorbeeld genetische aanleg
Het sociale domein
- Sociale domein is de maatschappij met haar structuren, patronen, instituties, normen en regelingen:
- Beïnvloedt gedrag, wat we denken en geloven
- Beïnvloedt gezondheid en ziekte
- Bestudeerd door de sociologie
- Sociologie bestudeert het samenleven van mensen in grotere of kleinere verbanden
- Thema’s zoals waarden en normen; sociale controle, macht, dwang; afwijkend gerag; positie, status, rollen;
groepen, collectieven, netwerken; sociale structuur; sociale ongelijkheid; cultuur(overdracht); stabiliteit en
verandering
Verschillende theorieën en posities
- Sociologen verklaren het sociale domein niet allen op dezelfde manier: er bestaan verschillende theorieën
- Sociologen nemen verschillende posities in: onderzoek binnen het beleid van de verzorgingsstaat, versus
kritisch denker over de vooronderstellingen van ziekte en gezondheid
- Erg kritisch tegenover het biomedische model vs. bijdragen in het biomedische model
- Een ziekenhuis is bijvoorbeeld ingericht om het personeel goed hun werk te laten doen en de dagen
zijn ook zo ingericht, dit is echter niet optimaal voor alle patiënten
- Vanuit sociologisch perspectief optimaliseren in het ziekenhuis: luisteren naar wat patiënten
willen, zoals kinderen die het raam in de deur vervelend vinden omdat ze hierdoor niet
kunnen slapen, ondanks dat medewerkers deze ramen handig vinden om meer te zien
- Wetenschappelijk debat over verschijnselen, oorzaken daarvan, oplossingsrichtingen
Twee stromingen binnen sociologie van gezondheid en ziekte
Sociologie binnen het veld van gezondheidszorg
‘Sociology in medicine’
Sociologie in de geneeskunde (in medicine)
Sociologie in de geneeskunde biedt handvatten voor beleid, preventie en public health → beter, efficiënter maken
van het medische systeem, beleid beter maken
Hierbij wordt de kennis van patiënten naar boven gehaald, maar ook de ervaringen van patiënten met een bepaalde
ziekte → een beter beeld van kansen om te behandelen en het optimaliseren van zorg
Sociologie van gezondheid en ziekte (of medicine)
(Kritische) sociologie van ziekte, gezondheid en zorg. Bestudeert veronderstellingen waarmee wij in de maatschappij
ziekte, gezondheid en zorg vormgeven. Dit is niet direct gericht op verbeteren, wel indirect → meer kritisch kijken
‘Sociology of medicine’ → bio, pyscho, sociaal
Sociologie van de geneeskunde (of medicine) bestudeert ziekte en gezondheidszorg als verschijnselen
Haalt morele kwesties naar boven die besproken moeten worden → verpleeghuizen, vastbinden in psychiatrische
inrichtingen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esmeedriehuis. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 48298 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen