1.1 Betalingsachterstanden
Er is sprake van schuld als je nog geld moet betalen. Van achterstallige betaling is pas sprake
als iemand zijn betalingsverplichting niet op tijd nakomt.
Om in kaart te brengen waarom mensen hun rekeningen niet op tijd betalen, voert het
Nibud (nationaal instituut voor budgetvoorlichting) periodiek een enquête uit.
o Het is zorgelijk dat mensen vaker achterstanden hebben vanwege te hoge vaste
lasten en te hoge zorgkosten.
1.2 Risicovolle schulden
Bij een risicovolle schuldsituatie kan een huishouden de schulden nog wel zonder hulp van
bijvoorbeeld een gemeente oplossen, al wordt dit wel moeilijk. Ook moet het huis voldoen
aan de volgende risico-indicatoren:
o Er zijn meer dan drie soorten achterstallige rekeningen vanwege financiële redenen.
o Er zijn een of meer achterstallige rekeningen vanwege financiële redenen in de
categorieën hypotheek, huur, elektriciteit, gas of water, ziektekostenverzekering, bij
de afbetaling van leningen en afbetalingsregelingen.
o De (totale) omgeving van de achterstallige rekening(en) bedraagt meer dan 500
euro.
o De leden van het huishouden staan minstens 1 keer per maand of meestal rood voor
meer dan 500 euro.
o Er is een creditcard schuld van meer dan 500 euro.
Budget coaching en -advies kan hen helpen om te voorkomen dat de situatie escaleert. Hier
kunnen huishoudens terecht bij wijkteams, instellingen voor schuldhulpverlening en
vrijwilligers.
1.3 Problematische schulden
Bij huishoudens die diep in de schulden zitten is er sprake van een problematische
schuldsituatie. Dit is wanneer het bedrag dat je moet afbetalen per maand hoger is dan het
bedrag dat je zou overhouden als je door een gemeente of schuldhulpverlenende organisatie
geholpen zou worden.
o Een schuldregeling is een bettalingsafspraak met je schuldeisers die drie jaar duurt.
In die drie jaar betaal je zo veel mogelijk terug aan je schuldeisers.
o De bijstandsnorm is het bedrag waarvoor geldt dat we in Nederland vinden dat het
absolute minimale bedrag is dat je nodig hebt om van te leven.
1.4 Omvang schuldenproblematiek en bereik schuldhulpverlening
Bijna 1 op de 5 huishoudens heeft risicovolle of problematische schulden of maakt gebruik
van schuldhulpverlening. Er zijn meer huishoudens met problematische schulden die niet
bekend zijn bij de schuldverlening als die wel bekend zijn.
o De schuldenlast loopt verder op of escaleert doordat bijvoorbeeld de
woningcorporatie een vonnis vraagt om de huurders het huis uit te zetten.
In de afgelopen jaren is de schuldenproblematiek behoorlijk toegenomen.
Het gegeven dat het percentage huishoudens met problematische schulden is toegenomen
en het percentage met risicovolle schulden is afgenomen is onder meer te verklaren vanuit
de ontwikkeling van de schuldenpakketten: verzameling van schulden die iemand heeft.
1.5 Schulden in Nederland en in het buitenland
,Armoede Aanpak Schulden Blok 2.1
In het midden van Nederland loopt er een band dwars over Nederland heen. Andere
risicogebieden die eruit springen zijn het zuiden van Limburg, de kop van Flevoland en
Groningen.
o In Zuid-Nederland zijn er minder huishoudens met financiële problemen, geld ook
voor Noord-Holland en Friesland.
Nederlandse huishoudens hebben gemiddeld veel hogere hypotheekschulden dan
huishoudens uit andere landen.
o Bij een gedwongen verkoop heeft een huishouden al snel een restschuld van 60.000
à 70.000 euro.
1.6 Kenmerken van huishoudens met schulden
Bij ernstige financiële problematiek heeft de schuldenaar meerdere betalingen bij een
schuldeiser gemist en kan het voorkomen dat hij wordt afgesloten van energie, uitgezet
wordt of beslag op zijn inkomen.
o Bij lichte achterstanden is er sprake van enkele achterstanden, de schuldenaar is in
gebreke gebleven, maar er zijn nog geen aanwijzingen dat hij uiteindelijk niet gaat
betalen.
Als huishoudens zonder achterstanden worden vergeleken met huishoudens met
achterstanden zijn er verschillen te zien op de volgende kenmerken:
o Kinderen: als er kinderen zijn dan is de kans groter dat het huishouden te maken
heeft met een lichte schuldsituatie.
o Leeftijd: bij de leeftijd is er sprake van een parabolisch effect: de kans op lichte
achterstanden neemt toe tot een leeftijd van 48 jaar om vervolgens weer af te
nemen.
o Woonsituatie: huurders hebben een grotere kans dat zij te maken hebben met een
lichte achterstand.
o Inkomstenterugval: als er sprake is van een inkomensterugval is de kans groter dat
er lichte financiële achterstanden zijn.
o Inkomen: met toename van het inkomen neemt de kans af dat het huishouden een
lichte achterstand heeft.
2.1 Overlevingsschulden
Overlevingsschulden spelen met name bij de lage en middeninkomens. Ze ontstaan als een
huishouden te lang moet rondkomen van een (te) laag inkomen.
o Doordat er te weinig reserves zijn, kunnen onvoorziene uitgaven zoals een reparatie
aan een auto. Als het huishouden die rekeningen dan toch betaalt, blijft er niet
genoeg geld over voor huur of de energierekening.
o Achterstanden op huur, energie en zorg zijn typische overlevingsschulden.
Woningcorporaties zijn verplicht om de huren inkomensafhankelijk te maken. Voor een
koppel geldt als eis dat het inkomen niet hoger mag zijn dan 39.874 euro bruto, gelijk aan
1.500 netto per maand voor een huurhuis.
o Deze inkomenseis heeft voor veel huishoudens met een inkomen daar net wat
boven. Zij moeten in de vrije sector huren of kopen.
Zorgverzekeringen werden de afgelopen jaren veel duurder. Dit komt omdat het eigen risico
flink is gestegen. Ook steeg de basispremie van 1.147,- tot 1.228,- per jaar. Ook is allerlei zorg
vanuit de basisverzekering verschoven naar de aanvullende verzekering.
2.2 Compensatieschulden
Bij compensatieschulden is er ook sprake van weinig geld, maar de schulden zijn op zich wel
te vermijden. Huishoudens maken compensatieschulden doorgaans omdat ze de stressvolle
situatie waar ze in zitten willen compenseren.
o Zorgeloos koopgedrag/ overvloedige consumptie/ compenserende consumptie:
mensen met een laag inkomen die hun vaste lasten wel kunnen betalen, maar
daarnaast goederen aanschaffen die niet binnen hun budget passen.
Financiële problemen geven veel stress. Als gevolg hiervan gaan we slechter functioneren.
We vinden het bijvoorbeeld moeilijker dan anders om ons te beheersen. Je bent bijvoorbeeld
bevattelijker voor flitsende reclames die je uitnodigen om die nieuwe telefoon, sneakers of
andere niet noodzakelijke goederen aan te schaffen.
2.3 Aanpassingsschulden
Aanpassingsschulden kunnen ontstaan als mensen plotseling minder inkomen krijgen of als
de vaste lasten flink stijgen. Huishoudens maken deze schulden als ze opeens minder te
besteden hebben.
o Ze moeten hun uitgaven dan aanpassen aan de nieuwe situatie en dat lukt vaak niet
van de ene op de andere dag.
o Ze moeten hun bestedingspatroon aanpassen aan hun nieuwe inkomen. Als men
geen buffer heeft, moet die aanpassing direct plaatsvinden.
2.4 Overbestedingsschulden
Overbestedingsschulden ontstaan als mensen consequent te veel uitgeven. Ze weten wel
hoeveel er beschikbaar is, maar (bijna) elke maand geven ze meer geld uit dan wat ze
hebben.
o De bron hiervan is bijvoorbeeld een verslaving, onvermogen om de administratie
goed bij te houden, niet om te kunnen gaan met de druk van de omgeving of
overkreditering.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nicolebloemberg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.