SAMENVATTING ATLAS VAN ONS
BREIN
Week 1
Hoofdstuk 1.1
Het zenuwstelsel verzamelt informatie uit de omgeving, verwerkt deze
informatie en reageert erop door de juiste spieren aan te sturen. Het
zenuwstelsel is onderverdeeld in het centrale zenuwstelsel en het perifere
zenuwstelsel, die samenwerken om de informatie uit je omgeving te
verwerken en erop te reageren. Je brein maakt, samen met het
ruggenmerg, deel uit van het centrale zenuwstelsel. Het perifere
zenuwstelsel bestaat uit neuronen die het centrale zenuwstelsel
verbinden met de organen en spieren.
Je ruggenmerg wordt beschermd door de ruggenwervels en is
onderverdeeld in 31 segmenten die elk een linker- en een
rechterruggenmergzenuw hebben. De ruggenmergzenuw is een mix van
sensorische neuronen (rugkant) die informatie versturen vanuit de
zenuwen en motorische neuronen (buikkant) die naar de skeletspieren
gaan. In het midden van het ruggenmerg loopt een heel klein buisje
gevuld met hersenvocht dat in verbinding staat met de
ventrikels/hersenkamers in de hersenen.
Waarnemen en reageren gebeurt via het perifere zenuwstelsel. Waarnemen doe je via de zintuigen en
reageren doe je door de organen en spieren tot beweging aan te zetten. Het perifere zenuwstelsel bestaat
uit twee onderdelen:
1. Somatische/willekeurige zenuwstelsel: staat onder invloeden van onze ‘wil’ bewust.
Het centrale zenuwstelsel registreert de unieke informatie over de omgeving die je vijf zintuigen
doorgeven. Je oren, ogen, neus en mond bevinden zich vlakbij de hersenen worden via speciale
hersenzenuwen rechtstreeks doorgeschakeld naar de hersenen. De huid geeft via het ruggenmerg
informatie door aan de hersenen. Onderweg naar de hersenen steken de zenuwen van de zintuigen over
naar de andere kant van het lichaam informatie over de linkerhelft van je lichaam wordt verwerkt in de
rechterhelft van de hersenen. Ook de bewuste aansturing van de spieren is onderdeel van dit somatische
zenuwstelsel, dit gebeurt vanuit de motorneuronen in de hersenschors sturen de skeletspieren aan.
Deze motorneuronen steken ook over de linkerkant van je brein stuurt de spieren aan de rechterkant
van je lichaam aan.
2. Autonome/onwillekeurige zenuwstelsel: geen controle over, opereert buiten onze ‘wil’.
,Het autonome zenuwstelsel is onderverdeeld in het parasympathische en sympathische zenuwstelsel
werking is precies tegenovergesteld. Het sympathische zenuwstelsel zorgt voor activiteit geeft ‘gas’.
Het parasympathische zenuwstelsel fungeert als ‘rem’ op het lichaam belangrijk als je in rust bent en
draagt bij aan het herstel van je lichaam.
Hoe verloopt een vecht- of vluchtreactie in het lichaam?
1. Zintuigen nemen gevaar waar parasympathische zenuwstelsel.
2. Amygdala beslist of er sprake is van gevaar parasympathische zenuwstelsel.
3. Indien ja: de hypothalamus stuurt signaal naar de bijnieren sympathische zenuwstelsel.
4. Bijnieren produceren noradrenaline en cortisol… sympathische zenuwstelsel.
5. … dat vervolgens in de bloedbaan opgenomen wordt sympathische zenuwstelsel.
6. Organen en spieren gaan in een staat van hoge paraatheid sympathische zenuwstelsel.
7. Indien gevaar geweken: acetylcholine remt cortisol af parasympathische zenuwstelsel.
8. Lichaam ontspant en gaat in onderhoudsmodus parasympathische zenuwstelsel.
Ondanks dat de aansturing van het (para)sympathische systemen onbewust, betekent dit niet dat je ze
niet kunt beïnvloeden denk aan ademhalingsoefeningen en sporten.
Het enterische zenuwstelsel is nog een derde systeem dat onderdeel is van het autonome zenuwstelsel.
Het omvat neuronen in het spijsverteringskanaal. Wordt ook wel ‘het tweede brein’ genoemd, zo kan het
zelfs het gedrag beïnvloeden via de vaguszenuw: een belangrijke zenuw van het parasympathische stelsel
die het hart, de longen en het spijsverteringsstelsel aanstuurt.
Hoofdstuk 1.3
De hersenstam bevindt zich onderaan het brein en vormt het verlengde van het ruggenmerg. Het is het
eerste station van prikkelverwerking alle neuronen of zenuwcellen van en naar het lichaam komen
hierlangs. Doordat alle neuronen voor de vitale functies hierlangs komen, is het meteen levensbedreigend
als er iets mis mee gaat. Ook is de hersenstam belangrijk voor het menselijk bewustzijn. De hersenstam
kan (beneden naar boven) in drie zones onderverdelen:
1. De medulla/verlengde merg: vormt de overgang van het ruggenmerg naar de hersenen. Ook
vormt het een groot kruispunt voor motorneuronen die op weg zijn van de primaire motorische
hersenschors naar het lichaam en hier hun oversteek maken.
2. De pons/brug: de brug tussen de grote en de kleine hersenen. In deze zone ontspringen de
hersenzenuwen van de zintuigen die zich in het hoofd bevinden. Ook zijn die hersenzenuwen
onder andere belangrijk voor je ademhaling, slaapregulatie etc.
3. Het mesencephalon/middenhersenen: hier bevindt zich een aantal kleine hersenkernen waar
hormonen worden gemaakt, zoals dopamine. Ze vormen het eerste station waar zintuigelijke
informatie wordt gefilterd voor die wordt doorgegeven aan de rest van de hersenen. Deze
filtering wordt onder andere bepaald door je aandacht actief te richten werkt via een
neuronaal feedbacksysteem op de hersenen, vanuit andere delen in het brein. Echter wordt niet
alle informatie al in de hersenstam gefilterd.
Vanuit de hersenstam kom je aan in de thalamus, hier wordt zintuigelijke informatie een tweede keer
gefilterd en worden vanaf hier doorgeschakeld naar de hersenschors of cortex. De filter wordt
gereguleerd door signalen vanuit de hersenschors, die bepaalt wat wel en niet belangrijk genoeg is om
,door te sturen naar de rest van het brein. Bij sommige psychiatrische condities werkt dit filtersysteem
minder goed.
Vanuit de thalamus schakelt elk soort zintuigelijke informatie door naar haar eigen gespecialiseerde
gebied in de hersenschors primaire hersenschors. De primaire herenschors vormt het grootste deel
van de primaire gebieden, omdat elk deel van je lichaam wordt gerepresenteerd op de primaire
somatosensorische hersenschors. Prikkels van de neus vormen een uitzondering het reukorgaan
schakelt direct door naar het reukgebied in de hersenschors, niet via de thalamus.
De hypothalamus bevindt zich onder de thalamus en is een klier die als taak heef om de homeostase of
balans in je lichaam te reguleren. Dit doet hij door hormonen te produceren en het is de grootste
hormoonfabriek in het lichaam. Het reguleert daarnaast ook andere hormoonfabrieken: de hypofyse en
het bijniermerg. De hypothalamus krijgt bijna vanuit alle delen van de hersenen informatie binnen
belangrijkste link tussen het zenuwstelsel en de hormoonhuishouding.
Het limbische systeem, het stratium en de hersenschors worden samen de grote hersenen genoemd. Het
limbische systeem is het hersensysteem voor de verwerking van emoties. Twee belangrijke structuren
hiervan zijn:
1. De amygdala: het emotiecentrum van het brein. Het reageert razendsnel in een gevaarlijke
situatie. Hij heeft een directe verbinding met de hormoonfabrieken in het brein die snel het
lichaam kunnen activeren, maar speelt ook bij positieve emoties een rol.
2. De hippocampus/geheugencentrum.
Het striatum bevindt zich onder de hersenschors, deze draagt bij aan de selectie, timing en voorbereiding
van een gepaste reactie. Het staat in verbinding met zowel de primaire hersenschors van de zintuigen als
de motorische hersenschors voor het aansturen van de spieren en helpt zo om een voorspelling te maken
over de toekomst. Het striatum reageert sterk als je iets goed of fout hebt gedaan helpt om volgende
keer gepaster te reageren speelt belangrijke rol bij het leren van nieuwe vaardigheden. Een belangrijke
signaalstof hierbij is dopamine.
Aan de buitenkant van het brein zie je kronkels die allemaal onderdeel zijn van de hersenschors. De
buitenste delen van de kronkels worden windingen genoemd, terwijl de naar binnen gevouwen dalen
groeven heten de vouwen zijn een efficiënte evolutionaire aanpassing waardoor je veel meer brein
kwijt kunt in een relatief kleine schedel. De kronkels zitten bij de meeste mensen ongeveer op dezelfde
plek. De hersenschors bestaat uit laagjes cellen die op elkaar gestapeld zijn. Die verschillende cellagen
hebben hun eigen functie: in sommige komt informatie binnen, andere versturen informatie. De
specifieke stapeling van cellen wordt de cytoarchitectuur genoemd, die verschilt per hersendeel,
afhankelijk van de functie ervan.
De kleine hersenen/cerebellum zitten onder aan de hersenschors aan de achterkant van het brein. Ze zijn
belangrijk voor de balans, fijne motoriek, complexe processen, verwerken van emoties en het ervaren van
tijd.
De witte stof bestaat uit bundels zenuwvezels (axonen), die vezels zijn de uitlopers van de neuronen. De
wittestof verbindingen zijn heel belangrijk voor de samenwerking tussen verschillende hersendelen. De
, zenuwvezels van de hersenbalk vallen onder de dwarsvezels ze verbinden de linker- en rechterhemisfeer.
Daarnaast zijn er nog twee andere klassen zenuwvezels in het brein:
De projectievezels: verbinden de hersenschors met het striatum en de thalamus, kleine hersenen,
hersenstam en ruggenmerg. Ze zijn opstijgend vanuit de zintuigen of dalend naar de spieren. In
de hersenstam worden de projectievezels samengebundeld en maakt 98% van die motorische
zenuwvezels zijn oversteek naar de andere kant.
De associatievezels: verbinden juist delen in de hersenschors binnen dezelfde hersenhelft.
Alle vezelbanen samen zijn belangrijk om informatie over te dragen tussen de verschillende hersendelen.
Ze zorgen ervoor dat de afzonderlijke waarnemingen gebundeld worden tot één beleving.
Hoofdstuk 1.4
De organisatie van het brein vindt plaats over zes ordegroottes
en de neurowetenschap concentreert zich dan ook zes
niveaus:
1. Met het blote oog centimeter tot 5mm: hier
bestuderen ze de verschillende hersengebieden en
hoe die in verbinding staan met elkaar.
Hersenonderzoek bij levende mensen vindt vooral
plaats op dit eerste, hoogste niveau motor- of
luchtcirculatiesysteem van een vliegtuig.
2. Inzoomen tot 1 mm: neuronen of zenuwcellen
blijken zich te organiseren in verschillende cellagen
die zowel horizontaal als verticaal verbindingen met elkaar aangaan en vormen zo kleine circuits
met elkaar dashboard in de vliegtuigcockpit.
3. Inzoomen tot 100 um: hier brengen ze in beeld hoe ieder neuron contact maakt met andere
neuronen via dendrieten (ontvangers) en axonen (zenders). Van sommige neuronen is het axon
heel lang, waardoor ze contact maken met verafgelegen hersengebieden de stuurknuppel in
het vliegtuig en hoe die in verbinding staat met het richtingsroer van de vleugels.
4. Inzoomen tot 10 um: hierbij worden de individuele axonen en dendrieten zichtbaar. Zo vertakt
iedere dendriet ook weer verder en die vertakkingen heten spines en staan in verbinding met
andere neuronen dashboardbedrading in de vliegtuigcockpit.
5. Inzoomen tot 1 um: hier kunnen ze zelfs de details van de overgang van het ene naar het
andere neuron waarnemen. Tussen het axon van het ene neuron en de dendritische vertakking
van het andere neuron bevindt zich de synaptische
kloof. Via die kloof wordt informatie van het ene aan
het andere neuron doorgegeven, dit gebeurt onder
andere dmv neurotransmitters een kroonklem die
twee elektrische draden van de dashboardbedrading
met elkaar verbindt.
6. Inzoomen tot 0,01 um: hier zie je alle moleculen van
de neuronen. Dit onderzoek kan niet bij mensen
worden gedaan, waardoor je de onderzoeken ook niet
