Biologie voor jou – Malmberg
HAVO/VWO 2/3A
2.1 Voedingsmiddelen en
voedingsstoffen
Voedingsmiddelen en Voedingsstoffen
Voedingsmiddelen zijn alle producten die je eet of drinkt. Ze kunnen
plantaardig of dierlijk zijn. Plantaardige voedingsmiddelen komen van
planten en bevatten vaak veel vezels, vitamines en mineralen. Dierlijke
voedingsmiddelen zijn afkomstig van dieren of producten daarvan, zoals
vlees, eieren, melk, en vis. Zuivelproducten zoals kaas en yoghurt worden
gemaakt van melk.
Toepassingsvragen:
1. Vraag: Noem twee voorbeelden van plantaardige en twee van
dierlijke voedingsmiddelen.
o Antwoord: Plantaardige voorbeelden zijn wortels en appels.
Dierlijke voorbeelden zijn melk en vlees.
2. Vraag: Waarom zijn voedingsmiddelen belangrijk voor het lichaam?
o Antwoord: Voedingsmiddelen leveren voedingsstoffen die het
lichaam nodig heeft voor energie, groei, herstel en het goed
functioneren van lichaamsprocessen.
Plantaardige alternatieven
Er zijn plantaardige producten die kunnen dienen als vervanging voor
dierlijke producten zoals boter en melk. Voorbeelden hiervan zijn sojadrink,
gemaakt van sojabonen, en halvarine, gemaakt van plantaardige oliën
zoals zonnebloemolie of olijfolie.
Functies van voedingsstoffen
Voedingsstoffen zijn stoffen die het lichaam nodig heeft voor energie,
groei, herstel en bescherming:
o Brandstoffen: Leveren energie voor de verbranding in de
cellen en het functioneren van organen.
o Bouwstoffen: Nodig voor groei, ontwikkeling en herstel van
het lichaam, en voor de aanmaak van cellen en weefsels.
, o Reservestoffen: Worden opgeslagen en dienen als reserve
voor brandstof of bouwstof.
o Beschermende stoffen: Helpen het lichaam om niet ziek te
worden en ondersteunen het immuunsysteem.
Toepassingsvragen:
1. Vraag: Wat is het verschil tussen brandstoffen en bouwstoffen?
o Antwoord: Brandstoffen leveren energie voor het lichaam en
het functioneren van organen. Bouwstoffen zijn nodig voor
groei, herstel en de aanmaak van cellen en weefsels.
2. Vraag: Noem een plantaardig alternatief voor melk en beschrijf
waar het van gemaakt is.
o Antwoord: Sojadrink is een plantaardig alternatief voor melk
en wordt gemaakt van sojabonen.
Zes groepen voedingsstoffen
Er zijn zes groepen voedingsstoffen die essentieel zijn voor een gezond
lichaam: eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen en vitamines. Elk
van deze groepen heeft specifieke functies, zoals het leveren van energie,
het ondersteunen van groei en herstel, en het beschermen tegen ziekten.
Eiwitten
Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen in het lichaam en nodig voor de
opbouw van spieren en cellen. Ze kunnen ook als brandstof dienen en
worden opgeslagen als reservestof.
Koolhydraten
Koolhydraten bestaan uit suikers en zetmeel en dienen vooral als
brandstof voor het lichaam. Ze worden opgeslagen als glycogeen in de
lever en spieren wanneer er een overschot is.
Vetten
Vetten zijn voornamelijk brandstoffen, maar kunnen ook als bouwstof en
reservestof dienen. Ze worden opgeslagen onder de huid en dienen als
isolatie voor het lichaam.
Water
Water is essentieel voor het lichaam en maakt ongeveer 60% van het
lichaamsgewicht uit. Het is een belangrijk transportmiddel voor
voedingsstoffen en afvalstoffen en is noodzakelijk voor bijna alle
lichaamsprocessen.
, Toepassingsvragen:
1. Vraag: Waarom zijn koolhydraten belangrijk voor sporters?
o Antwoord: Koolhydraten zijn een belangrijke energiebron
voor het lichaam. Sporters gebruiken veel energie, dus
koolhydraten helpen om de glycogeenvoorraden in spieren en
lever aan te vullen, wat essentieel is voor langdurige fysieke
inspanning.
2. Vraag: Wat is de functie van vetten naast het leveren van energie?
o Antwoord: Vetten dienen ook als bouwstof, reservestof en
isolatiemiddel. Ze worden onder de huid opgeslagen en helpen
het lichaam om warm te blijven.
Mineralen
Mineralen, ook wel zouten genoemd, zijn essentieel als bouwstoffen en
beschermende stoffen. Voorbeelden zijn calcium (voor botten), natrium en
ijzer. Ze helpen het lichaam gezond te blijven en ondersteunen diverse
lichaamsfuncties.
Vitaminen
Vitaminen zijn nodig als bouwstoffen en beschermende stoffen. Een tekort
aan vitaminen kan ziekten veroorzaken, terwijl een overschot ook
schadelijk kan zijn. Belangrijke vitaminen zijn A, B, C, D, E en K. Elke
vitamine heeft een specifieke functie, zoals het ondersteunen van de huid,
botten en het immuunsysteem.
Voedingsvezel
Voedingsvezels zijn plantaardige stoffen die niet verteerd kunnen worden.
Ze bevorderen een goede darmwerking en geven een verzadigd gevoel.
Vezels komen voor in groenten, fruit, volkorenproducten en peulvruchten.
Toepassingsvragen:
1. Vraag: Waarom is calcium belangrijk voor het lichaam?
o Antwoord: Calcium is een mineraal dat essentieel is voor de
opbouw en het behoud van sterke botten en tanden.
2. Vraag: Wat is de rol van voedingsvezels in de spijsvertering?
o Antwoord: Voedingsvezels zorgen voor een goede
darmwerking en geven een verzadigd gevoel, wat helpt om
een gezond eetpatroon te behouden. Ze bevorderen de
doorstroming in de darmen en ondersteunen de vertering.
