Week 1 – De rol van het strafrecht binnen de democratische
rechtstaat
Joseph Raz Formele benadering
Hanteert formele benadering van rechtsstaat: kijken naar procedurele
aspecten en niet naar de inhoudelijke rechtvaardigheid.
Rule of Law draait om waarborgen van voorspelbare en stabiele rechtsorde om
willekeur tegen te gaan en burgers in staat te stellen hun leven te plannen.
Elementen van Raz’ formele rechtsstaat
1. Wetten moeten toekomstgericht, open, duidelijk en voldoende bekend zijn.
2. Wetten moeten relatief stabiel zijn en niet te vaak wijzigen.
3. Het maken van wetten moet geleid worden door open, stabiele, duidelijke en
algemene regels.
4. De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht moet gegarandeerd zijn.
5. De beginselen van natuurlijke rechtvaardigheid moeten in acht worden
genomen.
6. Rechtbanken moeten controlebevoegdheden hebben over implementatie van
andere beginselen.
7. Rechtbanken moeten gemakkelijk toegankelijk zijn.
8. De politie en vervolgende autoriteiten moeten zich aan de wet houden.
Raz benadrukt dat de Rule of Law belangrijk is voor het beschermen van individuele
vrijheid. Doordat wetten voorspelbaar en stabiel zijn, kunnen burgers hun leven
inplannen beschermd autonomie hiermee erkend Raz respect voor menselijke
waardigheid.
Een formele rechtsstaat biedt geen garantie voor rechtvaardigheid. Een staat die
voldoet aan Rule of Law kan toch onrechtvaardige wetten hebben zijn opvatting
kan procedureel dus ideaal zijn omdat je rechtszekerheid hebt, maar dat zegt niets
over de moraliteit van de wet.
Volgens Raz is het een tautologie om te zeggen dat “the Rule of Law” betekent dat
alle overheidsacties een grondslag in de wet moeten hebben en door de wet moeten
zijn geautoriseerd. Hij zegt dit omdat de Rule of Law impliceert dat de overheid
gebonden is aan de wet en dat haar handelingen overeenstemming moeten zijn met
de wet. Je herhaalt in feite de definitie van het concept.
Rule of Law, not men
De samenleving moet bestuurd worden door vaste en algemene wetten i.p.v. door
willekeurige beslissingen of persoonlijke voorkeuren van individuen. Wetten moeten
dus de basis vormen van het bestuur.
Brian Tamanaha Substantieve benadering
Pleit voor een substantieve benadering van de rechtsstaat, waarbij niet alleen
procedurele eisen aan de wet worden gesteld, maar ook inhoudelijke normen
zoals bescherming van fundamentele rechten.
Tamanaha verdeelt de benadeirngen van de rechtsstaat in twee typen:
Formele opvattingen
A. Type 1 - Rule by Law: overheid handelt volgens wet, maar de wet is slechts
middel om macht uit te oefenen. Geen bescherming tegen willekeur.
B. Type 2 - Formal Legality: wetten moeten algemeen, begrijpelijk, gelijk,
prospectief en voorspelbaar zijn.
C. Type 3 - Democracy + Legality: formele eisen van de wet worden
gecombineerd met democratie, waardoor burgers zeggenschap krijgen over
wetgeving.
,Substantieve opvattingen
A. Type 4 - Individual Rights: benadrukt klassieke individuele rechten, zoals
vrijheid van meningsuiting, eigendom en religie.
B. Type 5 - Rights of Dignity: de rechtsstaat moet ook menselijke waardigheid
beschermen.
C. Type 6 – Social Welfare: de meest vergaande opvatting, waarbij ook sociale
grondrechten zoals onderwijs, gezondheidszorg en sociale zekerheid worden
erkend.
Tamanaha benadrukt drie belangrijke thema’s die door de geschiedenis van de
rechtsstaat heen terugkomen
1. Beperking van de overheid door de wet: overheid moet zelf ook gebonden zijn
aan wet om tirannie te voorkomen. De wet beperkt de macht van de overheid en
voorkomt willekeur.
2. Formele legaliteit: wetten moeten openbaar, prospectief (= toekomstgericht) en
voorspelbaar zijn biedt rechtszekerheid.
3. Rechtsstaat vs. willekeur: wetten, en niet willekeur van individuen, moeten de
samenleving besturen.
, Vergelijking tussen Raz en Tamanaha
Raz ziet rechtsstaat puur als formeel concept. Kijkt niet naar inhoudelijke
rechtvaardiging van wetten.
Tamanaha gaat verder dan Raz door ook te erkennen dat de rechtsstaat
inhoudelijke normen moet bevatten, zoals bescherming van individuele en
sociale rechten.
Verschil Rule of Law en Rule by Law
Rule of Law (= heerschappij van de wet): wet staat boven iedereen, incl.
overheid. Iedereen is gelijk en wet moet consistent worden toegepast. De wet
is bedoeld om rechten van individuen te beschermen tegen willekeurige
macht. De overheid is gebonden aan de wet.
Rule by Law (regeren d.m.v. de wet): wet wordt gebruikt als instrument door
de overheid om macht uit te oefenen. De overheid staat een beetje boven de
wet. De wetten kunnen willekeurig of onderdrukkend zijn. De wet dient hier om
de macht van de overheid te legitimeren, zonder dat de overheid gebonden is
aan dezelfde wetten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MikeR24. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,06. Je zit daarna nergens aan vast.
