Behandelingsmethodiek Willemijn van de Ven
Premaster Pedagogische Wetenschappen 2019-2020
Samenvatting literatuur colleges
College 1 (6-2-2020) Introductie
Artikel Wong, S.E. (2010), Single-case evaluation designs for
practitioners
Single-case experimentele designs laten causaliteit zien door het herhaaldelijk manipuleren van de
onafhankelijke variabele met daarop volgende veranderingen in de afhankelijke variabelen, terwijl ze
andere mogelijke verklaringen voor die veranderingen elimineren. Dit wordt helaas niet altijd goed
toegepast omdat het erg tijdrovend is. Daarom zijn er versimpelde versies van de single-case designs
ontworpen. Echter gaan deze wel gepaard met een vermindering van validiteit.
Verschillende vormen van de single-case designs worden besproken:
- Varianten van het B-design
o Repeated Pretest-Posttest Design
o Periodic Treatments Design
- Variant van het AB-design
o Nonconcurrent Multiple-Baseline Design
- Withdraw or reversal design (ABAB)
o Short withdraw or reversal design
- Multiple-baseline design (MBD)
o Short MBD
- Alternating treatments design (ATD)
o Short ATD
B design (alleen behandeling)
Behandeling wordt toegepast en daarna wordt de conditie van de cliënt over tijd gemeten
3 mogelijke uitkomsten: verbetering, geen verandering of verslechtering.
Het wordt meer valide wanneer er meerdere cliënten tegelijk getest worden.
Limitatie: men kan niet bepalen door welke factor de veranderingen daadwerkelijk zijn
opgetreden, naast de behandeling zijn er namelijk nog veel meer factoren die voor
verandering hebben kunnen zorgen (bijv. historie, spontane remissie, rijping, testing, etc.).
Een ander gevaar is dat de onderzoeker een positieve uitkomst eerder zal toeschrijven aan
de behandeling, terwijl hij/zij een negatieve uitkomst eerder aan andere factoren zal
toeschrijven.
Repeated Pretest-Posttest Design (RPPT)
Metingen worden direct vóór en na de behandeling gedaan, per sessie. Hierdoor kunnen de
veranderingen op de korte termijn (dus voor en na behandeling per sessie) vergeleken
worden met de veranderingen op lange termijn (tussen de sessies).
Past goed bij problemen die snel en consistente verbeteringen laten zien, wanneer
herhaaldelijk wordt blootgesteld aan behandeling.
Periodic Treatments Design (PTD)
,Behandelingsmethodiek Willemijn van de Ven
Premaster Pedagogische Wetenschappen 2019-2020
Zelfde als RPPD maar er wordt hier ook gekeken naar effecten bij een doorgaande
behandelingsfase, maar het bevat meer frequente beoordelingen tussen behandelingssessies
in.
Zowel RPPT als PTD hebben als voordeel dat er geen baseline fase nodig is, geen
terugtrekking en geen omkeerfase. Toch worden ze nog niet veel gebruikt, dit kan meerdere
redenen hebben maar waarschijnlijk gaat het met name om de verminderde interne
validiteit.
AB design (baseline en behandeling)
Data wordt eerst verzameld in een pre-behandelingsfase of baseline fase. Dan wordt
behandeling toegepast en veranderingen gemeten in de behandelingsfase. Dit is beter dan
de B designs omdat de data uit de baselinefase als referentie dienen.
Deze vorm elimineert rijping en testing als alternatieve verklaring voor de veranderingen.
Nadelen: historie of andere gebeurtenissen speelt hierbij nog wel een rol als mogelijke
alternatieve verklaring de volgende variant van het AB design controleert hiervoor.
Non-Concurrent Multiple-Baseline Design (NCMBD)
De effecten van een interventie worden gerepliceerd in een serie van AB designs met
verschillende cliënten. Je vergelijkt dan meerdere cliënten met verschillende baseline lengtes
(vb. 3, 5 en 7 dagen). Wanneer veranderingen optreden kort na het implementeren van de
behandeling bij alle drie de baselines, dan zullen deze hoogstwaarschijnlijk toegeschreven
kunnen worden aan de behandeling.
ABAB design (Terugtrekking of omkeerbaar)
Bouwt verder op AB designs; In een derde fase wordt de behandeling stop gezet en in de
vierde fase geherintroduceerd om te kijken of de problemen in fase 3 weer verslechteren en
vervolgens in fase 4 weer verbeteren.
Dit zorgt voor een sterke interne validiteit, echter is de vraag of dit ethisch verantwoord is.
Short Reversal Design
Kortere pauzes zodat het ethischer wordt; dit geeft geen kans om het probleemgedrag weer
te verergeren maar wel om te zien of de behandeling effectief is.
Multilple-Baseline design (MBD)
Behandeling effecten repliceren over twee of meerdere baselines. Deze baselines kunnen
verschillen op basis van verschillend gedrag van één cliënt, hetzelfde gedrag van één cliënt in
verschillende settings of hetzelfde gedrag van verschillende cliënten. Alle andere factoren
moeten voor alle baselines gelijk blijven.
Over het algemeen wordt gebruik gemaakt van drie of meer baselines. Echter kan men ook
de verkorte versie doen:
Short Multiple-Baseline Design
Een MBD bestaande uit twee baselines, wordt gebruikt om te suggereren of een behandeling
effectief is of niet.
Alternating Treatments design (ATD)
, Behandelingsmethodiek Willemijn van de Ven
Premaster Pedagogische Wetenschappen 2019-2020
Gebruik je wanneer je twee behandelingsprocedures met elkaar wilt vergelijken. Het begint
met een baseline fase en dan ga je in een fase waarin je baseline sessies snel afwisselt met
twee of meer behandelingscondities. Elke conditie wordt gepresenteerd met een
onderscheidende stimulus. De volgorde moet random zijn om zeker te weten dat
veranderingen zijn toe te schrijven aan de behandeling (dus ook de tijdstippen van
behandeling moet random zijn).
De data punten voor elke conditie worden gekoppeld zodat een curve ontstaat, de
scheidingen tussen de curves representeren de verschillen tussen de condities of het
verschillende effect.
Short Alternating Treatments Design
De short ATD wordt uitgevoerd zonder daadwerkelijk baseline fase, wat het makkelijker en
sneller maakt om uit te voeren. Dit maakt niet veel uit omdat de fases toch worden
afgewisseld met baseline metingen.
Evalueert alleen één interventie en heeft daardoor minder sessies nodig.
Artikel Harder, A., Stelling, D., et al. (2014), werk in uitvoering: Goed
Bedoeld? Behandeldoelen binnen de kinder- en jeugdpsychiatrie
nader bekeken
Het belang van behandeldoelen
Hulpverlening in Nederland moet gericht zijn op de hulpvraag en behoeften van de cliënt, en er moet
binnen 6 weken een hulpverleningsplan opgesteld worden met daarin de doelen. Hierbij is evidence-
based behandelen van groot belang.
Een prestatie-indicator is een ‘meetlat’ voor de prestaties van personen of organisaties.
Goed geformuleerde doelen zijn motiverend voor zowel cliënt als therapeut. Zorg dus ook dat de
cliënt het gevoel heeft dat het zijn/haar eigen doelen zijn.
SMART nader bekeken
Behandeldoelen moeten aan de volgende eisen voldoen om SMART te zijn:
- Specifiek algemene doelen moeten worden opgesplitst in doelen die betrekking hebben
op concreet gedrag, goed te benoemen competenties, af te bakenen gevoelens of concrete
situaties. Het moet antwoord geven op de 6 w-vragen:
o Wat willen we bereiken?
o Wie zijn erbij betrokken?
o Waar gaan we het doen?
o Wanneer gebeurt het?
o Welke delen van de doelstelling zijn essentieel?
o Waarom willen we dit doel bereiken?
- Meetbaar objectiveerbaarheid; doelen opstellen in meetbare termen, ze moeten goed te
evalueren zijn
- Acceptabel doelen moeten aanvaardbaar zijn; belangrijkste belanghebbende moeten
achter de leerdoelen staan. A kan ook staan voor activerend/actiegericht doelstelling
nodigt uit voor actie
- Realistisch de kans moet groot zijn dat het doel bereikt wordt, het doelwit (gedrag) moet
veranderbaar zijn via de hulpverlening