Complete samenvatting van het boek: Human Impact on the Natural Environment: Past, Prensent and Future - Andrew S. Goudie. 8ste editie (2019).
Boek wordt gebruikt bij het vak Mens en Landschap aan de Universiteit Utrecht.
Samenvatting The human impact on the natural environment - Goudie
Door Jet Kramer.
De samenvatting bevat zinnen die letter uit het boek komen.
Hoofdstuk 1: Introduction
The development of ideas:
Ecologie: Humbold: ‘Alles is verbonden met elkaar, daarom kan er niet één onderdeel afhankelijk
veranderd wordt’. Studie die de relatie tussen levend organisme en de omgeving onderzoekt
Global change: veranderingen in de omgeving wereldwijd die impact hebben op de capaciteit van de
aarde om het leven te kunnen onderhouden.
Steeds meer interesse voor globale change en voornamelijk de biogeochemische systemen. Men
beseft steeds meer dat de aarde één systeem is.
Anthropoceen
Antropoceen: Nieuwe benadering van de wereldgeschiedenis: een tijd waarin menselijke activiteiten
in omvang zo groot zijn dat zij rivaliseren met de krachten van de natuur, zij beïnvloeden het
functioneren van systeem aarde.
Drie stadia:
1ste 1800-1945: ‘the industrial Era’
2de 1945-2015: ‘the great acceleration
3de 2015 - …. : bewust worden van de impact van menselijk handelen en proberen deze te
verkleinen
Maar er is veel controverse over, sommige wetenschappen zeggen dat het Antropoceen al veel eerde
begonnen is omdat in de geschiedenis ook al effecten van het menselijk handelen terug te zien zijn.
The development of Human population and stages of cultural development
Geschiedenis van de mens op de aarde:
- 6 miljoen jaar geleden: fossiel van hominide: twee benige wezens
- 2,5 – 2,8 miljoen jaar geleden: fossielen van éérste mens: homo habilis: éérst menssoort
gevonden in Oost- en Zuid Afrika
- 2 miljoen jaar geleden: homo geslacht bereikt Azië en Europa
- 160.000 jaar geleden ontstaan van de moderne mens: homo sapiens. Als laatste bereikte
men Nieuw-Zeeland ongeveer 750 jaar geleden.
- 10.000 jaar geleden: Agrarische revolutie waardoor expansie van de mens mogelijk was.
Verdubbeling van de populatie van 200-300 miljoen naar 500 miljoen
- Medische en industriële revolutie zorgde ervoor dat in 1850 ongeveer 1 miljard mensen
wonen en in 1930 2 miljard.
- Nu 7,5-7,7 miljard mensen op aard
I=P * A * T = formule waarmee de impact van mensen op de omgeving word uitgedrukt:
I = hoeveelheid druk/impact er uitgeoefend word
P = aantal mensen
A = de vraag / de rijkdom aan resources p.p.
T = de technologie, technologische ontwikkeling
,Deze benadering is echter wat statisch en geef niet precies de dynamiek weer. Technologie kan
goede en slechte effecten veroorzaken of juist een probleem oplossen. Daarnaast ligt het er ook aan
hoe economische en sociale structuren zijn georganiseerd.
Er zijn in de culturele en technische ontwikkelingen van de laatste 2-3 miljoen jaar, zes grote
transformaties geweest:
1. Het leren maken en gebruiken van vuur
2. De ontwikkeling van taal
3. Ontstaan van de landbouw
4. De ontwikkeling van steden en staten
5. Europese veroveringen (sinds 15de eeuw)
6. De technologische-wetenschappelijke revolutie
Hunting and gathering
Er werd altijd gezegd dat het gebruik van gereedschappen specifiek voor mensen was, maar sommige
diersoorten gebruiken dit ook. De eerste menselijke gereedschappen waren van steen, dit werd
steeds uitgebreider en effectiever. Ook werd hout en bot gebruikt maar die zijn minder
teruggevonden doordat deze sneller verweren.
Men leerde gebruik maken van kleding en onderdak, daardoor kon de mens ook op moeilijkere
leefbare plekken overleven, zoals Rusland.
Daarnaast ontwikkelde de mens een taal, waarmee de mens zich van andere diersoorten
onderscheidt. Maar de mens heeft ook gezorgd dat al vroeg een groot aantal grote zoogdieren zijn
uitgestorven, daarmee is al vroeg in de ontstaansgeschiedenis de impact van de mens terug te zien.
Humans as cultivators and keepers
14.000 – 15.000 jaar geleden eerste permanente huizen van steen en hout. 10.000 jaar geleden
kwam daarbij dat men vee ging domesticeren.
Verschil tussen domesticatie en cultivatie:
- Cultivatie: opzettelijk zaaien of management, en omvat platen die niet per se genetisch
afwijken van de populatie in het wild
- Domesticatie: restulteert in een genetische verandering die teweeg gebracht is door
bewuste of onbewuste menselijke selectie.
Hiermee zijn gedomesticeerde planten per definitie gecultiveerde platen, maar andersom niet.
Mensen startte met experimenteren van cultivatie en domesticatie van verschillende planten op
verschillende tijden in verschillende delen van de wereld. Wel zijn er drie stadia te onderscheiden:
1. Verzamelen van verschillende planten
2. Cultivatie: wilde plant genotype worden systematisch gezaaid in velden naar keuze
3. Domesticatie: waarin gemuteerde platen met wenselijke karakteristieken werden
ontwikkeld.
Ook het domesticeren van dieren gebeurde op verschillende plekken anders te wereld. De
allereerste diersoort was de hond, daarna schapen, geiten, varkens en katten.
Een belangrijke ontwikkeling in de landbouw is irrigatie en het ontwikkelen van rivierlandbouw.
Beide: domesticatie en cultivatie zijn de belangrijkste oorzaken van de menselijke impact. Bijv.
Herders hadden enorme impact op bodemerosie. De verspreiding van agricultuur heeft de land
bedekking op globale schaal veranderd.
Mining and metals
,Het delven van ertsen en het smelten van metalen heeft de menselijke kracht vergroot.
Metaalbewerking vraag enorme hoeveelheid van hout. De impact is divers maar uitgebreid.
Modern industrial and urban civilization
Steden hebben hun eigen milieu problemen en milieu effecten. Voornamelijk grote steden. Urban
Ecology: is de studie naar stedelijke ecosystemen. Steden hebben een grote ecologische voetafdruk:
ze verbruiken veel resources en materialen en produceren veel afval.
The great acceleration
In de 20ste eeuw is de wereld extreem veranderd: wereldpopulatie is van 1.5 naar 6 biljoen gegaan,
de economie is 15-voudigd, energieverbruik 30-40-voudigd, vers waterverbruik 9-voudigd en
irrigeerde gebieden 5-voudigd.
Een maat die gebruikt wordt voor het berekenen van menselijk impact is de HANPP = Human
appropriation of net primary production. Dit is een % van het NPP = net primary productivity.
Er zijn drie trends te zien van menselijk handelen:
1. We leven op een mens-gedomineerde planeet, we gebruiken het voor ons eigen leven
2. Lokale milieu problemen zijn nu regionale of globale problemen
3. Snelle expansie van populatie is een algemene toename in consumptie per capita
Er zijn twee componenten van wereldwijde omgevingsverandering:
1. Systematische wereldwijde verandering: Wereldwijd = de schaal van de activiteit. Gaat om
directe impact op wereldwijd functioneren van het systeem
2. Cumulatieve wereldwijde verandering: wereldwijd = accumulatie van het gebied van de
gelokaliseerde verandering. Een verandering is ‘globaal’ als het op wereldwijde schaal
voorkomt of een significante fractie van een totaal fenomeen representeert.
Grootste gedeelte van menselijke impact wordt geassocieerd met:
1. Intensieve management van landbouwland
2. Klimaatverandering
3. Lage intensiteit management van lanbouwland
4. Toename management van andere leefgebied
5. Hydrolyse verandering (drainage)
6. Urbanisatie
7. Leefgebied creatie (wetlands)
8. Toenemende plantages in bosgebieden
9. Afname bos management
10. Afname management ander leefgebied
Vegetatie verandering: introductie
Menselijk handelen heeft de voorraad aardse planten massa met 45% gereduceerd. Veranderingen:
- Bodems aangepast
- De kwaliteit en kwantiteit van natuurlijke wateren
- Geomorfe processen
, - Klimaat
Er zijn 5 verschillende verstoringen:
1. Natural habitats: Ontwikkelingen zich in afwezigheid van de mens
2. Degraded habitats: geproduceerd bij sporadisch en incomplete verstoringen. Bijv. kappen
van het bos en niet intensieve begrazing van grasland
3. Ruderak habitats: verstoring wordt behouden maar er is geen intentie voor het vervangen
van de vegetatie. Bijv bermen
4. Cultivated habitats: constante verstoring wordt vergezeld met intentie van introductie
planten
5. Artificial habotats: wordt ontwikkeld door menselijke aanpassingen van omringend klimaat
en bodem. Bijv kassen en broeikas cultivatie
Maar er is ook een alternatief model voor het classificeren van de invloed op vegetatie door
menselijk handelen:
1. Natuurlijk: een landschap of ecosysteem dat niet wordt beïnvloed door menselijk handelen.
2. Sub-Natrual: landschap of ecosysteem die gedeeltelijk wordt beïnvloed door de mens maar
nog steeds wel behoord tot dezelfde formatietypes als het natuurlijke systeem
3. Semi-Natural: landschap of ecosysteem waarin flora n fauna vanzelf ontstaan maar de
vegetatie structuur is zo aangepast dat het tot een andere formatietype behoort
4. Cultural: landschap of ecosysteem waarin flora en fauna zo is aangepast door menselijk
handelen dat de dominante zijn vervangen door andere soorten
The use of fire
De mens gebruikt vanaf ongeveer het Palaeolothic (oude steentijd 3.3 milj). Het zorgde voor veel
positieve ontwikkelingen, maar ook verlies van grote stukken bos, grasland etc. Het werd vooral
gebruikt voor landbouw en voedselverwerking
(In dit stuk wordt een beetje de geschiedenis van vuur in verschillende landen verteld)
Fires: Natural en Anthopogenic
Vuur kan door de mens worden aangestoken, maar kan ook natuurlijk ontstaan door bijvoorbeeld
compactie, rotting of fermitatie: veroorzaakt hitte. Maar ook door vonken van bliksem, vallende
stenen en massabewegingen.
Hoe vaak het voorkomt verschilt per gebied, dit kan je terugzien in sediment of in boomringen. In
boreale naaldbossen: eens in de 60j. In sparrenbossen eens in de 100j. Savannes vaker: eens in de 5-
15j. en graslanden: < 5j
Ontstaan van branden kan toenemen wanneer er verandering in vegetatie, landgebruik of
landbedekking is. In de 19de eeuw zien we globaal een toename in het verbranden van biomassa.
Maar aan het einde van 1800 zien we ook weer een daling. Nu is het gedaald met een kwart door
nieuwe technieken in de landbouw
Some consequences of fire suppression
Nu wordt er vaak geprobeerd om branden te voorkomen of te onderdrukken; niet geheel zonder
gevolgen want hierdoor kunnen compositionele en structurele veranderingen met zich mee brengen.
Een techniek voor het tegen gaan van grote branden is kleine en middel branden toestaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ajjkramer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
