Samenvatting van de hoofdstukken 1, 2, 3, 4, 5, 6 en 9. Dit zijn de hoofdstukken die getoetst worden tijdens het tentamen van het vak gedrag in de klas.
Observeren in psychologie en
pedagogiek: methodologie en
rapportage
F.A. Goossens
ISBN: 9789046906200
Goossens, F.A. (2018). Observeren in psychologie en pedagogiek: Methodologie en rapportage.
Bussum: Coutinho bv
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Dataverzameling door observatie..............................................................................................3
1.1 Een voorbeeld bij wijze van inleiding.............................................................................................................3
1.2 Een classificatie van wijzen van observeren...................................................................................................3
1.3 Waarom willen we observeren?.....................................................................................................................3
1.4 Wat gaan we observeren?.............................................................................................................................3
1.5 Waar gaan we observeren?...........................................................................................................................4
1.6 Wanneer gaan we observeren?.....................................................................................................................4
1.7 Stappen bij (observatie)onderzoek.................................................................................................................4
1.8 Ethiek..............................................................................................................................................................4
1.9 Samenvatting.................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 2: Naar een observatiesysteem..................................................................................................... 6
2.1 Het begint met een vraag..............................................................................................................................6
2.2 Praktische beslissingen...................................................................................................................................6
2.3 Beslissingen over het onderzoek....................................................................................................................6
2.4 Beslissingen over het observatiesysteem.......................................................................................................6
2.5 Voorwaarden voor een goed observatiesysteem...........................................................................................6
2.6 Molaire en moleculaire elementen in het observatiesysteem.......................................................................6
2.7 De inhoud van verschillende typen categorieën............................................................................................7
2.8 Eén categorie nader uitgelicht.......................................................................................................................7
2.9 Ervaring met de plaats van observatie..........................................................................................................7
2.10 Samenvatting...............................................................................................................................................7
Hoofdstuk 3: De regels van het spel: van categorieën naar cijfers...................................................................9
3.1 Hoe komt een onderzoeker nou aan zijn cijfers?...........................................................................................9
3.2 Tijd: duur, latentie en frequentie....................................................................................................................9
, 3.3 Continue registratie........................................................................................................................................9
3.4 De voordelen van time sampling....................................................................................................................9
3.5 De nadelen van time sampling.....................................................................................................................10
3.6 Sampling van proefpersonen.......................................................................................................................10
3.7 Tijd: in elk geval continu...............................................................................................................................10
3.8 Observaties vastleggen................................................................................................................................11
3.9 Film in combinatie met goede software.......................................................................................................11
3.10 Samenvatting.............................................................................................................................................11
Hoofdstuk 4: De registratie van intensiteit................................................................................................... 12
4.1 Uit de zeevaart: de schaal van Beaufort......................................................................................................12
4.2 Een voorbeeld van een rating scale..............................................................................................................12
4.3 Een definitie van een rating scale................................................................................................................12
4.4 Voor- en nadelen van rating scales..............................................................................................................12
4.5 Hoe maken we een goede rating scale?......................................................................................................13
4.6 Onderliggende assumpties...........................................................................................................................13
4.7 Ratings versus categorieën..........................................................................................................................13
4.8 Samenvatting...............................................................................................................................................13
Hoofdstuk 5: Overeenstemming tussen observatoren: de rol van training....................................................14
5.1 Eigenschappen van een observator.............................................................................................................14
5.2 De potentiële fouten van een observator....................................................................................................14
5.3 Een voorbeeld van een trainingsprocedure..................................................................................................15
5.4 Reactiviteit van proefpersonen....................................................................................................................15
Hoofdstuk 6: Betrouwbaarheid en validiteit.................................................................................................16
6.3 Validiteit.......................................................................................................................................................16
6.4 Andere vormen van validiteit.......................................................................................................................16
Hoofdstuk 9: Observatie ten bate van de therapeutische ingreep.................................................................17
9.1 De theoretische achtergrond.......................................................................................................................17
9.2 Een narratief en objectief observatieverslag...............................................................................................17
9.3 Van verslag naar ABC-schema.....................................................................................................................17
9.4 Observeren is meten.....................................................................................................................................18
9.5 De N=1-studie: meten leidt tot weten..........................................................................................................18
9.6 Van probleemgedrag naar doelgedrag........................................................................................................18
, Hoofdstuk 1: Dataverzameling door observatie
1.1 Een voorbeeld bij wijze van inleiding
Observatie is het verwerven van informatie over gedrag, gedachten of emoties.
Observeren kan op veel manieren en er zijn allerlei regels voor observatieonderzoek.
1.2 Een classificatie van wijzen van observeren
Als we besluiten te gaan observeren, dan hebben we in principe de keuze tussen:
- Outsiders; zij hebben geen deel aan hetgeen geobserveerd wordt.
- Getuigen; zij worden geselecteerd op basis van hun toegang tot en ervaring met de
groep die de onderzoeker wenst te onderzoeken.
- Insiders; de proefpersonen zelf, de enigen die de mogelijkheid bieden tot observatie
van hun innerlijk.
Daarnaast is er de keuze tussen systematisch (of gestructureerd) dan wel onsystematisch
(ongestructureerd) te observeren.
In principe zijn er dus 4 mogelijkheden:
1. Onsystematisch
2. Systematisch met behulp van outsiders
3. Systematisch met behulp van getuigen
4. Systematisch met behulp van insiders
In principe is er nog een methode van observeren, namelijk door zelf deel te gaan uitmaken
van de groep die men wenst te bestuderen: we spreken dan van participerende observatie.
1.3 Waarom willen we observeren?
We kiezen voor observatie omdat we iets willen weten. Observatie is een methode van
dataverzameling die naast en samen met andere methoden gehanteerd wordt.
We gebruiken observatie ten eerste om gedrag in kaart te brengen, maar ook ten tweede
om emoties boven tafel te krijgen of ten derde om mensen die niet toegankelijk zijn voor
andere methoden van onderzoek te bestuderen of ten vierde om getuigen aan het woord te
laten over zaken die ons anders zouden ontglippen.
Observatie is niet de eerste methode waar wetenschappers naar grijpen, maar wel een
methode die vaak zinvolle gegevens kan opleveren.
1.4 Wat gaan we observeren?
Elk onderzoek begint met een onderzoeksvraag. Als onderzoeker moet je in staat zijn om uit
te leggen waarom de onderzoeksvraag interessant is, welk probleem ermee kan worden
opgelost, welk hiaat in kennis waarschijnlijk kan worden opgevuld en waarom de studie
moet worden uitgevoerd zoals jij voorstelt.
De keuze wat er geobserveerd gaat worden is van velerlei factoren afhankelijk, maar
uiteraard het meest van de onderzoeksvraag.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SanneDeStudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
