Bestaat uit:
- Boek: Orthopedagogiek: ontwikkeling, theorieën en modellen (Ruijssenaars, van den Berg & van
Drenth (2013) – hoofdstuk 1 t/m hoofdstuk 7
__________________________________________________________________________________
Orthopedagogiek: ontwikkeling, theorieën en modellen
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 orthopedagogiek als discipline
Discipline= tak van wetenschap -> ook wel leer genoemd
Discipelen= leerlingen
Object= onderwerp van aandacht
Empirische wetenschap -> nadruk op dataverzameling ter verklaring van problemen of beschrijving
van factoren die samenhangen met stagnaties in de opvoeding
Werkers in de praktijk -> maken o.b.v die kennis vertaalslag naar praktijk door toepassing van
diagnostiek en behandeling
- er is niet alleen kennis nodig maar ook professionele vaardigheden en methodieken -> aanpak moet
rationeel te verantwoorden zijn
Rationeel= logisch, systematisch, navolgbaar opgebouwd
Orthopedagoog gebruikt kennis en vaardigheden in de praktijk als wetenschappelijk gevormde
beroepsbeoefenaar (scientist practitioner) en ondersteunt professioneel handelen op de best
mogelijke kennis (evidence based)
1.2 theoretische reflectie op praktische problemen: enkele voorbeelden
Verstandelijke beperking – lange tijd benaderd vanuit medisch gezichtspunt -> medisch model vaak
als aanpak gekozen -> invoering leerplicht -> oplossing voor verstandelijk beperkten ?? -> een vorm
van speciaal onderwijs kwam tot stand door O & A (onderwijzers en artsen)
Maatschappijkritische stroming kwam op -> stelde emancipatie van personen voorop -> door weinig
van mensen met een verstandelijke beperking te verwachten zouden ze niet worden uitgedaagd om
capaciteiten tot ontwikkeling te brengen
Leidde tot een nieuw model: het recht om anders te zijn vormde leidraad van orthopedagogische
aanpak
- het beleid beïnvloedt de context waarbinnen de orthopedagogiek actief is -> bijv. door
subsidieregelingen en eisen te stellen
De noodzaak om praktische problemen vanuit verschillende disciplines te benaderen:
Bijv. kinderen die in asielzoekerscentra verblijven -> vormen juridisch probleem binnen het
vreemdelingenrecht maar ook politiek probleem door speciale voorzieningen die nodig zijn
- De vraag is of de opvoeding moet worden aangestuurd op integratie of dat er nog mogelijkheden
zijn voor veilige terugkeer in het land van herkomst -> de maatschappij zorgt dat de orthopedagoog
voor nieuwe vraagstellingen staat
,1.3 orthopedagogiek: definities
Klassieke benadering = het opvallende en afwijkende kind centraal
Moderne formulering = de problematische opvoedingssituatie centraal
Ter Horst: menselijk planwetenschap die als veld van actie het opvoedingsgebeuren heeft, dat
zodanig leed met zich meebrengt dat men meent niet verder te kunnen -> ordening aanbrengen in
de wereld en uitdagingen aangaan.
De Ruyter: wetenschap over de hulpverlening aan betrokkenen in een stagnerende opvoeding
1.4 kennis, kunde en hulp bij keuzen ter ondersteuning van het opvoedingsproces
Orthopedagogiek binnen de twee profielen van de discipline:
- beschrijving en verklaring -> opbouwen van een evidence based kennisbestand m.b.t. problemen bij
kinderen in interactie met opvoeders
- professionele hulpverlening bij problematische opvoedingssituaties -> kennis en vaardigheden die
hulpverleningsprocessen optimaliseren centraal
1. Technisch- instrumentele opvatting van opvoeding en de betrokkenen: binnen door de aanleg
bepaalde grenzen kan een opvoeder van alles aan een kind leren, mits daarbij empirisch effectief
gebleken methoden worden toegepast
2. Wederzijdse afstemming: proces tussen opvoeder en kind. Binnen de menselijke interactie hebben
opvoeders respect voor de afhankelijkheid van het kind dat zijn identiteit moet ontdekken door de
manier waarop anderen met hem omgaan.
Van Strien; praktijkgerichte wetenschap heeft te maken met: Kennis, kunde en keuzefactoren
1.5 theorie en metatheorie in de orthopedagogiek
3 theorievormen voor orthopedagogiek: specifieke theorieën, algemeen orthopedagogische
theorieën en discussies op metatheoretisch niveau
1. Er functioneren probleem specifieke theorieën binnen bepaalde werkvelden: het zijn klinische,
onderwijs- en behandelingstheorieën die gebruikt worden in een bepaald werkveld (ook wel: deel-
orthopedagogieken)
- individuele geval: de leerproblemen van Jan worden verklaard door zijn dyslexie
- soortgelijke geval: naarmate kinderen ouders zijn als er een stiefouder in het gezin komt is de kan
op conflicten groter
, 2. Algemene orthopedagogieken bestaat uit een basistheorie -> bevat een theorie over de hulpvraag
en de hulpverlening
3. metatheoretisch niveau -> de kwaliteit en geldigheid van theorieën en de bruikbaarheid van
methoderegels -> oude uitgangspunten worden verlaten en nieuwe uitgangspunten gaan het profiel
van discipline bepalen.
Hoofdstuk 2: geschiedenis van de orthopedagogiek
2.1 vroege belangstelling voor opvoeding en problemen
Middeleeuwen
- hulpbehoevenden werden opgenomen: weinig onderscheid gemaakt
- afzonderlijke voorzieningen voor: besmettelijke zieken -> gedragsproblemen aangepakt met dwang
en straf
17de eeuw
- pedagoog Comenius ontwerpt pedagogische methode -> Pestalozzi, Herbart en Föbel combineren
filosofische ideeën – hieruit komen leerboeken over de aanpak van opvoeding en problemen daarin
19de eeuw
- personen met mentale problemen -> psychiatrische patiënten
- interventies gaan zich richten op kinderen met ontwikkelingsproblematiek
- idiotenschooltje= eerste initiatief waarin een integratie van pedagogiek en zwakzinnigenzorg werd
vormgegeven
- ontstaan instituten voor kinderen met mentale beperking
Maria Montessori -> een van de vroege pedagogen
- hield zich bezig met kinderen van wie de ontwikkeling problematisch was
- gevoelige periode
2.2 initiatieven tot zorg en bescherming van kinderen
Eind 19de eeuw
Ontstaan initiatieven voor onderwijs aan kinderen met mentale achterstanden/problemen
- voor kinderen die niet te handhaven zijn -> ontheffing van leerplicht
20e eeuw
- positie van het kind verandert -> grote veranderingen in de maatschappelijke zorg voor kinderen:
beperkingen voor kinderarbeid gesteld, landelijke voorzieningen van gezondheidszorg en
kinderbescherming
- opkomst kinderstrafrecht en kinderwetten (1905)
- ingrepen in de ouderlijk opvoeding worden mogelijk -> ontrekken van het kind, ontzetting uit
ouderlijke macht
- twee soorten inrichtingen: speciaal onderwijs (kostschool) of verpleging (ziekenhuis
- leerplicht (1901) -> ontwikkeling van op kinderen afgestemd onderwijs
- Het nederlandse buitengewoon lager onderwijs (BLO) -> 1920 -> voor dove, blinde, slechthorende
en zwakzinnige kinderen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper karlijnphilipsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.