Ambtshalve aanvullen verweer door rechter:
Arrest Regiopolitie/Hovax
Arrest X/Aerts q.q.
In de procedure stelt Hovax dat hij een huurovereenkomst heeft gesloten met de regiopolitie
en vordert op grond hiervan schadevergoeding. De rechtbank oordeelt dat er geen
huurovereenkomst tot stand is gekomen, en kan dus ook geen schadevergoeding op grond
hiervan toekennen.
Hovax gaat in hoger beroep en stelt dat er wel een huurovereenkomst tot stand was
gekomen. Door de Regiopolitie werd in hoger beroep geen beroep gedaan op eigen schuld.
Ze voerden bijvoorbeeld niet aan dat Hovax zelf schadebeperkende maatregelen had
moeten nemen. Toch zegt het Hof in het tussenvonnis dat Hovax zich moet uitlaten over de
schade, hoe dit is geleden, en of hij zelf schadebeperkende maatregelen heeft genomen.
Hovax gaat in cassatie, en stelt de vraag of de rechter in hoger beroep ambtshalve de ‘eigen
schuld’ van Hovax had mogen aanvoeren.
De Hoge Raad beslist:
Hoofdregel: Dit mag niet. Eigen schuld moet als verweer door de partij zelf worden gevoerd,
en mag niet ambtshalve worden toegepast.
Maar, dit betekent niet dat ambtshalve toepassing nooit mag, en als de rechter dit doet, dan
moeten partijen in ieder geval de gelegenheid krijgen om zich hierover uit te laten.
Uitzondering dit arrest: de vraag in de procedure beperkte zich telkens tot de vraag of er
aansprakelijkheid bestond: bestond de huurovereenkomst en de daaruit voortvloeiende
schade wel of niet?
Onder deze omstandigheden lag het zo zeer voor de hand dat de regiopolitie een beroep op
eigen schuld had willen doen, dat het de rechter vrijstond om deze grond ambtshalve aan de
orde te stellen.
Regel: Het moet dus, gezien het verloop van het processuele debat, zo zeer voor de hand
liggen dat hierop een beroep wordt gedaan, dat de rechter mag anticiperen.
Ambtshalve toepassen van dwingend recht ter bescherming
pachtnemer door rechter:
Wanneer is recht van openbare orde?
Arrest Van Doornenbal/Van der Spek:
Doornenbal verhuurt een boomgaard aan Van der Spek. In de huurovereenkomst wordt
afgesproken dat als er een onteigening plaatsvindt, dat Doornenbal aan van der Spek geen
schadevergoeding hiervoor betaald. Wanneer de onteigening plaatsvindt, wordt in de
onteigeningsprocedure toch een schadevergoeding aan Van der Spek toegekend.
Doornenbal stelt dat hij recht heeft om deze schadevergoeding terug te vorderen gezien de
afspraak in de huurovereenkomst. Van der Spek pikt dit niet (wil zijn schadevergoeding
houden) en verweert zich. Zijn verweer wordt afgewezen. Hij gaat daarom in hoger beroep.
Kwestie 1:
, In het tussenarrest van het Hof vraagt zij aan Van der Spek om verweer. Van der Spek legt
de uitspraak van de onteigeningsprocedure waarin de schadevergoeding wordt toegekend
ten grondslag aan zijn verweer (dit is een nieuw verweer). Het Hof baseert zijn oordeel op dit
verweer en wijst zijn vordering toe. Het past daarbij ambtshalve de bepalingen van de
pachtovereenkomst toe. Hij krijgt dus de schadevergoeding. Het hof overweegt expliciet dat
Van der Spek het nieuwe verweer voert, niet in strijd is met de goede procesorde.
Kwestie 2:
Van Doornenbal gaat hiertegen in cassatie. Hier luidt de eerste vraag: had de rechter de
artikelen uit boek 7 van de pachtovereenkomst ambtshalve mogen toepassen? Oftewel, zijn
die regels van openbare orde, zodat de rechter dit ambtshalve mag toepassen?
Hoge Raad: Deze regels zijn van dwingend recht, ter bescherming van de pachter, en zijn
daarom niet van openbare orde. De pachter moet hier zelf een beroep op doen. Wat het Hof
hier heeft gedaan kon dus niet (het was een vernietigbare bepaling, niet nietig!).
Kwestie 3:
De volgende vraag was daarom ook: Lag dit verweer van Van der Spek in de procedure bij
het hof zo zeer voor de hand, dat het toch toelaatbaar was dat het Hof deze regel
ambtshalve toepaste? Arrest Regiopolitie/Hovax & Aerts/q.q.
Hoge Raad: Nee, dit was een geheel nieuw verweer en het verweer met betrekking tot het
pachtrecht bleek niet uit de rechtsstrijd. Door de uitbreiding van het verweer te aanvaarden
heeft het Hof de goede procesorde miskent.
Ambtshalve toepassen recht van openbare orde/Richtlijn Oneerlijke
Bedingen
Arrest Heesakkers/Voets:
In dit arrest zet de Hoge Raad uiteen wanneer de (appel)rechter is gehouden om op grond
van de Richtlijn Oneerlijke Bedingen, bedingen in een consumentenovereenkomst die geen
kernbeding zijn, ambtshalve te toetsen. Daarnaast wordt hierin het onderscheid tussen de
begrippen ‘grenzen van de rechtsstrijd’ en ‘het door grieven ontsloten gebied’ duidelijk
gemaakt.
In deze zaak ging het om een boetebeding dat verhuurder aan de huurder oplegde. De Hoge
Raad concludeert dat het hof het beding waarop de boete berust ambtshalve had moeten
toetsen, omdat de huurder een grief had gericht tegen de toewijzing van de gevorderde
boete. Hiermee maakte die vordering deel uit van de tussen partijen bestaande rechtsstrijd,
en zou de rechter bij het toetsen van het beding dus wel buiten de ontsloten grieven omgaan
(er is niet expliciet gevraagd om het beding te toetsen) maar wel binnen de rechtsstrijd
blijven (er is wel een vordering voor toe- of afwijzing van het gehele boetebeding gedaan).
Rechtsregel:
De bepalingen uit de Richtlijn moeten volgens de Hoge Raad op dezelfde wijze worden
behandeld als het nationaal recht van openbare orde. Dat betekent dat de appelrechter tot
ambtshalve toetsing is gehouden, ook als hij daardoor buiten het door de grieven ontsloten
gebied treedt.
Maar, hij mag hierbij niet buiten de rechtsstrijd treden!
Dit betekent: Als niet wordt opgekomen tegen de toe- of afwijzing van een vordering die is
gebaseerd op een (mogelijk) oneerlijk beding, mag de appelrechter niet ambtshalve tot
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NikkiOetomo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.