Complete samenvatting van de volgende literatuur:
Hoofdstuk 3, 4 & 6 t/m 11 van het boek inleiding tot de gedragstherapie
Van der Schaaf, S. (2015). Feedback informed treatment. Kind & Adolescent Praktijk, 14(2), 4-11.
Staff, A., Van Den Hoofdakker, B., Van Der Oord, S., Oosterlaan, J., ...
Diagnostiek & Behandeling II – Literatuur
Week 1
Hoofdstuk 6 – De empirische cyclus
Het gedragstherapeutische proces is de kern van elke behandeling. Het vormt een visie op wat
therapie zou moeten zijn: een praktijkexperiment. Gedragstherapie is veel meer dan alleen
maar het toepassen van behandeltechnieken. De toepassing van deze technieken is slechts een
beperkt onderdeel van het gedragstherapeutische proces. Hoewel het gehele
gedragstherapeutische proces de empirische cyclus volgt, wordt dit nauwelijks gehanteerd
binnen de fasen van de gedragstherapeutische probleemanalyse.
Empirische cyclus:
1. Probleemstelling = aanvang van het
wetenschappelijke proces. Kan praktisch van
aard zijn.
o Aanmeldingsprobleem (leidt niet
automatisch tot het inzetten van
behandeling).
2. Verzamelen van gegevens = observeren in
combinatie met theorievorming.
o Theorievorming neemt de vorm aan van
het opstellen van holistische theorieën
(samenhang problemen en klachten) en
functieanalyse (instandhoudende
factoren) waarmee naar een verklaring
voor de problemen wordt gezocht.
3. Voorspelling = het falsifiëren van de theorie het vormen van hypothesen.
o Het behandelplan is de hypothese.
4. Toetsen = empirische toetsing d.m.v. observeren of manipuleren (experiment).
o Therapeutische interventies.
o Concretiseren is belangrijk. Gegevens op observatieniveau zijn beter dan
gegevens op interpretatieniveau.
o De therapeutische relatie is van groot belang.
5. Evaluatie = terugkoppeling van de resultaten naar de voorspellingen.
o In hoeverre de behandeldoelen zijn bereikt. Indien nodig wordt de theorie of
voorspelling aangepast.
Kookboekenaanpak = empirische cyclus gereduceerd tot diagnose en behandeling.
• Behandelingen worden te simplistisch gekoppeld aan een diagnose.
o De kern van een psychologisch probleem ligt niet in de uiting ervan, maar in
de functie die het probleem heeft (heterogeniteit).
• Een veelheid van protocollen moet parallel aan elkaar worden gebruikt om één
complexere casus te behandelen.
o Pas nadat de functie van het gedrag en de volgorde waarin problemen zich
dienen duidelijk zijn, kan een zinvolle behandeling worden voorspeld.
,Hoofdstuk 7 – Informatieverzameling en de werkrelatie
Aanmelding cliënt:
• Over wie gaat het (maak geen afspraken via derden, tenzij diegene minderjarig is).
• Waar woont diegene (totale reistijd niet meer dan de duur van één sessie).
• Wat is de aard van het probleem (heb je de juiste expertise).
• Het eerste gesprek is verkennend en niet noodzakelijk een aanleiding tot behandeling.
• Wie komt er naar het gesprek:
o Kinderen < 12 jaar, dan de ouders en eventueel kind.
o Kinderen tussen 12-15 jaar, dan kind en ouders.
o Kinderen ≥ 15 jaar, dan kind en eventueel ouders.
,Eerste gesprek:
• Transparantie en samenwerking zijn hierbij cruciaal.
o Collaboratief empirisme = de therapeut maakt de cliënt deelgenoot van alle
stappen en alle stappen worden samen gezet.
• Doelen eerste gesprek:
o Is een behandeling nodig?
o Informeren over de aard en het verloop van de behandeling.
o Bijstellen van verkeerde verwachtingen.
o (Verder) motiveren voor de behandeling.
o Hoop geven op verandering.
o Informatie verzamelen.
o Opbouwen van therapeutische werkrelatie.
• Inspanningsverbintenis = op basis van expertise maakt de therapeut een gedegen
analyse van het probleem wat als uitgangspunt geldt voor het behandelvoorstel.
o Er is dus geen sprake van een resultaatverbintenis!
• Informed consent = de cliënt wordt voldoende geïnformeerd over de behandeling en
er wordt expliciet om toestemming gevraagd.
• Geef thuiswerkopdrachten mee, dit bevordert de behandeling. Bespreek de resultaten
in de volgende sessie.
o Wanneer dat niet gebeurt gaat potentieel zinvolle informatie verloren en geef je
als therapeut de indruk dat het toch niet belangrijk was.
• Vraag aan het einde naar de belangrijkste basisgegevens van de cliënt.
• Ga na of de cliënt de behandeling wil aangaan.
• Redenen voor een therapeut om de behandeling niet voort te zetten:
o Het probleem is niet psychologisch van aard.
o Het probleem blijkt in hoge mate gedetermineerd door organische factoren (bv.
een depressie bij een voorgeschiedenis met schildklierproblemen).
o Het probleem is een normale reactie op een bijzondere gebeurtenis (bv. rouw).
o Het probleem is objectief te zwaar of niet gepast voor de setting.
o Het probleem is subjectief te zwaar voor de therapeut (bv. geen ervaring).
• Bij een crisisgesprek kan de therapie direct van start gaan.
• De structuur van het eerste gesprek ligt niet vast.
• Structuur latere gesprekken:
1. Bespreken periodes sinds laatste gesprek.
2. Agenda opstellen.
3. Bespreking thuiswerk.
4. Informatie verzamelen, planning volgende stappen in behandeling.
5. Planning nieuwe thuiswerkopdracht en nieuwe afspraak.
Informatieverzameling:
• Zicht krijgen op de inhoud van afzonderlijke klachtgebieden (vaak meerdere sessies).
• De analyse van het grotere verhaal komt pas in de volgende fase aan bod.
, • Interviewschema:
1. Wat is de inhoud van het probleem.
o Concretiseer tot een middenniveau.
2. Sinds wanneer/aanleidingen/oorzaken.
3. Wat is de ernst van het probleem.
o Impact op de cliënt en de directe omgeving.
4. Uitlokkende/inhiberende factoren (toename/afnamen klachten).
5. Wat is er al aan gedaan.
6. Ziektetheorie van de cliënt.
7. Behandeldoel.
• Verzamel informatie over het gezond functioneren
o Oplossingsgericht therapie, constructionele gedragstherapie en positieve
therapie focussen hier uitsluitend op.
• Er zijn geen specifieke richtlijnen voor een anamnese. De vragen hebben pas zin
wanneer ze licht werpen op de huidige problematiek.
o Korte anamnese:
▪ Vader, moeder, leeftijd en beroep van beiden.
▪ Waardering van de relatie van de ouders.
▪ Periode van de kleuterschool.
▪ Basisschooltijd.
▪ Middelbaar onderwijs.
▪ Na het middelbaar onderwijs.
▪ Ingrijpende gebeurtenissen.
▪ Positieve gebeurtenissen.
• Informatie kan verzameld worden m.b.v. een interview, een observatie, een rollenspel,
een vragenlijst of een semigestructureerd interview.
• Het volgen en sturen van een
gesprek zijn fundamentele
gespreksvaardigheden.
o Volgen = binnen het
gedachtespoor van de
cliënt blijven.
o Sturen = sturing geven
aan het gesprek.
• Daarnaast zijn herhalen, samenvatten, metacommunicatie en concretiseren ook
belangrijke gespreksvaardigheden.
• Redenen waarom therapeuten niet concretiseren:
o Niet voldoende bewust van het onderscheid tussen interpretatie en observatie,
waarbij de eigen interpretaties als correcte weergaven worden beschouwd.
o Mist vaardigheden om tot verdere concretisering te komen.
o Vreest nieuwsgierig, onbegrijpend, onkundig of onaangenaam over te komen.
Opbouwen van de therapeutische (werk)relatie:
• Zowel de therapeutische relatie als de informatieverzameling zijn een doel van de
(begin)fase van de gedragstherapie. Tijdens de informatieverzameling moet de cliënt
zich veilig en begrepen voelen.
• In eerste instantie wordt de therapeutische relatie als een werkrelatie gezien
(collaboratief empirisme).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cradegroot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,36. Je zit daarna nergens aan vast.
